Оросын суут хөгжмийн зохиолч П.И.Чайковскийн “Хунт нуур” бүжгэн жүжгийн энэ улирлын анхны тоглолт өнгөрсөн бямба, ням гаригуудад боллоо. Дуурь бүжгийн эрдмийн театр 52 дахь улиралд хүрэн хөшгөө “Учиртай гурван толгой” дуурь, “Хунт нуур” балетаар нээж байгаа юм.
Дуурь бүжгийн эрдмийн театрын тоглолт яг цагтаа эхэлдэг болохоор яаран гүйсээр 17.00 цагтай уралдан хаалгаар нь орлоо. Үзэгчид орж дуусаагүй байсан хэдий ч тоглолтын танхимд суудал байна уу гэж гайхахаар олон хүн цугласан байлаа. Тус театрын төдийгүй дэлхийн үзэгчдийн зорин үздэг уран бүтээл нь “Хунт нуур” яах аргагүй мөн.
Тэр ч бүү хэл, тоглолт бүрийг нь үзэж, хэн гэдэг гоцлооч хэрхэн бүжиглэсэн тухай нь санал солилцон ярилцах нь ч бий. Бямба гаригийн үдшийн ханхүү нь О.Ганцоож, үзэсгэлэнт Одетта, эрс шийдэмгий Одиллия нь гавьяат жүжигчин Ч.Ганчимэг байв. Харин Ням гаригийн үдэш Б.Саруул, М.Од нар гоцлон бүжиглэсэн юм. 50 гаруй жилийн түүхтэй энэ театрт ажиллаж, сүүлийн 14 жил гоцлон бүжиглэж буй туршлагатай бүжигчний тоглолтууд хүн бүрийн анхаарлыг татах нь зүй ёсны юм.
“Хунт нуур”-ын зохиолыг мэдэхгүй хүн гэж ховор. Үзэсгэлэнт Одеттаг Ротбарт харааж хун болгоод, харин түүнд дурласан Зигфрид рүү өөрийн охин Одиллияг явуулдаг. Хайр дурлал, хорон санаа, хааны ордны зугаа гээд энэ бүжгэн жүжгийн үзэгдэл бүр нь сонирхолтой. Энэ балетийн цомнолыг герман ардын домгоос сэдэвлэн Владимер Бегичев, Василий Гельцер нар хамтран бичсэн гэдэг.
Монголчууд “Хунт нуур” бүжгэн жүжгийг 1975 оны зургадугаар сарын 28-нд анх үзэж, түүнийг нь Хөдөлмөрийн баатар, ардын жүжигчин Б.Жамъяндагва дэглэн найруулсан байдаг. Анхны тоглолтыг ардын жүжигчин Ж.Чулуун удирдан тоглуулж, хар, цагаан хунгийн дүрд ардын жүжигчин Ю.Оюун, ханхүүд гавьяат жүжигчин Э.Оюунбат, алиа салбадайд ардын жүжигчин О.Ганбаатар бүжиглэж байжээ.
Балетийн гол дүрийн жүжигчдээс гадна үзэгчдийн анхаарлыг эрхгүй татдаг дүр нь алиа салбадай, Бямба гаригийн үдэш алиа салбадайд бүжиглэсэн Б.Төгөлдөр, Ням гаригийн үдэш алиа салбадайд бүжиглэсэн Саура Кояамад онцгойлон баяр хүргэмээр санагдсан. Нүүрний хувиралт, тоглолт, бүжигчний уран чадвар нь хойшид ч энэ дүрд илүү сайн бүжиглэнэ гэдгийг илэрхийлсэн.
Аялгуу нь дотно, өгүүлэмж нь ойлгомжтой, бүжгүүд нь ур чадвар сорьж, үзэгчдийн алга ташилтыг яалт ч үгүй нэхдэг “Хунт нуур” 2015 онд Монголын тайзнаа амилсны 40 жилийн ой болно.
Ж.СОЛОНГО
Одоо та бүхэндээ тоглолтын гэрэл зургуудаас хүргэж байна.
