Хөөмэйн урлаг нь Монгол улсын баруун хэсэг, одоогийн Ховд, Говь-Алтай аймгийн хүрээнд үүссэн гэж үздэг. Өнөөдөр хөөмэйг Монголын хаанаас ч олж үзэж болох бөгөөд Монгол улс нь дэлхийд хөөмэйн урлаг хамгийн өндөр хөгжсөн улс юм. Энэ төрлийн урлаг дотроос хамгийн их хэрэглэгддэг Хөөмэй нь дараахь хэсгүүдэд хуваагддаг:
Зохиогч: Урлаг
Эртээ урьд
Энх мөнхийн
Сайн цагт
Нар сая мандахад
Навч сая дэлгэрэхэд
Сар сая мандахад
Үнэндээ би тагтаа байх байсан юм
Үгүйдээ л гэхэд хөхөө байх байсан юм
Бяцхан болжмор шаналж гэнэ
Багагүй бас атаархаж гэнэ
БСШУЯ-ны сайдын 56 тоот тушаалын дагуу Монгол Улсад мэргэжлийн хөгжмийн багш бэлтгэж эхэлсний 50 жилийн ой энэ онд тохиож буй.
Манай нутагт, намайг бага байхад
Гуч хүрсэн эр хүн өрөөсөн чихэндээ ээмэгтэй явдагсан
Хүүхдүүд бид нар учиргүй их шохоорхдог байлаа
Гээд тэр нь энэ ертөнцөд хүний эцэг болохын зовлон хэцүүг өгүүлсэн Эртний нэг домогтой дүйж байсан юм.
Зовлон үзсэн бүсгүй дүүдээ
Хажууханд ирчихзэ юү гэлтэй
Хачин тод гялалзах
Өнгө төгөлдөр оддоороо гоёсон
Өвлийн шөнө шиг цэвэр цэлмэгхэн явсан
Тал дээр тавъдаг яс байна
Тамд очдог сүнс байна
Тавилантай насандаа бүтдэггүй юм бол
Тамын чинь үүдэнд заргатай болно
Элсэнд тавъдаг яс байна
Эрлэгт очдог сүнс байна
Энэхэн насандаа бүтдэггүй юм бол
Эрлэгийн чинь үүдэнд заргатай болно…”
(Миний хайрт эцэг, нэрт анчин агсан Бэгз таны гэгээн дурсгалд зориулав.)
Хавсарга нүдсэн хөх жавар
Хавирга зургар Өвгөн зээрд
Ижил сүргээ орхин уяаруугаа шогшлоо
Эвий дээ Өвгөн зээрд мину
Гурван унаганыхаа хойно
Гаднаас эвдээд ордог
Дай дайсныг номхруулж
Дотроос эвдээд гардаг
Гай зэтгэрийг хамгаалах
Эзэн болоод төрсөн
Эрийн сайн
Зул Алдар хаан