МҮКУА-ын тэргүүн, найруулагч Б.Цогтбаярын шинэ бүтээл “Луйвар” уран сайхны кино энэ сарын 7-нд нээлтээ хийж, үзэгчдийн хүртээл болох билээ. Энэхүү киноны эвлүүлгийн найруулагчаар ажилласан Э.Энхтулгатай ярилцлаа. -Эвлүүлгийн найруулагчийн хөдөлмөрийг уншигчдад ойлгомжтой байдлаар тайлбарлахгүй юу?
-Эвлүүлгийн найруулагч гэдэг хүн бол техникийн хөгжлөөс хоцрохгүй, цаг үетэйгээ хөл нийлүүлж явах ёстой. Хамгийн гол нь мэдрэмжтэй байх учиртай. Мэдрэмжтэй байж, олон талаас нь юмыг харж чадаж гэмээнэ сайн эвлүүлэг хийж чадна. Тэр хэрээрээ сайн уран бүтээл гарна. Дахин хэлэхэд, цаг үетэйгээ хөл нийлүүлж, хэдэн алхмын өмнө алхаж байх ёстой.
-Кино зураг авалтын дараа эвлүүлэгчид хэр зэрэг урт бичлэг ирдэг юм бэ?
-Маш их материал ирнэ. 20, 30 орчим цагийн материал ирдэг. Нэг хэсгийг бараг 10, 20 удаа авах ч тохиолдол гарна шүү дээ. Тэр болгоноос хэрэгтэйг нь сонгож авах шаардлага гардаг. Тухайн үедээ зураглаачийн нүдээр харж авсан, хамгийн сайн гэсэн кадруудыг харна.
Гэхдээ яг эвлүүлгийн явцад болно гэсэн зургаа авах уу, эсвэл болохгүй байна гэсэн нь дээр байсан уу гэдгээ ч сонгох шаардлагатай болдог. Зарим үед эхний кадрын хоёр үгийг аваад өөр хэсэг дээр наах гэх мэтчилэн маш их ажиллагаатай. Ерөөсөө бүхий л авсан хэсгийг маш сайн ажиглаж байж эвлүүлж, кино болгоно шүү дээ.
-Найруулагчтай ярилцахаас гадна эвлүүлэгчийн найруулга гэж байна биз?
-Мэдээж найруулагч бүх зүйлд оролцоно. Зураг авалт, эвлүүлэг, дуу, жүжиглэлт гээд л. Тэр бүхэнд өөрийнхөө хэлэх гэсэн санаа, хүссэн зүйлээ хэлж өгдөг. Тэр дагуу л бид найруулагчийн санаанд нийцэхээр, мэргэжлийн төвшинд энэ ажлыг хийх ёстой. Гэхдээ бас эвлүүлгийн найруулагчийн найруулга байлгүй яах вэ.
-Энэ удаад “Луйвар” гэдэг кинонд эвлүүлгийн найруулагчаар ажиллаж байгаа. Шинэ уран бүтээлийнхээ талаар яривал?
-Энэ миний дөрөв дэх кино. Б.Цогтбаяр найруулагчтай хамтраад өмнө нь хоёр кино хийж байсан. “Богд хаан”, “Хубилай хааны зарлиг” зэрэг түүхэн кинонд эвлүүлэгчээр ажиллаж байсан.
-Эвлүүлэхэд хэцүү кино гэж байх уу, эсвэл бүгд л ялгаагүй байдаг уу?
-Түүхэн гэдэг утгаараа “Богд хаан” кино хэцүү байсан. Тухайн үеийн түүхийг сайн мэдэж, судалж байж кино хийдэг. Бараг л тухайн үед нь амьдарч байсан юм шиг сэтгэж байж хийх болдог. Түүнээс биш огт мэдэхгүй зүйлээ хүнд үзүүлнэ гэж байхгүй шүү дээ.
Зөвхөн найруулагч, жүжигчид ч энэ бүхнийг мэдээд зогсохгүй эвлүүлэгч ч гэсэн сайн мэдэж байх ёстой. Тэр үеийн хүмүүсийн үг хэллэг, үйл хөдлөл нь ямар байсан. Ёслохдоо яаж ёсолдог байсан юм гэдгийг нь ч мэддэг байх хэрэгтэй. Хэрвээ буруу ёсолсоныг нь би мэдэхгүй оруулчихвал миний алдаа болно шүү дээ.
Түүхэн кино тийм учраас хэцүү байдаг юм билээ. Энэ удаагийн “Луйвар” гэдэг кинон дээр болохоор арай өөр. Залуучууд гол дүрд нь тоглосон. Гурван залуугийн цагаан гарын луйврын талаар харуулж байгаа юм. Ерөнхийдөө хурдтай, ритмтэй эвлүүлэгтэй л кино болж байна даа.
-Энэ удаагийн кинонд улс төрийн сэдэв бага сага орж байгаа юм билээ. Тэгэхээр тэр талын судалгаа, мэдлэг бас шаардагдах л байх?
-Мэдээж тэгэлгүй яах вэ. Кино болгон дээр л тухайн сэдэвтэй холбоотой судалгаа, мэдлэг хэрэгтэй болдог. Гэхдээ би өөрөө энэ эрин цаг үед амьдарч байгаа болохоор нарийн судлаад, суралцаад байх нь арай бага байна.
-Манайхан компьютер графикаар элдэв дүрслэл нэмж оруулдаг болчихсон байна. “Луйвар” кинонд тиймэрхүү зүйл ашиглаж байгаа юу?
-Эвлүүлгийн дараа маш олон зүйл хийдэг л дээ. Тэр дундаа олон улсад. Тухайлбал, эвлүүлэг дууссаны дараа пост продакшн хийдэг. Тодруулбал, бүх зүйлээ кинондоо нааж өгнө гэсэн үг. Өнгө дүрсээс авахуулаад л. Холливудын кинон дээрээс анзаарагддагдаа, бүхий л нэмэлт зүйл нь яг бодит юм шиг харагддаг.
Өнгө, жижиг сажиг нэмэлтүүдийг яг л өөрийн юм шиг харагдуулж чаддаг шүү дээ. Манайд энэ бүхэн тийм ч сайн хөгжөөгүй байгаа. Зарим кинон дээр ашиглах гэж оролдсон байдаг. Гэхдээ тийм ч сайн болоогүй. Мэргэжлийн хүний нүдээр харахад зарим нь инээдтэй л байдаг.
Мэргэжлийн бус хүмүүс бол анзаарахгүй. Яах вэ, манайд хөгжиж л байна. Дэлхийн төвшинд хүрэх арай болоогүй байгаа. Энэ удаагийн кинон дээр нэг их элдэв зүйл нэмээгүй. Тэгэх ч шаардлагагүй кино л доо.
Н.Пунцаг
