”Гэгээн алсад одохсон”…. Василий Шукшин
Онгоцноос буухад зүрх давчдаж, цээж багтрам пүнхийсэн халуун угтлаа. Хар аяндаа хөлс цутгаж, даавуу цамц дал мөрөнд наалдан, юухан хээхэнд ч уцаарламаар. Найман сард хадланчдын майхан ийм билээ. Хайр найргүй шарах жин үдийн наранд хуйхлуулсан гандмал майхан чимээгүй уугиж, хэзээ мөдгүй гал угалзлан асах нь уу гэмээр хиншүү үнэртэж, шар хэдгэнэд ээрэгдсэн унаа морьд амь тэмцэн цовхочдогсон.
Батхүү байн байн цонхоор харан өндөлзөж, үе, үе цаг руугаа хяламхийн харж байлаа. Уулзах цагаасаа хэтэрхий эрт ирсэн гэдгээ мэдэж байсан ч тэр сандарч, бас тэвдэж эхлэв. “Отгоо ирэх болов уу? Ирчихээд миний саналыг яаж хүлээж авах бол?” хэмээн бодож, улам бүр айж байгаагаа л мэдэж байлаа. Ядаж байхад цаг хугацаа зогсчихсон юм шиг л санагдаад болдоггүй. Бас тэр нэг өдөр хөөгөөд явуулчихсан хүнтэйгээ эргэж уулзана гэж бодохоор халгаж байгаагаа мэдэж байсан ч “Дүүрсэн хэрэг. Уулзаад л гуйгаад л үзье” хэмээн өөрийгөө зоригжуулах гэж оролдов.
Танихгүй эмэгтэйн захидал сонсдог ном (Дэлхийн сонгодог зохиол)
Эдгар По бол дэлхийн хамгийн гайхамшигтай, хамгийн уянгалаг эохиолчдын нэг мөн. Аугаа зохиолчийн хувьд Америкийн уран зохиолд хүндтэй байр суурийг эзэлнэ. Гэвч идэр залуудаа мөрийтэй тоглоом, бор дарсанд толгойгоо мэдүүлсэн учир Виржинийн их сургуулиас хөөгдөж байжээ. Тэрчилэн Америкийн цэргийн тэргүүлэх сургууль болох Вест-Пойнт дахь Цэргийн академид элсэж чадсан хэдий ч бусад нь сургалтын талбайд дадлага хийж байхад хуарандаа шигдэн сууж шүлэг бичин, цэргийн дүрэм ноцтой зөрчсөн учир бас хасагджээ.
Би энд яг нэг жил болж байна. Хүүхэн болгон атаархаж, хүн болгоны магтдаг байсан зөөлөн, булбарай арьс минь одоо хэдийнээ улаан ягаан толботой, хатуу хайрсан бүрхүүл болон хувирчээ. Жил, яг нэг жил… Хүмүүс намайг загас гэж бодох болсоор яг жил болж байна. Хүмүүс ч гэж дээ, үнэндээ бол төрсөн хүүхдүүд маань надаар зугаацах болсоор гурван зуун жаран таван хоног өнгөрөөд байгаа хэрэг.
Ижий аавтайгаа утсаар харилцана, дуу хоолойгоо сонсоно гэдэг ингэж их ажил ордог, зүтгэл нэхдэг, хааяахан бас олддог үнэ цэнэтэй байжээ. Одоо бол хэдэн өдөртөө байтугай цаг тутам ярих боломж байна. Өөрт тань сэтгэл л байваас өвөрт тань тэр хэрэгсэл нь бэлэн байна.
“Байна уу? ээж ээ” дуунаас танд үлдэх 5 зүйл-нийтлэлийг нулимстай нүдээр уншаад аав, ээжийгээ жигтэйхэн саналаа… Намайг оюутан байсан 1980-аад онд гар утас гэж байсангүй. Аав, ээж, эгч гурав маань сумын төвийн холбоонд очиж захиалга өгч байж надтай ярина. Хэдийгээр сумын төв ч гэлээ ийш тийшээ ярих, цахилгаан илгээх гэсэн хүний дараалал бас байна аа. Суурин утасны дугаараар захиалга өгөхөд хотын холбоочид эргэж манай сумын холбоочинд холбоно.
Хавар болох цаанаа л нэг уйтгартай. Хавартай хамт чамайгаа үдсэн болохоор би хаварт дургүй. Энэ л үед би чамайг хэзээ хэзээнээс илүү ихээр үгүйлэн санах юм. Яг одоо би цонхоор харан зогсоод бас л чамайгаа бодож байна. Хаврын салхи цаанаа л нэг зэврүүхэн, цонх нэвт үлээх мэт сэнгэнэнэ. Хааяа хааяахан ганц нэг хүмүүс хаа нэг тийшээ яарч байгаа юм болов уу гэлтээ түргэн түргэн алхалан өнгөрнө.
6 үгнээс бүтсэн ч сэтгэл хөндсөн өгүүллэгүүд
Зүгээр л нэг гэмгүй үнсэлт өнчрөл дагуулах уршигтай
Зүгээр л нэг бодолгүй үйлдэл мөнхийн сорвины хөндүүртэй
Зүгээр л нэг санамсаргүй үг гомдол төрүүлэх хүчтэй
Зүгээр л нэг зүггүйттэл насаараа харамсах шалтгаантай
Томоо их дэлгүүрийн гадна шатаар өгсөхдөө “Хүн ирэхийг хүлээх үү, яах вэ” гэж бодол болон явтал нэг бүсгүй хажуугаар нь яарсан аятай точиг, точиг гэсээр өнгөрлөө.
