Нийслэлд зайлшгүй нураах ёстой, хуучин барилга 260 орчим байдаг гэсэн албан тоо бий. Тэдгээрээс юу юугүй нурах дөхсөн нь 44 гэдэг. 40, 50, 120 мянгат зэрэг орон сууцны хуучны хороололд өдгөө ч олон мянган иргэн амьдарч байна. Харин эдгээр хуучин барилгыг нураавал оршин суугчид нь хаачих вэ гэсэн асуулт өнөөдөр ямар ч хариултгүй. Хариултгүй гэдгийн учир нь ашиглалтаас гарсан орон сууцны оршин суугчдыг хэрхэх тухай хуулийн нарийн заалт байдаггүй. Ийм заалт байхгүйгээс өнөөдрийг хүртэл шүүхэд шийдэгдээгүй бодит жишээ бий. Тэр бол “Цэргийн-44” гэж нэрлэдэг байсан гурван давхар барилгын түүх билээ.
Ирээдүйд нураах 260 орчим барилгын олон мянган оршин суугч “Цэргийн-44” барилгад амьдарч байсан 200 иргэнтэй адил юу юугүй гудамжинд хөөгдөж магадгүй билээ. Тиймээс “Цэргийн-44” гэх барилгын талаар цуврал нийтлэлийг хүргэхээр бэлтгэлээ. Энэ удаагийн дугаарт энэ барилгатай холбоотой баримтуудыг илүү үггүйгээр хүргэж байна.
-”Цэргийн-44" барилгыг 1937-1938 оны үед “Гэгээрлийн яам” хаягтайгаар ашиглалтад оруулж байжээ. Харин 2000 онд хүн амьдрах боломжгүй гэсэн дүгнэлтийг гаргасан аж. Тус байранд 44 айлын 200 хүн амьдарч байснаас гадна 13 аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулдаг байв.
-2009 оны есдүгээр сард байрны ус, дулаан, тогийг тасалсан. Тухайн үед сарын дараа засвар дуусна гэж байсан тул оршин суугчид нь түр нүүцгээсэн байжээ. Гэртээ тень тавиад үлдсэн хоёр айл байсан гэдэг. Тэд арванхоёрдугаар сард байрнаасаа нүүжээ.
– Нэгэнт хүн амьдран суух боломжгүй гэсэн дүгнэлт гарсан тул байрыг нурааж, оронд нь шинэ орон сууц барин иргэдийг оруулахаар болсон байна. Тухайн үед СӨХ нь “GDL” гэх компанитай гэрээ хийсэн гэдэг. Гэвч иргэд барилга барьтал хүлээх боломжгүй гэсэн тул “Чингис хаан” корпораци орон сууцных нь талбайн квадрат метр тутмыг 900 мянган төгрөгөөр тооцон худалдан авахаар тохиролцсон гэсэн мэдээлэл бий. Улмаар хотын захиргаанаас 405 тоот захирамжаараа тус байрны нийтийн эзэмшлийн газрыг 44-р байрны “Хөгжил” СӨХ-ны гүйцэтгэх захирал байсан Т.Дашжаргалын охин С.Энхтуяагийн хувийн “Си Би Эл” компаний нэр дээр баталгаажуулж өгчээ.
-СӨХ-ны дарга Т.Дашжаргал гэх эмэгтэй тухайн үед иргэдтэй харилцан тохирсон, гэрээ хийсэн гэж мэдээлж байв. Тэр ч байтугай барилга барих компанийг удахгүй сонгон шалгаруулна гэж хэвлэлийнхэнд хэлж байжээ. Харин оршин суугчдын хэлж байгаагаар “Чингис корпораци” гэгч нь тэдэнд нэг ч төгрөг өгөөгүй ба СӨХ-ны дарга эмэгтэй албан ёсоор гэрээ хийгээгүй гэж мэдүүлж байсан юм.
-“Цэргийн-44” хэмээн нэрлэдэг гурван давхар орон сууцыг 2010 дөрөвдүгээр сарын 2-нд нураасан. Нэгэнт нураах нь тодорхой болсон барилгыг газар хөдлөлтийн сургуулилтад ашиглахаар шийдсэн юм. Тухайн үед ОБЕГ, цагдаагийнхан очиж зам талбайг хаан сүр дуулиантайхан үзүүлэх сургуулилт хийсэн нь өдгөө хэвлэлийнхний архивт бий. Тэр үед албаны хүмүүс байрных нь мөнгийг оршин суугчдад ам метрээр нь тооцоод өгчихсөн, асуудал шийдэгдсэн хэмээн ярьж байсан.
-Байрны оршин суугчид өнгөрсөн оны өвөлжин шүүх, хяналтын байгууллагуудаар зарга хийсээр байлаа. Байшин нурааснаас нэг жилийн дараа оршин суугчид Хотын дарга асан Г.Мөнхбаярт хандаж, шаардлага хүргүүлж байсан юм. Юу юугүй гудамжинд хөөгдсөн иргэд орох оронгүй болж, СӨХ-ны нэрээр иргэдийг хулхидсан Т.Дашжаргал гэгч эмэгтэйг шүүхэд өгснөө мэдэгдэв. Сууц өмчлөгчдийг Т.Дашжаргал нь хууль ёсоор төлөөлөх эрхгүй тул тус компанид шилжүүлсэн газрыг оршин суугчдын нэр дээр болгож, орон сууц барих компанийг сонгон шалгаруулахад туслалцаа үзүүлэхийг хүсч байжээ.
-Тус барилгатай холбоотой асуудал ийнхүү гурав дахь жилийнхээ нүүрийг үзэж байна. Нийслэлийн Засаг даргын захирамжтай тус газар дээр одоогоор ямар компани, ямар барилга барих нь тодорхойгүй байгаа. Оршин суугчид нь шүүх, хяналтын байгууллагаар нэг хэсэг явсан ч одоогоор чимээгүй байна.
-Тус байранд оршин сууж байсан иргэдийн нэг хэсэг нь “Манай байр” гэх компани байгуулаад тухайн газрын буйран дээр нь барилга барих эрхийг авсан тухай мэдээлэл байгаа юм. Тэгтэл “Би Си Эл” компани “Хөгжил” СӨХ-ныхоо нэрийг барьж “Бид барилгыг буулгасан, 15 сая төгрөгийн хөрөнгө гаргаж газрыг хашсан. Бид барилгаа бариулах бүрэн эрхтэй” гэж Захиргааны хэргийн шүүхэд хандаад байгаа ажээ. Өөрөөр хэлбэл, тус газрыг одоо хоёр компани булаацалдаж байгаа гэсэн үг. “Манай байр” компани өнгөрөгч оны гуравдугаар сард тухайн газарт барилга барих хөрөнгө оруулагчийг сонгон шалгаруулах тендер зарлаж байжээ. Гэвч тухайн үед сонгон шалгаруулалтад оролцох компани олдоогүй байна. Мөн газрын асуудал нь өнөөг хүртэл маргаантай хэвээр байгаа бололтой.
-Өнөөдөр тус барилгаас овоолсон шороо, хашаалсан цэнхэр төмөр хоёр л үлдсэн байна. Хотын А бүсд байрлах тус газарт энэ гурван жилд барилга барьсангүй. Шүүхээс эцсийн шийдвэр гараагүй тул барилгыг ямар хөрөнгөөр барих, хуучин оршин суугчдыг түүнд нь оруулах эсэх нь одоогоор тодорхойгүй байна. Энэ асуудлыг зохицуулах хууль эрхзүйн орчин нь дутмаг учраас уг асуудал өдийг хүртэл даамжирчээ.
