Морин хуурыг тоглох техник арга барилын талаар танилцуулья.
Морин хуурыг суугаа байдалтай, биенээс хагас хөндий барина. Зүүн гарын дөрвөн хуруугаар, зарим тохиолдолд эрхий хуруу оролцон тоглоно. Нэг хоёрдугаар хурууны хумсны толиогоор буюу хумс махны завсраар, гурав дөрөвдүгээр хурууны өндгөөр дотогш түлхсэн маягаар тоглоно. Хурууны байрлал болон дотогш түлхэх хөдөлгөөн нь морин хуурны ишнээс хол зайтай өндөр байдгаас шалтгаалдаг бөгөөд хуруунаас маш их хүч гардаг. Баруун гарын хувьд нумт хөгжимд тоглогддог штрихийг тоглоно.
Зохиогч: Урлаг
Морин хуурын хөг нь дөрвөц буюу цэвэр кварт, товч буюу цэвэр квинт хөгөөр хөглөгддөг ба тавц хэмээх жонон хөг, дөрвөц цахар буюу солгой хөг гэдэг. Морин хуурын энэхүү хөг тонныг монголчууд хэрхэн яаж тааруулж байсныг мэдэх боломжгүй юм. Хуурчид бидний үзэж байгаагаар цаг агаарын нөхцлөөс шалтгаалж түнгэсэн буюу дор хөгөөр, шингэн буюу дээр хөгөөр тоголдог байсан юм байна.
Морин хуур модон цартай болсноос хойш Монголын олон арван хөгжим урлаачид энэхүү хөгжмийг мэргэжлийн болон нэг стандартыг болгохыг хичээсээр морин хуурын нэг хэмжээг тогтоосон юм. Ингээд доорх үр дүнд хүрчээ.
Доктор ( Phd) Жалхын Дэлэг
Хүмүүн төрөлхтний шавхагдашгүй баян соёлын өв санд жинхэнэ ардын үлгэрч туульчдын амаар дамжин боловсорсон гайхамшигт аялгуу бүхий баатарлаг олон арван туулиудын дотроос яах аргагүй шигтгээ од мэт тод гялалзагч, ур утгын гайхам сэтгэмж, үг хэллэг бүхий жинхэнэ Монгол угсаатны зүй, зан заншил, аж ахуй, ёс суртахуун, түүх, хэл уран зохиол, дуун аяз, хүмүүний нийгэмшил, улс төрийн бодлого зэрэг бүхий л салбарыг багтаан тусгаж чадсан мөнхийн сод бүтээл бол баруун Монгол, Ойрад-Халимагийн алдарт тууль “Жангар” юм.
Манас (Кыргыз: Манас дастаны) бол Манас баатрын тухай өгүүлсэн Кыргыз ардын тууль юм. 100 мянга орчим мөртэй тус тууль ньХомерын “Одиссей”, “Илиада”, эртний Энэтхэгийн “Махабхарата”-тай эн зэрэгцэхүйц өв билээ. Манас ба түүний үр ач нарын тухай магтан дуулсан энэхүү тууль нь Хидан (Хятад) ба Халимагуудын (Ойрад) эсрэг тэмцлийг харуулсан байдаг.
Алдарт туульч Мандиханы Парчин бол Баруун Монголын ард түмний олон туулийг залгамжлан хөгжүүлж, туульчийн уран чадварыг төгс эзэмшин, хойч үедээ уламжлуулан, орчлон дахинаа алдаршуулж манай ард түмний дунд төдийгүй дэлхийн монголч эрдэмтдийн дунд нэрд гарсан туульч билээ.
Монгол хөөмий нь дуу хөгжмийн урлагийн нэгэн төрөл юм. Хөөмий нь маш эртнээс бий болсон гэдэг боловч одоог хүртэл үүссэн хугацааг нь тодорхойлж чадаагүй байгаа ажээ. Хөөмий гэсэн нэр томъёог янз бүрээр тайлбарладаг.
Баруун аймгийг vндэстэн ястны єлгий гэдэг. Энэ єлгийд ардын авьяастнууд олон ч цагийн эрхээр цєєрсєєр буй. Тэдний нэг Ховд аймгийн Дуут сумын иргэн, магтаалч, туульч А.Доржпаламтай уулзлаа.
Ардын урлагаа хилийн чанадад сурталчилж яваа туульч, цуурч, хөөмийч Э.Баатаржав эх орондоо уран бүтээлийн ганзага дүүрэн олзтой ирээд байхтай нь таарлаа. Тэрбээр монгол тууль, хөөмий, цуурыг ЮНЕСКО-д хүн төрөлхтний биет бус соёлын өвд бүртгэсэн түүхэн цаг үе оолон Хүннү гүрэн байгуулагдсаны 2220 жилийн ойд зориулан “Монгол Урианхайн хөөмий” DVD-гээ өлгийджээ.
РЕД: Саяхан бидний хэдэн гадаадынхны дунд дэлхийн урлагийн алтан санд орсон алдарт бүтээлийн тухай яриа өрнөж билээ. Тэд Оросын Игорын хорооны тууж, Энэтхэгийн Рамаяна, Английн Роланд баатрын тууль, Грекийн Илиада, Одиссей гээд алдарт туульсийн бүтээлийн тухай, түүнийг бүтээсэн ард түмний тухай шагшин магтаж билээ. Би ч тэсгэл алдан “Манай баруун Монголын баатарлаг тууль бол эдгээр алдарт бүтээлтэй эн зэрэгцэх төдийгүй хэлбэр, зохиомж, ур хийцийнхээ хувьд заримаас нь бүр илүү гарна” гэлээ.