“Нисдэг данх” гэхээр “Шандын навтгар саарал байшин нүдэнд харагддаг юм даа” хэмээн Дорноговийн Сайншандад амьдарч байсан түрүү үеийнхэн ярьдаг байна.
Ангилал: Утга зохиол
Ахимаг настай боловч өндөр хэргэмтэй нөхрөө эзгүйчлэх дуртай нэгэн залуу эхнэр байжээ. Нөхөр ноёр нь хэд хоногийн хугацаагаар анд явж гэнэ. Нэг өдөр залуу хатан хийх, хэлэх юмаа олж ядан, гаран орж гаран, доноголзож зогстол тэднийд нэгэн залуухан бадарчин иржээ.
Бадарчин залуу ч бас яггүй зальтай, хүүхэмсүү эр байж. Залуу хатагтай үе тэнгийн насны зочин ирсэнд ихэд баярлан хоол унд бэлтгэн хонож нойрсоод явахыг хүсчээ. Залуу хатны анхаарал татсан өөр нэг зүйл гэвэл зочин өврөө суйлан ам хэрийн сайхан халиу гаргаж ирээд хацар, нүүрээ арчиж байжээ.
Залуу хатан зөвхөн хормойн явдалд дуртай төдийгүй бас эд мөнгөний шуналтай хүн юмсанж. Тэгээд хос залуу бие биенээ сайн ойлгосон учир шөнийн турш жаргалаа эдэлж хоножээ. Бадарчин ч сэтгэл нэн ханамжтай байсан учир шөнө мөнөөх халиугаа хатанд бэлэглэн түүнээс өндөр үнэлэлт авсан байна.
Аливаа амьд бодьгал бүхэн янз бүрээр амар амгаланг хүсэж байдаг бол оюун санааны өндөр түвшинд хөгжсөн хүмүүн төрөлхтөн туйлын аз жаргалыг хүсдэг билээ. Тэрхүү туйлын аз жаргал нь зайлшгүй хэрэгцээт ахуйн хэрэглээнээс чухам илүү дотоод сэтгэхүйн тогтвортой, амар тайван байдалд хүрэх явдал юм. Аз жаргалын үндэс нь хайр, эелдэг дотно сэтгэл, энэрэн нигүүлсэх, асран хайрлах сэтгэлд байдаг.
Хэзээ нэгэн цагт яруу найрагчтай учирвал
Хичнээн хайртай болсон ч амьдралаа би холбохгүй
Хоёр биедээ уусан галзуу юм шиг дурласан ч
Хорвоо ертөнцийн уудмыг түүнтэй хамт туулахгүй
Тэгээд бүсгүй намайг ширтэв. Яг л анх удаагаа харж байгаа юм шиг. Гэвч ард минь, чийдэнгийн цаагуур эргэж буй энэ бүсгүйн гилтэгнэсэн төрхийг мэдрэхдээ, би түүнийг анх удаа харж буйгаа ойлгосон юм. Би тамхи асаалаа. Сандлын нэг хөл дээр тэнцвэрээ олон тухалж авахаасаа өмнө тамхиа шуналтайгаар, удаан гэгч соров. Үдэш бүр чийдэнгийн хажуунаас намайг ийнхүү аждаг мэт тэр зогсоно. Чимээгүйхэн биенээ ширтсээр хэдэн хором өнгөрлөө. Сандлынхаа ганц хөл дээр тэнцвэрээ олон суух би, урт нарийхан гараа чийдэн дээр тавин зогсох тэр. Бүсгүйн гэрэл татуулсан зовхийг хараад “Цэнхэр нохойн нүд” гэж хэлдэг минь бүр дасал болчихсон мэт санагдана.
Хүн амьдралаа зохицуулкуугээр, ухаан гаргаж суркуугээр ер нь яаж ямар балдуушныхаа бийзнэсээ ярихав дээ. Хээ цэс, үхсэн бааас!!! Өө уучлаарай. Хүн ийм муухай харааж болдгүүм шүү л гэж үзүүлжаагаан шүү. За ингээд холын бодол гэж юу болох тухайд хэдүүлээ хэсэг зуур үзээд алды даа.
Тошикогийн нөхөр үргэлж завгүй. Бүр орой болсон хойно ч хурдхан шиг яваад ирэх уулзалт түүнд заавал гарах бөгөөд эхнэрээ гэр лүү нь таксигаар хариулчихаад алга болж өгнө. Гэлээ ч царай зүс сайтай жүжигчин эртэй гэрлэхдээ эм хүн үүнээс өөр юунд найдсан байх вэ? Нөхөр нь түүнтэй хамт үдшийг өнгөрөөж байх болно гэж бүсгүй мунхаглан итгэсэн нь эргэлзээгүй. Басхүү барууны хэв загварын тавилгууд, шалан дээр нь үзэгдсээр байх цусны толбоноос эвгүйцсэн эхнэр нь гэрээдээ ганцаар харина гэхээс хичнээн айж буйг ч мань нөхөр мэдэж байсан нь лавтай.
Улаанбаатарын үдэш хөл хөдөлгөөнтэй. Цагийн байдал бүгчим халуун. Дөрвөн зүг уйтгартай. Архиндаа халамцсан хөлчүүрхэгсэд энд тэндгүй холхино. Хотын гудамжаар цэнгээний газар, зочид буудал үргэлжилжээ. Үүгээр түүгээр эргүүлийн машин дохиогоо хангинуулан эргэлдэнэ.
Хүнд зовлонгоо нээх битгий яриарай
Хөөрхийлж байгаад л араар чинь муу хэлнэ
Хөхүүлэн дэмжиж саамширан харагддаг ч
Хүний зовлонг өөрөөс чинь илүүтэй ойлгохгүй ээ
Ямар ч шатгаангvй уурлах явдал байж vл болно. Гэтэл ямар нэгэн хvнд битvv уур хvрэх явдал тохиолдож болно шvv дээ. Хvн ингэж уурлахаараа гол тєлєв хажуу дахь руугаа халдан хэрvvл эрэх бєгєєд хариуд нь хvн “Yгvй чи юу болов? Зvв зvгээр байгаад уурлах чинь юу вэ?” гэж гайхна. Гэтэл цаадах нь хаанаас шалтгаангvй уурласан байх билээ. Заавал шалтгаантай! Бусдад хэлж болохгvй, нууц амин хувийн нэг зvйл сэтгэлийг нь маажсанаас юмуу эсхvл vргэлжлэн хоргоддог байсан байх ёстой. Жишээлбэл, нэг хvн өөр эмэгтэйд, эс бол эхнэр нь бусадтай сэтгэлтэй болж орхисон бол хєєрхий амьтан, єєрийн эрхгvй уурлан мєн єєрийн эрхгvй хэрvvл гуйна. Ингэхлээр уг, учрыг нь олж мэдээгvй нєгєє дэх нь “уурлах юм болоогvй байхад уурлалаа” гэж гайхах нь аргагvйеэ дээ.