МУГЖ Ц.Чулуунцэцэг: “Ном уншдаг хүн дандаа залуугаараа байдаг”

МУГЖ Ц.Чулуунцэцэгийг энэ удаагийн "Ном уншихуй" буландаа урьж ярилцлаа. Уртын дууч түүнийг манай уншигчид "Өнөр бүл" киноны Цэрмаагийн дүрээр сайн мэднэ.



-"Уншихгүй бол сэтгэхгүй" гэж үг байдаг. Гэтэл өнөөдөр залуучууд ном унших нь багассан байна. Оюутан сурагчидтай ажилладаг таны хувьд энэ байдал илүүд мэдрэгддэг биз?

-Ном уншина гэдэг агуу зүйл гэж биднийг багад аав ээж, багш нар маань сургадаг байлаа. Гэтэл өнөөдөр залуучууд хаанаас ч сонирхсон мэдээллээ авах боломжтой болсон болохоор ном унших хэрэггүй болсон юм шиг боддог болчихож. Тийм биш. Ном унших бүрд тархины үйл ажиллагаа сайжирдаг. Ер нь ном сайн уншсан хүн байнга залуугаараа байдаг төдийгүй тархи их сайхан сэргэг байдаг гэсэн. Бас цээж бичгийн соёл сайжирдаг. Гэтэл сүүлийн үед ном уншихгүйгээсээ болоод хүүхдүүд маш алдаатай буруу бичиж байна. Нөгөө талаас зөв буруу бичилт хүртэл нүдлэгдчихдэг болохоор зөв бичгийн дүрэмд ч хэрэгтэй. Тийм учраас би ном уншихыг маш их ач холбогдолтой гэж боддог. Хааяа хүүхдүүдийн бичвэрийн ажил удирдаад бичсэн текстийг нь шалгахад бөөн алдаа байдаг. Энэ нь ном уншихгүйтэй холбоотой. Хоёрдугаарт ерөнхий боловсролын сургуульд цээж бичгийн хичээл ордог болсон юм уу, үгүй юмуу монгол хэлний зөв бичгийн дүрэм алдагдаж дээ гэсэн бодол төрдөг. Миний аав одоо 86 настай. Нүдний шилгүйгээр маш их ном уншина. Тэгээд л миний хүү аавдаа сайхан ном авчраад өгөөрэй гэхээр нь алдартай хүмүүсийн түүх намтартай ном, бас түүхэн романы номуудыг аваачиж өгдөг. Бүгдийг нь дор нь л уншаад дуусчихдаг. Биднийг хүүхэд байхад номын санд суудаг, ном их уншсан хүүхдийг "Номын сайн нөхөр" болгодог аян их зохиогддог байлаа. Харин одооны хүүхдүүд "Номын сайн нөхөр" гэж юу байдгийг бараг мэддэггүй байх. Гэхдээ яахав мэр сэр уншиж байгаа л даа. Ер нь дандаа хүнд хэрэгтэй зүйл номон дээр бичигддэг. Цаанаа ямар нэг утга агуулгатай, хүнд заавал сургааль хайрласан байдаг. Энэ бүгдийг бид номноос л олж авч байна.



-Танд ном унших цаг зав хэр гарч байна вэ?

-Үнэнийг хэлэхэд их уншиж чадахгүй байна. Гэхдээ би ном унших дуртай. Хүүхэд байхдаа ном унших маш их дуртай байлаа. Зуныхаа амралтаар ном уншаад байхаар аав маань та нар уншдаг газраа очиж унш, энд аав ээждээ тусал гэж зэмлэдэг байлаа. Тиймдээ ч би сургуулийнхаа "Номын сайн нөхөр" байсан. Харин одоо оройн цагаар жаахан зав гарвал гарчиглаад л авдаг юм. Гэвч ид уншдаг үеэ бодвол жаахан холдсон байгаа.



-Номын дэлгүүрүүдэд сүүлийн үеийн сонирхолтой номууд их гардаг болсон. Та тэдгээр номуудаас худалдаж авдаг уу?

-Хаа очиж би "Интерном" номын дэлгүүрээр нэлээд ордог шүү. Гэхдээ өөрийнхөө ажил мэргэжилд холбоотой номуудаа илүү сонирхдог. Зарим номынх нь үнэ нэмэгдсэн, зарим нь буурчихсан л байж байдаг. Тиймээс би чухал гэсэн номоо үнэ хайрлахгүй худалдаж авдаг.



-Хамгийн үнэтэй ямар ном авч номынхоо санг баяжуулж байв?

-Дундаж үнээр л ном авдаг. Сая 30 мянган төгрөгөөр н.Соронзонболд багшийн номыг худалдаж авсан. Түүнээс өмнө Дархад дууны тухай н.Дариймаа багшийн номыг авсан. Мөн сая МУГЖ Л.Чулуунчимэгийн Монгол ардын богино дууны дагалтат түүвэр гэсэн 300 гаруй дуутай ном гэх мэтээр ардын дууны түүвэр гарсан номуудыг худалдаж авах дуртай.



-Тэгэхээр танай номын санд олон төрлийн ном хадгалагдаж байдаг байх нь ээ?

-Байлгүй яахав. Зарим номоо номын санд багтахгүй болохоор шуудайд хийчихсэн байгаа. Манай эгчийн ном бүүр ч их. Би түүнээс нь хааяа хэрэгтэй номоо авдаг юм.



-Таны сэтгэлээс мартагддаггүй дахин дахин уншаад баймаар ямар ном байдаг вэ?

-Хөгжмийн зохиолч, төрийн хошой шагналт Н.Жанцанноров гуайн эмхэтгэсэн "Их дуучны яриа" ном болон "Уртын дууны уламжлалт нэр томъёоны гаргалгаа" зэрэг номуудыг эргэж харж байх юм даа.



-Номын үнэ цэнийн тухайд өөрийн бодлоо хэлэхгүй юу?

-Ном гэдэг түүхэн үеийг хадгалж явдаг эрдэнэт зүйл гэж боддог. "Монголын нууц товчоо"-гоор бодоход үнэхээр түүхийг агуулсан байдгаараа юунаас ч үнэ цэнэтэй.



-Хамгийн сүүлд ямар ном уншив?

-Ш.Чоймаа гуайн "Монгол ёс заншил, уламжлалт ухаанаа заан сургагч нарт тус дэм" нэртэй номыг уншиж байна.



-Хүн чанар гээгдэж байгаа өнөө үед ямар сэдвийн ном уншвал төлөвшиж, нийгэмшихэд тус дэмтэй байх бол?

-Уламжлалт ёс заншлын тухай монгол хүн бүр мэдэж байхад илүүдэхгүй. Тиймээс би монгол уртын дууны үүсэл хөгжлийн талаар эрдэмтэн мэргэдийн дэвшүүлсэн санаа үзэл бодлын талаарх номуудыг уншдаг. Мөн олон ястны дуунууд дотор ямар сэдэв агуулж байна вэ гэдгийг эргэцүүлэн бодож уншиж судалж үзэж байна даа.



Д.Нэргүй