Ангилал: Сонгодог уран зохиол

Үг хэлэх эрх чөлөө гэдэг нь та, би, бид бүгдээрээ үзэл бодлоо төр засгийн хяналт, дарамтгүй, хэн нэгнээс айхгүйгээр илэрхийлэхийг хэлж буй юм. Үүнийг бас өөрийгөө илэрхийлэх эрх чөлөө ч гэж нэрлэдэг. Өөрийгөө илэрхийлэх эрх чөлөөнд хувь хүн ямар ч хэрэгслээр мэдээлэл, санаа хайх, олж авах, тараах эрх багтдаг. Үг хэлэх эрх чөлөө нь хүний бусад бүх эрхийн тулгуур нь бөгөөд үүнгүйгээр хүн, нийгмийн хөгжил дэвшил, ардчилал, зах зээл зэрэг үнэт зүйлсийг төсөөлөх боломжгүй.

Сүүлийн 100 жилдээ тохиогоогүй тэсгэм хүйтэн Монголын нутагт айлчлах тухай мэдээллийг Улсын онцгой комиссын хуралдааны үеэр өгчээ. Ихэнх нутгаар хасах 35-аас хасас 45 хэм хүрч хүйтэрнэ гэж айдаст автууллаа.

Чанар, загварыг эрхэмлэгч залуусын хэзээний танил Италийн Sergio Baroneбрэндийг мэдэхгүй хүн тун ховор болжээ. Монголд нээгдсэн цагаасаа эхлэн Монгол эрчүүдэд жинхэнэ эр хүний ажил хэрэгч, гоёлын болон өдөр тутмын загвар бүхий хамгийн гол нь чанартай өнгө размерийн өргөн сонголтыг байнга хэрэглэгч үйлчлүүлэгчиддээ санал болгосоор ирсэн.

Ийнхүү явсаар дэлхийн бөмбөрцгийг морин туурайгаар бөмбөрдөж, хүний түүхэнд урьд хожид хэн ч байгуулж чадаагүй том гүрнийг буй болгосон монголчуудын үе ирлээ. XII зуунд төдийлөн олуул байгаагүй, хүчин чадлын хувьд ч зэргэлдээх олон нүүдэлчин аймагтаа басамжлагдаж байсан монголчууд гэв гэнэт ийнхүү цоорон гарч ирж хавь ойрынхныгоо бүгдийг нэгтгэн ертөнцийн хамгийн хүчирхэг гүрнийг үүсгэсэн тэрхүү гайхамшигт оньсгыг тайлахад хэдийгээр бэрх авч ойлгохын үүднээс ямар нөхцөл байдал байсантай танилцах нь зүйтэй. Энэхүү гэнэтийн дэлбэрэлтийг янз бүрээр тайлбарладаг ба жишээ нь Оросын эрдэмтэн Гумилёв “пассионар дэлбэрэлтийн онол” гэдгээр тайлдаг.

Олон улсын оюутны эрхийг хамгаалах өдөр жил бүрийн 11 дүгээр сарын 17-нд тохиодог бөгөөд энэ жил тус тэмдэглэлт арга хэмжээний хүрээнд оюутан залуус дуу хоолойгоо нэгтгэн үе тэнгийн нөхдөө зөв чиг хандлагад уриалахаар болжээ.

1. 1987 онд ЗХУ-ын хоёр удаагийн, ЗОУ-ын гурван удаагийн төрийн шагналт, ЗХУ-ын хөдөлмөрийн баатар зохиолч В.Астафьевийн “Гунигт явдал” роман хэвлэгдэн гарч, социалист систем даяараа шуугиж билээ. Соц системийн нэгэн бүрэлдхүүн хэсэг байсныхаа хувьд Монголчууд ч энэхүү зохиолыг яаравчлан орчуулж, /орчуулагч нь зохиолч, сэтгүүлч, орчуулагч Р.Ганбат/, тухайн үеийн сэхээтнүүд энэхүү номын талаар энд тэнд хэсэг бүлгээрээ хэлэлцэн мэтгэлцэж, мухардалд орсон соц системийн мөн чанарын тухай, гарах гарцын тухай эргэцүүлэн шүүж байлаа… Энэ завсар монголын зохиолчид ч зүгээр байсангүй, тухайлбал С.Жаргалсайхан, Ц.Балдорж, С.Доржготов нарын зарим бүтээлд соц системийн дотоод зөрчлийн мөн чанарыг нээн үзүүлэх гэсэн оролдлогууд гарч ирж, “Цог” сэтгүүл болон бусад хэвлэлээр өргөн хэлэлцүүлэг ч өрнөж байв.