Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын нутагт 2023 онд хийсэн хайгуул судалгааны үр дүнд 970 дэсийн 1100 орчим дурсгал бүртгэсэн байдаг. Эдгээр дурсгалын дотор нэг өвөрмөц дурсгал байсан нь Их мандал уулын палеолитын дурсгалт газар юм. Их мандал уулын дурсгалт газрын онцлог нь “Гилбэр” зэвсэг бүхий суурин юм. Учир нь монголын зүүн бүс нутгаас гилбэр зэвсэг бүхий суурин урьд өмнө илэрч байгаагүй бөгөөд эдгээр гилбэр зэвсгүүд нь говийн бүс нутгаас олддог гилбэр зэвсгүүдээс хэмжээний хувьд 1-2 дахин том төдийгүй хадан хясааны орой дээр байрласнаараа онцгой ялгардаг. Энэхүү дурсгалт газраас олдсон гилбэр зэвсэгтэй харьцуулах олдвор бүхий суурин манай улсын болон хөрш зэргэлдээх нутаг дэвсгэрт одоогоор олдоогүй байна. Мөн хайгуул, судалгааны ажлын үр дүнд чулуун онго шинээр илрүүлэн олж бүртгэсэн нь дахин давтагдашгүй хийцтэй ба шинэ чулуун зэвсгийн үеийн хүмүүсийн сүсэг бишрэлийг илэрхийлэх ховор олдворт тооцогддог байна.
Зохиогч: Урлаг
Дорноговь аймгийн Мандах сумын ЗДТГ-аас санаачлан тус суманд байдаг Өлгий хийдийн шүншигт суваргуудыг сэргээн засах, хийд орчмын хур хог хаягдлыг цэвэрлэх ажлыг эхэлжээ. Сумын нутагт байх соёлын өвийн газрыг сэргээн засах, хийд орчмын хур хог хаягдлыг цэвэрлэх үйлсэд сүсэгтэн олныг өргөнөөр оролцож, аж ахуйн нэгж, албан байгууллагуудыг хамтран ажиллахыг уриалсан байна. Тус хийдийг 1745 онд байгуулсан бөгөөд 280 гаруй жилийн түүхтэй. Тухайн цаг үедээ 1000 гаруй ламтай, говийн бүсийн томоохон хийд байжээ. Харин тус хийдийг 1937 оны их хэлмэгдүүлэлтийн үед устгасан байдаг. Их хэлмэгдүүлэлтийн он жилүүдээс хойш Өлгий хийд мартагдаж эзэнгүй орхигдсон балгас болсон бөгөөд хийдийг 1990 оноос хойш дахин сэргээж, Аръяабалын сүмийн туурин дээр Аръяабалын сүмийг хуучин байсан бодит хэмжээнээс нь арай багасган барьжээ. Одоогоор хийдийн үйл ажиллагааг сэргээж лам…
Уран зохиолын ертөнцийн хамгийн нэр хүндтэй шагналын нэг болох “The Man Booker” шагнал 1969 оноос хойш жил бүр зохиогдсоор ирсэн билээ. Зохиолчдын авьяас, хүүрнэл, урлагийн чансааг үнэлдэг нэр хүндтэй шагналын нэг болсон юм. Тус арга хэмжээг “Man Group” корпорац 18 жилийн турш ивээн тэтгэж байсан бол 2019 оноос эхлэн тэрбумтан, зохиолч Майкл Мориц, эхнэр Харриет Хэйманы хамтаар уран зохиолын ертөнцөд ихээхэн үнэ цэнтэй шагналыг үргэлжлүүлэн ивээн тэтгэхээр болсон. 2025 оны “The Man Booker” шагналын шүүгчдийн бүрэлдэхүүнийг Ирландын зохиолч Родди Дойл ахалж байгаа бөгөөд түүнтэй хамт Нигерийн зохиолч Айбами Адебайо, жүжигчин, продюсер Сара Жессика Паркер, зохиолч, телевизийн хөтлөгч, шүүмжлэгч Крис Пауэр,…
К-поп ертөнцийн хүчирхэг төлөөлөл “HYBE Labels” компани дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэгт салбартай болжээ. Тус компанийн салбарууд Япон, АНУ, Латин Америк, Хятадад бий. Дэлхийн стратегийн газрын зурагт оруулсан гол нэмэлт гэж тэд энэ алхмаа тайлбарлаж байна. Үүний зорилго нь дэлхий даяар к-поп экосистемийг бий болгох явцыг хурдасгах юм. “HYBE Labels”-ийн гол стратеги нь энэ салбарыг төрөл бүрээр, өөр өөр газарзүйн байршлуудад дэлгэрүүлэх. Хамгийн амжилттай болсон төслүүдийн нэг бол “HYBE America” болон “Geffen Records”-ийн үүсгэн байгуулсан “KATSEYE” хамтлаг юм. Тус хамтлаг өөрсдийгөө К-поп хамтлаг гэж шууд зарладаггүй ч гэлээ Өмнөд Солонгосын хөгжмийн шоунд оролцож, хатуу дэг жаягтайгаар бэлтгэл сургуулилалтаа хийх…
Хятадаас олдсон нэг сая жилийн өмнөх хүний гавлын яснаас Хомо сапиенс буюу орчин үеийн хүн анх тооцоолж байсан хугацаанаас хамаагүй өмнө үүссэн болохыг тогтоожээ. Тодруулбал, энэхүү олдворын тусламжтай орчин үеийн хүн төрөлхтөн өмнө нь таамаглаж байснаас дор хаяж хагас сая жилийн өмнө үүссэнийг тогтоосон байна. Бид Неандерталь зэрэг өмнөх үеийн хүмүүстэй зэрэгцэн оршиж байсныг мөн илтгэж байгааг судалгааны үр дүн онцолжээ. Энэ нь хүний үүсэл хөгжлийн талаарх цаг хугацааны ойлголтыг хамаагүй урагшлуулсан үйл явдал боллоо хэмээн судалгаан дээр ажилласан эрдэмтэд тодотгож байна. Эрдэмтэд “Yunxian 2” нэртэй уг гавлын ясыг сая жилийн өмнөх гэж тогтоосныхоо дараа Хомо эрэктус буюу том тархитай эртний хүний төрөлд…
Германы “Helsing” компани ирээдүйн агаарын дайнд хиймэл оюун ухаан хэрхэн голлох байр суурь эзлэхийг илтгэсэн шинэ бүтээлээ танилцууллаа. “СА-1 Europa” нэртэй уг тулааны дрон нь сүргээрээ хамтран дайтах чадвартайгаас гадна хүний жолоодлоготой сөнөөгч онгоцтой хамтран ажиллагаа явуулах зориулалттай гэнэ. Германы Мюнхен хотын ойролцоо болсон нээлтийн үеэр компанийн төлөөлөгчид уг дроныг “2027 онд анхны нислэгээ хийх болно” гэж мэдэгдсэн агаад улмаар дөрвөн жилийн дотор зэвсэглэлд албан ёсоор нэвтрүүлэхээр зорьж буй гэлээ. Уг дрон нь өнөөгийн өндөр өртөгтэй сөнөөгч онгоцыг орлох бус харин үйл ажиллагааг нь дэмжих, олон тоогоор ашиглах боломжтой шийдэл болж байгаагаараа онцлогтой. Сүүлийн жилүүдэд АНУ, Хятад, Турк зэрэг орнуудын…
Улсын дуурь, бүжгийн эрдмийн театрын уран бүтээлчид 63 дахь улирлын тоглолтоо нээхэд бэлэн болжээ. Энэхүү улирлыг тэд маргааш /2025.09.27/ “Orchestra Night III” сонгодог хөгжмийн тоглолтоор эхлүүлэх аж. Хоёр өдөр үргэлжлэх уг тоглолтод Францын хөгжмийн зохиолчид бүтээлээ толилуулж, залуу уран бүтээлч, гоцлоочид оролцон соло хөгжимдөнө. Энэ жил Монгол, Италийн хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 55 жилийн ой тохиож байгаа бөгөөд тус улсаас хийлч, төгөлдөр хуурчид ирэхийг УДБЭТ-ын удирдлагууд хэвлэлийн хурлын үеэр хэллээ. Тэд манай хөгжимчидтэй хамтарсан тоглолтоо ням гарагт толилуулах юм байна. Түүнчлэн ирэх сарын 4, 5-нд Ц.Нацагдоржийн “Гүнгэрийн гүнж” дуурь, 10-12-нд П.И.Чайковскийн “Хунт нуур” бүжгэн жүжгээр үзэгчдийн мэлмийг баясгаж, сонорыг мялаах…
XX зууны эхэн үеийн Монгол Улсын тусгаар тогтнол төр, бичиг соёлын түүхэнд тод мөрөө үлдээсэн Бавуудайн Цэндийн мэндэлсний 150 жил энэ онд тохиож буй. Ойн хүрээнд “Бодлогот Баатар Цэнд Гүн” ТББ, “Чингис хаан” үндэсний музей хамтран Монголын нууц товчоог анх удаа хятад хэлээс монгол хэлнээ хөрвүүлсэн монгол төрийн мэргэн сайд бодлогот баатар Б.Цэнд гүний цээж баримлыг музейн эрдэм шинжилгээний номын сангийн уншлагын танхимд өнөөдөр /2025.09.26/ заллаа. Мөн үеэр доктор, профессор Г.Мягмарсамбуу “Монгол төрийн мэргэн сайд, бодлогот баатар Бавуудайн Цэнд” хэмээх монгол-англи хэлээрх номынхоо нээлтийг хийсэн юм. Б.Цэнд нь 1875 онд Хөлөнбуйрын Солон зүүн гарын Шулуун цагаан хошууны Мэхээрт хэмээх газарт…
Стэнфордын их сургуулийн профессор Жефф Ханкотт анх 2022 онд ChatGPT нээлтээ хийсний дараа оюутнуудын судалгааны ажлыг шалгах үедээ тэдгээрийг их хэмжээний текст агуулсан боловч бодит үр дүнгүй, судалгааны ажилд үнэтэй нэмэр оруулсан зүйлгүй, нэгэн хэв маягтай, нуршсан байсныг анзаарчээ. Энэхүү үзэгдлийг “workslop” гэж нэрлэдэг байна. Workslop гэдэг нь маш сайн гүйцэтгэсэн мэт харагдавч үнэндээ бодит үр дүнгүй, ойлгомжгүй агуулга бүхий хиймэл оюунаар боловсруулсан ажил юм. Энэ нь та ямар нэгэн бичиг баримт эсвэл зурвас уншаад “үүнийг хүн бичсэн үү, эсвэл хиймэл оюунаар боловсруулсан уу” гэх эргэлзээ төрдөг феномен ажээ. Түүнчлэн workslop нь аливаа ажлын бүтээмжид сөргөөр нөлөөлдгийг Ханкотт онцоллоо. “MIT…
Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар “Түүхэн үйл явдлын ой, тэмдэглэлт өдрийн жагсаалт”-д Үндэсний кино урлагийн өдрийг жил бүрийн аравдугаар сарын 11, Бүх ард түмний санал хураалт зохион байгуулсан өдрийг жил бүрийн аравдугаар сарын 20-нд тэмдэглэхээр нэмэлт өөрчлөлт орууллаа. Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд олгогдсон түгээмэл тархацтай ашиг малтмалын тусгай зөвшөөрлийн хэрэгжилтийн явц, бичил уурхай эрхлэгчдийн үйл ажиллагаанд нэгдсэн хяналт шалгалт хийж, хууль бусаар ашигт малтмал олборлогчийн үйл ажиллагааг таслан зогсоох, эвдрэлд орсон, орхигдсон талбайн байгаль орчинд буруутай этгээдээр төлүүлэх, нөхөн сэргээх, төрийн байгууллага хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах талаар холбогдох хууль тогтоомжид өөрчлөлт оруулах саналаа Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулахыг Аж үйлдэр, эрдэс…