Илтгэх урлагийн онол
Олон нийтийн өмнө илтгэлээ хэрхэн амжилттай тавих, анхаарах гол зүйл
Юуны тухай ярих нь сэдвээс хамаарна. Сэдвээ сонгосны дараа доорх асуултаар өөрийгөө шалга.
1. Энэ сэдэв хүмүүст сонирхолтой байж чадах уу, үгүй юу.
2. Асуудалтай холбоотой материал хангалттай байгаа эсэх.
3. Цагтаа багтааж ярьж чадах эсэх.
4. Ярих зүйлдээ үнэхээр сэтгэлтэй байгаа эсэх.
5. Миний сэдэв болон мэдлэгийн түвшин сонгогчдын сонирхолд нийцэж байгаа эсэх.
Оросын алдарт сэтгэл судлаач А. Р. Эльконикийн Илтгэл тавих 18 зөвлөгөө
1. Лекц бэлтгэхдээ уг сэдэвт шууд буюу шууд бус холбогдох сонирхолтой чухал мэдээллийг цуглуулж аль болох товчхон төлөвлөгөө зохио.
2. Энгийн төв хувцасласан байх.
3. Илтгэл тавихын өмнө ярих зүйлээ эхнээс нь дуустал урьдаар бодож яв цав болгох нь чухал
4. Хэрэв илтгэгч хэлэх гэж байгаа зүйлээ нэгд нэгэнгүй санаж байгаа бол чөлөөтэй тайван итгэлтэй ярьж чадна.
5. Сонсогчдын өмнө биеэ барих, яриа маань эвгүй болох вий гэж зовох зэрэг сэтгэл зовнил нь илтгэгч хүнд үлэмж саад болдог.
6. Яриагаа чанга тод ойлгомжтой, давтсан нэгэн хэвийн өнгөөр биш, аль болох энгийн бөгөөд утга төгөлдөр байлгах хэрэгтэй.
7. Ярианы өнгийг энгийн болгож болох бөгөөд ярьж байгаа зүйлтэйгээ уялдуулан дуу хоолойныхоо өнгийг сольж өайх хэрэгтэй. Өнгө бол онцлон тэмдэглэж байгаа хэрэг юм.
8. Дохио зангаа хөдөлгөөн нь яриаг амьдралуулах ашигтай боловч түүнийг болгоомжтой хэрэглэх
9. Сонсогчдыг хэсэг хэсгээр нь харж ярих ашигтай. Учир нь тэдэнд тааламжтай байдаг.
10. Илтгэгч гэрэлтэй газраас яриагаа нүүр царайныхаа байдлаар илэрхийлэн гаргах хэрэгтэй.
11. Ямар ч тааламжгүй байдалд бие барих чадвар, хатуу тэвчээрийг илтгэгч хүнээс шаарддаг. Энэ дотроо анхаарал сарниулах ямар ч шалтгаанд авталгүй ярьж байх ёстой.
12. Хэрэв яриа эхлэхийн өмнө мэдэгдэхүйц шуугиан гарч сонгогчдын санаа сэтгэл тогтворгүй байвал юуны өмнө тэр чимээг намдаах, анхаарлаа төвлөрүүлэхэд чиглэгдсэн өгүүлбэр хэлж болно.
13. Нэг хэвийн зүйлийг давтан ярихаас ярихаас зайлсхийх нь зүйтэй. Ийм яриа ялангуяа илтгэлийн эхлэл, төгсгөл хоёрт үлэмж хортой.
14. Ярихдаа нэг үгийг ойр ойрхон хэрэглэхгүй байх нь чухал.
15. Ярианы хэлбэр энгийн ойлгомжтой байвал сайн. Гадаад үг хэллэгийг оруулж болно. Харин түүнийгээ тухай бүрд нь тайлбарлах хэрэгтэй.
16. Лекцээ амжилттай болгохын тулд А. Сонсогчдын анхаарлыг татах
Б. Илтгэгчийн ярианы эхлэл үнэхээр энгийн ойлгомжтой байх ёстой.
17. Илтгэгчийн гол санаа тодорхой байх нь мекцийн амжилтанд их нөлөөтэй. Хэрэвээ санаа нь нэгээс нөгөөд шилжээд байвал тэр яриаг сонсож ойлгоход хэцүү болно. Тиймээс яриагаа нэгэн нөгөөгөөс урган гарч байхаар төлөвлөх хэрэгтэй.
18. Сайхан яриа гэдэг бол энгийн тод, ойлгомжтой утга төгөлдөр байх ёстой.
Лекц
Илтгэгч сонсогчдын сэтгэлийг хэдий чинээ татаж байна төдий чинээ тэднээр хүндлүүлэж, ярьж байгаа зүйлийгээ амжилттай хүргэж, ойлгуулах болно. Тиймээс үүнээс үндэслээд менежер нь өөрийн имижийг бүрдүүлэх чадвартай байх ёстой. Имиж гэдэг сонсогчдын нүдэнд буух дүр төрх юмаа.
1. Хувийн онцлогт тохируулан бусдыг өөр дээрээ татах байдал. Энэ нь илтгэгч ажил хэргийн болон бие хүний чанаруудыг чадварлагаар хослуулж илтгэлээ бусдад хүргэх хэрэгтэй.
2. Өөрийгөө таниулах аль болохуйц сайн талаас нь илэрхийлэх, түүний зэрэгцээ зан байдлаа байнга хянаж өөртэйгээ ажиллах хэрэгтэй. Илтгэгч сонсогчдыг өөртөө татах таатай имиж бүрдүүлэхэд дараах хүчин зүйлүүд шийдвэрлэх үүргийг гүйцэтгэдэг.
Визуальность
1. Жирийн нүдээр харахад мэдэгдэхүйц гэсэн санааг илэрхийлдэг. Өөрөөр хэлбэл илтгэгчийн гадаад төрх нь тааламжтай сэтгэгдэл төрүүлэхүйц байх ёстой. Дөнгөж учирсан танихгүй хүний талаархи анхны сэтгэгдэл эхний 90 секундэд үүсдэг. Сэтгэл зүйчдийн үзэж байгаагаар энэ нь түүний талаар бодиттой мэдээлэл биш боловч хөндлөнгөөс харахад хүмүүст хэрхэн дүгнэгдэж байгаа байдал нь тусдаг.
2. Хувцаслалт
3. Дохио зангаа
4. Сонгогчидтой холбоо тогтоож дэмжих
5. Илтгэгч нь илтгэлээ эхлэхийн өмнө сэтгэл зүйн пауз 15 – 20 секундэд авах хэрэгтэй. Хэрэв пауз авахгүй бол сонсогчидтой холбоо маш хэцүү байдаг. Хараагаар холбоо тогтоох
Энэ холбоо нь харилцааны үр дүнг дээшлүүлдэг. Судалгаанаас үзэхэд харилцагчид бие биенийгээ харилцан сонирхож байгаа бол ярилцлагын цагийн 2 ны 3-ыг нүдээр харьцаж холбоо тогтоодог. Харин 1 ны 3-ыг хандуулбал харилцан сонирхол байхгүй эсвэл тун бага байгаагмйн илрэл юм. Сонсогчдын хариу үйлдлийг хянахын тулд хэдэн хүнийг сонгож ажиглах болно. Сонсогчдын хэмжээнээс шалтгаалж хэмжээнээс шалтгаалж өөр өөр хэсэгт байрласан 3-4 хүнийг ажиглах хэрэгтэй. Гэхдээ зөвхөн сонгосон хүмүүсийг анхаараад бусад сонсогчдыг анхаарахгүй байж болохгүй. Тиймээс илтгэгч нь сонсогчдыг хэд хэдэн бүлэгт хувааж харааны байлгаж холбоо тогтоож хүн нэг бүрчилэн харилцаж байгаа юм шиг сэтгэгдэл төрүүлэх хэрэгтэй.
6. Илтгэл эхлэхийн өмнө заавал мэндчилэх хэрэгтэй. Хэрэв сонсогчидтой танил бол өмнөх уулзалтыг дурдаж таатай байснаа илэрхийлнэ. Илтгэлийн төгсгөлд сонирхон хүлээн авсан талархснаа хэлэх нь зүйтэй.
7. Сонсогчдыг сайшаах
8. Инээмсэглэл.
Их олон төрлийн тухайлбал; Талархан инээх, ойлгож инээх, байрлаж, дооглож, зөвшөөрч инээмсэглэх гэсэн төрлүүдтэй. Аливаа инээмсэглэл нь заавал хариу инээмсэглэлийг үүсэгдэг. Инээмсэглэл нь сонсогчдын эсэргүүцлийг арилгаж өөрийн тань талаар таалалмжтай бодол, имижийг үүсгэдэг. Инээмсэглэл нь сонсогчдын эсэргүүцлийг арилгаж өөрийн тань талаар тааламжтай бодол, имижийг үүсгэдэг.
9. Орон зайг зохион байгуулах
Зааланд сандлыг хагас дугуй байдлаар зохион байгуулж тавих ёстой. Хүмүүсийг ойрхон суулгасан байх ёстой. Их ярина гэдэг нь их юм ойлгууллаа гэсэн үг биш юм. Сайн илтгэл нь ихийг хэлж байгуулна гэсэн үг юмаа.
Яаж сайн лектор болох вэ?
Сайхан ярих бол урлаг. Сайхан ярих тусам сонсогчдын сэтгэлийн гэрэл нь бадран асдаг. Үгийг онож хэлнэ гэдэг бол бас урлаг. Үг буу зэвсэг шиг хүмүүсийн сэтгэлийг хөдөлгөж бас чадна. Энэ урлагийг эзэмшсэн хүнийг лектор хүн гэж бид ярьдаг. Мэдээж хэрэг лектор болж олон мяган хүний оюун ухааныг эзэмдэхийг хүсвэл Илтгэх урлагийн ач холбогдолыг сайн ойлгосон байх хэрэгтэй. Илтгэх урлагт чин сэтгэлээсээ дурлах хэрэгтэй. Илтгэгч болно гэсэн итгэлтэй байх хэрэгтэй. Хүмүүс ихэвчилэн байнга л ярьдаг хүнийг лектор хүн гэж ойлгодог. Лектор хүн уг нь бага ярьдаг байсан. Харин маш сайхан ярьдаг учраас сайхан яриаг шимтэн сонсох гэсээр байгаад их ярьдаг болгочихсон. Ямар сайндаа АНУ-н еронхийлөгч асан Рональд Рейган Женерал Моторс компанийг сурталчилж өдөрт 14 удаа ярьдаг байсан. Ингэж ярихдаа яаж хэрхэн ярих вэ гэж бодож бэлддэг байжээ. Лектор С.Ганбаатар Монголд хамгийн олон лекц уншсан. Тэрбээр нэгхэн жилийн дотор улсын чанартай хорь гаруй лекцийг уншсан байдаг. Олон нийтийн өмнө ажил төрлөө ярьж байгаа хүнд, эсвэл эрдэм шинжилгээний хуралд илтгэл тавьж байгаа хүнд юу ярих нь чухал байдаг бол лектор хүний хувьд юуг яаж ярих нь ихээхэн чухал. Эцсийн дүндээ юу ярих нь хамаагүй хэрхэн яаж ярих нь чухал болдог. Сайн лекторууд ярьж байгаа зүйлдээ сонсогчдыг хүчтэй татан оруулж, юу л ярина толгой дохин хүлээн зөвшөөрүүлж, хөтөлж чаддаг. Лектор хүмүүс сонсогчдын сэтгэл хөдлөлийг хүчтэй бий болгож сонсох хурд ярих хурдаас түрүүлдэг ч яриа болгоноо бодуулах боломжийг төрүүлдэггүй.
www.URLAG.mn
