“MN 25 дугаар суваг телевиз” маргааш 18 нас хүрнэ.
Монголын анхны хувийн чөлөөт телевизийн хамт олон ойн баяраа тохиолдуулан олон ажил хийж байгаа аж. Энэ талаар тус телевизийн захирал А.Энх-Амгалантай ярилцлаа.
-18 жилийн ойтойгоо золгож буй танай хамт олонд баяр хүргэе. Ойдоо зориулж ямар ажил хийж байна вэ?
-Баярлалаа. Манай телевиз 1996 оны есдүгээр сарын 27-нд анхны эфирээ цацаж байсан. Үүх түүхээс нь дурдвал “А энд ЖААГ” буюу “Ардын эрх” болон Л.Жаргалсайхан, З.Алтай, А.Авирмэд, Д.Галсанжаргал нарын хүмүүс нийлж, анхны чөлөөт, хувийн телевиз байгуулж байсан бол өдгөө 18 жил өнгөрчээ. Хүнээр бол манай телевиз эрийн цээнд хүрч байна. Тиймээс ойдоо зориулаад, бид удаан бодсоны эцэст логогоо шинэчлэхээр шийдсэн. Шинэ лого маань 27-ноос тавигдах болно.
-Чухам хэрхэн өөрчилсөн талаараа сонирхуулаач?
-Манай одоогийн лого бол төрийн далбааг бэлгэдсэн улаан, цэнхэр, улаан өнгөтэй байсан. Үүсгэн байгуулагчдын санаа л даа. Шинэ лого платиниум өнгөтэй бөгөөд телевиз гэдэг үгээ час улаанаар оруулсан. Платиниум бол дэлхий дээрх хамгийн үнэтэй металл. Тиймээс платиниум шиг үнэ цэнэтэй гэдгээ харуулж, цаашдаа ч үүнийгээ хадгалж байхыг бэлгэдсэн. 25-ын тоо нь хязгааргүй үргэлжлэх буюу төгсөшгүй гэсэн утгыг илтгэхүйц бичигдсэн байгаа.
-Манай улс телевизийн тоон системд шилжиж байгаатай холбоотойгоор телевизүүд нэлээд шинэчлэл хийж байна. Танай телевиз энэ хүрээнд юу хийж байна вэ?
-Гадаадын өндөр хөгжилтэй зарим орон тоон системд шилжиж амжаагүй байхад Монгол Улс эхүүлж чадсан нь үнэхээр том дэвшил. Энэ үүднээсээ бахархалтай ч нөгөө талаар ихээхэн хөрөнгө оруулалт шаардсан ажил юм. Зөвхөн телевизээс гадна айл өрхүүд ч хөрөнгө зарах шаардлагатай болж буй. Тиймээс цаг үеэ дагахаас гадна үзэгчдийнхээ шаардлагад нийцүүлээд манай телевиз ч бас технологийн томоохон шинэчлэл хийж HD формат руу шилжсэн. Үзэгчдэдээ аль болох шинэ сонин нэвтрүүлэг хүргэхийн төлөө хичээн ажиллаж байна.
-Тэгвэл шинэ нэвтрүүлгүүд хийж байгаа гэсэн үг үү?
-Ойтойгоо холбоотойгоор үзэгчдийн мэддэг, цаг үеэ өнгөрөөсөн хуучин нэвтрүүлгүүдээ бид түр зогсоосон байгаа. 10 хоногийн турш үзэгчдийг уйдаахгүй байх “21000” реалити шоуны төслийн зургийг өнөөдөр авч дууслаа. Удахгүй үзэгчдийн хүртээл болох байх. Энэ мэт шинэ шинэ нэвтрүүлгүүд гарах болно.
-Нэвтрүүлгийн бодлогын хувьд та юу хэлэх вэ. Бусад телевизтэй харьцуулахад ямар түвшинд байна гэж үзэж байна вэ?
-Би олон улсын харилцааны мэргэжилтэй. Энэ ажлаа аваад жил гаруйн хугацаа өнгөрлөө. Хэдийгээр телевизийн салбарын хүн биш ч тогоонд нь чанагдаад ирэхээр мэдэрдэг юм байна. Хараад байхад манай телевизийнхэн зохиомж, төрөл бүрийн хөрөг нэвтрүүлэг гээд яг л өргөн нэвтрүүлгийн мэргэжлийн уран бүтээл их хийдэг. Гэтэл цаг үеэ дагаад үзэгчид өөрчлөгдөж байна л даа. Үзэгчдийн ихэнх нь залуучууд, өөр зүйлийг биднээс хүсэж байна. Цаг үеэ дагаад хүүхдүүд телевиз гэхээсээ илүү интернэт, сошиал ертөнц рүү хошуурах болж. Тиймээс бид залууст хандсан нэвтрүүлэг түлхүү хийхээр арга барилаа өөрчлөөд байгаа.
-Телевизүүдийн тоо сүүлийн жилүүдэд огцом өссөн. Энэ талаар та ямар бодолтой явдаг бол?
-Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны мэдээллээр мэдээллээр Монголд өнөөдөр 180 телевиз үйл ажиллагаа явуулдгаас 67 нь Улаанбаатар хотод байгаа юм. Гурван сая хүн амтай зах зээлд энэ бол арай хэтэрхий их тоо. Телевиз бол стратегийн том салбар. Хүссэн хүсээгүй айл болгоны хойморт гарч байдаг нэг ёсондоо маш хүчтэй зэвсэг. Тиймээс телевиз байгуулах зөвшөөрлийг ингэж хамаа замбараагүй олгох нь буруу гэж би боддог. Ууган чөлөөт телевиз байгуулчихсан гээд ингэж ярьж байгаа юм биш. Өнгөрсөн оны судалгаанаас харахад Монголын телевизүүдийн зах зээлд 2013 онд 60 сая ам.доллар эргэлдсэн гэсэн тооцоо байдаг. Энэ мөнгийг 180 телевизид хуваана гэхээр хэдэд нь хэд ногдох юм бэ? Ийм нөхцөлд телевиз цаашаа эрүүлээр хөгжих үү гэдгийг бодох л хэрэгтэй. Бид улсаас нэг ч төгрөгийн татаас авдаггүй. Зөвхөн реклам сурталчилгаан дээр суурилж, үйл ажиллагаа явуулдаг. Тиймээс энэ асуудлыг тохируулагч агентлагууд анхаарах ёстой. Телевизийн тоо цөөрөх тусмаа чанаржина. Гэтэл мөнгө багатай телевизүүд хямдхан контент учраас шүүмжлүүлсэн ч хамаагүй солонгос кино гаргаж байна. Хэрэв цөөхөн телевиз байсан бол сурталчилгааны үнэ ханш өндөр болж, тэр хэмжээгээрээ телевизүүд өөрсдөө уран бүтээл, кино хийж эхэлдэг. Ийм замаар эрүүлээр хөгжихгүй бол болохгүй.
-Тэр олон телевизийн нэвтрүүлгийн бодлогын талаар та юу хэлэх вэ?
-Бид янз бүрийн судалгаан дээр суурилж, ажлаа явуулж байна. Дээхнэ үед бол ямар нэвтрүүлгийг хэдэн хүн ч үздэг нь мэдэгдэхгүй ажилладаг байсан бол одоо судалгааны янз бүрийн компаниуд төрөл бүрийн судалгаа хийдэг болсон. Үүнд тулгуурлаад бид дүн шинжилгээ хийж байна. Үнэнийг хэлэхэд судалгааны дүнгээс нэг харамсалтай зүйл ажиглагдсан. Манай нийт иргэд солонгос кино маш их үздэг болж. Уран бүтээлчид хөлсөө урсгаж, хэдэн өдөр нойр хоолгүй ажиллаад гаргасан бүтээл рейтингээрээ солонгос кинонд даруулчихаар маш харамсмаар. Энэ асуудал дээр төрийн бодлого үнэхээр үгүйлэгдэж байна. Солонгос кино бүх сувгаар ингэж замбараагүй гарах ёстой юм уу? Ард түмэн солонгос кинонд тархиа угаалгаад, уусаад дуусах нь. Манай телевиз аль болох солонгос киноноос зайлсхийх бодлого барьж байна. Өөр улс орны соёлыг таниулъя л даа. Тэр орныг хангалттай л сурталчиллаа. Өөр ертөнц байгаа шүү дээ. Монголчууд өөр ертөнцийг хүлээн авах орон зай тархиндаа үлдээхгүй, бүгд иймэрхүү сэтгэлгээтэй байвал хөгжиж дэвжихгүй. Ер нь телевиз гэдэг чинь хүний алжаал, стрессээ тайлдаг нэг чухал хэрэгсэл шүү дээ. Гэтэл арай гэж ажлаа тараад харихад нь дахиад л тулга тойрсон хэрүүлээр дүүрэн кино телевизийн суваг болгоноор гараад байхаар ямар сайн байх вэ. Тиймээс бид аль болох үзэгчдийнхээ стрессийг тайлах уран бүтээлүүд хийхийг зорьж ажиллана.
-Телевизүүдийн оршин тогтнох хууль эрх зүй хэр таатай байна вэ?
-Зар сурталчлгааны тухай болон Өргөн нэвтрүүлгүүдийн тухай хууль боловсруулагдаад явж байгаа. Эдгээр хуульд төр, засгийн зүгээс маш нухацтай хандаж, аль болох телевизүүдээ дэмжиж ажиллаасай гэж хүсмээр байна. Телевизүүд хаанаас санхүүждэг билээ гэдгийг сайн бодоосой. Бид улсаас нэг ч төгрөгийн татаас авдаггүй. Хэрвээ юм болгоныг хуулиар хааж боогоод байвал хэцүү шүү дээ. Гэтэл үнэн хэрэгтээ төрийг татвар төлөгчид, аж ахуйн нэгжүүд л нуруун дээрээ авч явдаг.
-Хуулийн ямар заалтуудыг та онцлох бол?
-Зар сурталчилгааны тухай хуульд хааж боосон заалтууд их байгаа. Тухайлбал, архины сурталчилгаа. Монголд архидалт их байдаг тул бид мэдээж үүний эсрэг байна. Гэхдээ мэргэжлийнхээ дагуу гадаад дотоод яваад харж байхад аль ч орны телевизээр ийм төрлийн сурталчилгаа гарч л байдаг. Хамгийн гол нь зөв зохистой хэрэглээг үзэгчдэд таниулж байх хэрэгтэй. Тэгж байж хүн сонголтоо хийдэг. Харин эсрэгээрээ бүгдийг нь хааж хоригловол илүү сөрөг үр дагавар ч гарч болох юм. Түүнчлэн барилгын компаниудын сурталчилгааны асуудал байгаа. Дөнгөж барьж эхэлж байгаа компаниуд олон тэрбумын хөрөнгөгүй тул банкнаас зээл авах нь тодорхой. Тиймээс эхний нэг, хоёр давхраа бариад сурталчилгаа явуулж, захиалгаа авдаг. Гэтэл энэ сурталчилгааг хаачихаар компани яаж ажиллаж, иргэд хаана, ямар барилга баригдаж байгаа талаарх мэдээллийг авах болж байна вэ? Энэ мэт олон асуудал бий. Зар сурталчилгааны тухай хуульд нэмэлтээр орсон элдэв виз зуучлал, зээлээс чөлөөлөх, эмийн зохистой хэрэглээ зэрэг иргэдийн эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд хэрэгтэй зүйлсийг мэдээж бид дэмжиж ажиллана. Зөв заалт байхад хэт популист заалтууд бас ороод байгаа юм. Юм болгоныг болохгүй бүтэхгүй гэлгүй, оновчтой зөв шийдвэр гаргаасай гэж бодож байна.
Р.ОЮУНЦЭЦЭГ
