ТУГ
Тугийн тухай шvлэг намайг бичлээ гэж
Тун олон хvн гайхаж магадгvй
Уужим талын дураараа шvлэгч
Улаан туг хоёр сэтгэлд нь
хамт багтахгvй байж магадгvй
Гэвч би туггvйгээр амьдрахгvй
Гэгээн vнэний тулд туггvйгээр тэмцээгvй
Энэ улаан тугийн дор сая саяараа жагссан
Эгэл тvмний ижил эгэл ард байна.
Гаднаас нь хараад юм бvхнийг дvгнэгчдэд
Гартаа туг бариад хэзээ ч би харагдаагvй
Талбай дээр их жагсаалын дэргэд
Ташаа тулаад зогсож байсан байх
Євлийн пальтоны энгэр задгай тавиад
Єндєр гоголь малгай хазгай дараад
Сахлаа засаж духаараа харсан хvн
Савхин бээлийтэй дув дуугай явсан байх.
Гэвч би ємссєн хувцас шигээн биш
Гэр орон єссєн нутаг шигээн
Эглийн эгэл хvн хvний л ижил хvн
Эх оронтой ард тvмэнтэй иргэн.
Гэртээ арван зургаан цагийн ажилтай
Гэргийдээ хvvхэд шиг хайртай
Айлдаа алаг бяруу шиг номхон
Архи уудаг тамхи татдаг ийм л хvн.
Зvрх сэтгэл дотор минь , гэвч улаан туг мандаж явдаг юм
Зvйрлэшгvй хайраар би улс орондоон, туг шиг vнэнч явдаг юм
Яруу шvлгийнхээ мєр бадаг бvхэн дээр
Ялгуусан улаан тугаа сэтгэлээрээ би мандуулдаг юм.
Хаа газрын айлд ороход
Халуун цай хоолоор дайлдаг
Харин би хvн тєрєлхтнийг
Халх шvлгийн сайнаар дайлна.
Сайн шvлгийг минь шилж байгаад
Сараар сонирхоно уу жилээр сонсоно уу
Гайгvй нэрэлхэлгvй ирж бай та –
Гагцхvv миний нас богинохон
Амьсгаа хураах єдрєє хvртэл
Ард овгийг шvлгээр дайлах
Аз заяандаа би бахархсаар
Алдхан биеэ тамлаж яваа юм.
Хэнзхэн биетэй минь хамт тєрж
Хэт нутгаас минь халин гарч
Хэн гуайн ч ємнє намайг зоригжуулсан
Хэвлэгдээгvй гvн ухаан мину.
Єєртэй минь хамт бvv нєгчєєрэй
Єнєр нєхдєд минь эхнэрт минь
Єлгийтэй хvvд минь шvлэгт минь
Єв болон vvрд vлдээрэй.
Энэнээс єєр гvн ухаан хэрэггvй
Эрхэм єдєр ирэхдээ л ирнэ
* Эзэнт тєрийн хэмхэрхий банзан дээр
Эрхэм нэрийг минь бичнэ * гэдэг шиг
Ад vзэгдсэн номын минь гар бичмэлийг
Алтаар vнэлэх цаг заавал ирнэ.
ХYН
Хєр цасан цавцайж тvлээ модгvй даарваас
Хєдсєн дээлийн оронд хєдсєн дээл нь болж
Хvндэт ээжийгээн нємєрлєхгvй бол
Хvv нь болж заяасны хэрэг юу билээ.
Хэл ам дэгдэж манай гэрийг чиглэвээс
Хэрэм хана нь болж
Амьдралын ганц ханиа аврахгvй юм бол
Амраг нь болж явсаны хэрэг юу сан билээ
Аюулт дайн дэгдэж дайсан нааш єндийвєєс
Алтан хилийн нь оронд амьд хил нь болж
Ийм сайхан орноо хамгаалахгvй юм бол
Иргэн нь болж тєрсний минь хэрэг юу сан билээ.
Хvнд бэрх цагт нь хvнийхээ тєлєє зовохгvй бол
Хvн болж тєрсний минь хэрэг юу сан билээ!
ЗАЛУУ НАС
Хєрстийн амьдралд хєл алдсан
Хєлчvvхэн зvрхний минь тольтон дээгvvр
Шувууны сvvдэр шиг дайраад єнгєрсєн
Шунхан улаан залуу нас мину.
Амттан бvхний амтыг мэдэлгvй
Асгаж явсан залуу нас минь
Єнгєтєн бvхний єнгийг бодолгvй
Yрж явсан залуу нас минь.
Зуны шєнийн нойрыг тоолгvй
Зуун гурван учралыг мєрєєсєж
Зураг шиг охидыг тэрэг шиг дайрч
Зуурдхан мандсан залуу нас минь.
Євлийн есийн жаврыг тоолгvй
Єєр хvний авгайд сэтгэл хаяж
Єрхний vзvvр шиг дэрвэж явсан
Єлчирхєн тэнэг залуу нас минь
Даанч чи минь удсангvй…
Даавуу хvрэм савхин бээлий шигээ
Дассан сурсан годон гэзэгтvvд шигээ
Дардан зам дээр vлджээ – залуу нас минь!
Улаанбаатарын чулуун засмалаар
Урагшаа, хойшоо, баруун тийшээ, зvvн тийшээ
Дотоод vйлдвэрийн хvнд шаахайг
Долоохон хоногт точийлдож явахдаа
Хvний сайн мууг зvvдлээ ч vгvй
Хvvхэд шиг єссєн залуу нас минь
Хvvхний сайхныг таниа нь vгvй
Хvvрзгэнэ шиг єссєн залуу нас минь.
Ангарайтсан нєхєдтэй vдшийн цагаар
Адуу шиг пижгэнэсэн залуу нас минь
Айлын чийдэн хага чулуудаад
Авирлаж явсан залуу нас минь.
Аавын хvvгийн шvр шиг хацрыг
Алгадаж явсан залуу нас минь
Адилхан нєхдийнхєє хамрын цусыг
Асгаруулж явсан залуу нас минь.
Yзсэнээ мартаж дуулснаа тогтоохгvй
Yvрдийн юм шиг дургиж явахдаа
Yймээнт хорвоогоос дахиад олдошгvй
Yнэнч ханийнхаа дэргэдvvр єнгєрч
Хоног тєдий зуурдхан ханилах
Хотын хvvхний єнгєнд хууртаж
Ариухан цусаа тvvний тєлєє
Асгаж явсан залуу нас минь.
Оюутан ахуйн дэврvvн шvлгийн
Онгод цадигаар бялхаж явахдаа
Орчлон хорвоогийн нарийн учрыг
Олчихлоо хэмээн тєєрч явсан
Ариунаас ариухан залуу нас минь
Арваадхан жилийн ханилгаатай байжээ
Халуунаас халуухан залуухан цаг минь
Хаврын vер шиг хугацаатай юмсанжээ.
Аяа хєєрхий хvний залуу нас гэж
Авч ч болдоггvй, єгч ч болдоггvй
Хэлгvй байгалийн дуугvй зарлигаар
Хэсэгхэн олддог шагнал юмуу даа.
Бусдын лангуунд энэхvv шагналаа
Бутархай мєнгє шиг тарааж хаясаар
Хvйтэн хорвоод нэг мэдэхнээ
Хvмvvний vр нvцгэрдэг байна.
Сайн ханиас хагацсан хойноо
Санан санан гунихардаг шиг
Болоод єнгєрсєн хойноо залуу насаа
Бодон бодон харуусдаг байна.
Баяртай, залуу зандан нас минь
Барилдсан гэж бодвол би ойчжээ
Уралдсан гэж vзвэл би хоцорчээ
Арилжаа наймаа хийсэн юмсанж гэвэл харин
Атархан биеийнхээ эрvvл мэндийг єгч
Алдар шvлэг хоёрыг чинь авчээ.
Хєрстийн амьдралд хєл алдсан
Хєлчvvхэн зvрхний минь тольтон дээгvvр
Шувууны сvvдэр шиг дайраад єнгєрсєн
Шунхан улаан залуу нас мину! Баяртай!
НУТГИЙН УУЛ БИД ХОЁР
Энэ уул бид хоёр
Эр нєхєд шиг ижил дасал болсон юм
Харийн газар уулаа би мєрєєсдєг
Харин уул намайг мэддэггvй биз
Энэ уулын энгэрт тєрсєн юм гэнэ билээ
Эхний мєрєє шороон дээр нь гаргаж
Эр хvн болж ууландаа би єслєє.
Насанд хvрч хvvхэнд сэтгэл алдаад
Намрын орой энд гэгэлзэнхэн сууж vзлээ
Найрагч болж холын нутгаас ирээд
Нанчид сєгнєнхєн бужигнаж бас vзлээ
Элдэв єнгєєр би єсєж єтєлж хувирлаа
Энэ уул харин огт хувирсангvй
Эхээс мэндлэхэд минь ямар байсан тэр хэвээрээ
Эцэг євгєдийн vед ийм л байсан байна.
Тєрєхийн минь ємнє энэ уулын бэлд
Тєрийн тєлєє хvн хvнээ буудсан байна
Ангийн тэмцлийн хатуу ширvvн онуудад
Ажиг ч vгvй энэ уул харж зогссон байна
Магадгvй vvгээр цэл залуу Сvхбаатар
Магсаржав вангийн цэрэгт байхдаа
Yдэлж хооллож явсан байж мэднэ
Хатан ахайгаа хvнтэй хардаж
Хамраа огтолсон нvгэлт хаан
Бvтэл нь хазайж тєрийн тамгаа ганзагалаад
Бvрхэг шєнє энэ уулын бэлд уйлж явсан ч юм билvv
Эзэн Чингисийн морьт цэрэг
Энэ уулын бэлд тулалдаж явсан ч юм билvv
Эртний Хvн улсын Тvмэн шаньюй гэгч
Эр бор харцагаараа ан хийж явсан ч юм билvv
Тэр байтугай насанд эртний олон галвыг vзээд
Тэнгэрийн мянган оныг олон олноор vдээд
Єєр болсон юмгvй энэ уул сvндэрлэн байна
Євгєн болсон юмгvй энэ уул сvмбэрлэн байна.
Євгєн болсон би харин энгэр бэлд нь нойрсон байна.
Хан уулын нас уул шигээ их юм
Хажууд нь миний нас
Хатуу хvндийг туулаагvй над шигээ єчvvхэн юм.
Халуун сэтгэлт хvн би хан ууланд дуулж явна.
НАМРЫН ТУХАЙ БОДОЛ
Намар аа гэж юу сан билээ.
Наран шарсан тал сан билvv
Найранд барьсан ая сан билvv
Нахийтал сойсон морь сон билvv
Аяа хєєрхий
Намар аа гэж юу сан билээ.
Дуулъя даа би намар юугаа
Дууланхан байж уйлъя даа
Зvv шиг цэмцгэр ээжээс тєрсєн
Зvрх шиг улаан хєвгvvн явахдаа
Намар аа гэж юу байдгийг
Насандаа мартамгvй ойлгож билээ.
Алаг утсаар захалж оёсон
Алга дарам алчуур дотор
Дундуурхан бооход ч багтах байсан
Дурлал – хагацал минь учирч билээ
Намуухан зvрхийг минь анх сvлбэсэн
Наалинхай харцны торгон vзvvрийг
Нандигнанхан дурсахдаа би
Намараа ! гэж шvvрс алднам.
Намайгаа орхиод шувуу шиг буцсан
Насан багын амрагаа бодохоор
Найдваргvй хагацлыг анх vзvvлсэн
Намрын салхин амтагднам даа.
Дуулъя даа би намар юугаа
Дууланхан байж уйлъя даа
Ханагар тал тоосронхон байна
Хамхуул євс торолзонхон гvйнэ л
Хатсан євс тасранхан хийснэ л
Хайран чиг зуны минь гурван сараа
Аяа хєєрхий алтанхан шаргал мєртлєє
Юугаар ч цэцэглvvлэшгvй намар
Юутай чи уйтгартай юм бэ.
Зvггvй насаа орхиод ирсэн
Зvvн зvгийн уудам талд минь
Зvрх нь эмтэрсэн монгол найраг
Зvйтэйхэн дуугаа дууланхан гэгэлзэж
Уулын оройг ширтдэгсэн дээ
Уулын тэр оройд гишvvний
Улаахан навч зvрх шиг
Унан тусан сэржигнэнэм билээ
Дуулъя даа би намар юугаа
Дууланхан байж уйлъя даа
Хусан модны нарийн vзvvр
Хуурай салхинд уйлагнан байна уу даа
Хун цэнгийн цагаахан жигvvр
Yvлэн цаагуур дэвэнхэн одно уу даа
Баяр баярын нь охь манлай
Бат сэтгэлийн нь онгон сахиус –
Бадамын талиман нvдтэй тєрсєн
Миний л нэгэн алдрай.
Цагаа ирэхэд хунгийн далавч шиг
Цайранхан далланхан одох болов уу даа
Сэрvvн бvсийн нуур шиг би
Сэнгэнэн уйрмагтаад vлдэх болов уу даа
Аяа хєєрхий
Намар аа гэж юу сан билээ.
Амьдралын єдрvvд олон ч гэлээ
Алагтай цоогтой байдаг юм.
Амьтны vрс олон ч гэлээ
Аягтай маягтай байдаг юм.
Хvний амьдрал урт ч гэлээ
Хvйтэнтэй халуунтай байдаг юм.
Хєвгvvд охид олон ч гэлээ
Хvслэнтэй хяслантай байдаг юм.
Амаар балгасан архийг чинь дээ хє
Хамраар гаргахад хатуухан байдагаа
Аалиар учирсан амрагийг чинь дээ хє
Хаяад явахад хэцvvхэн байдагаа
Жvнзээр уусан архийг чинь дээ хє
Цунзаар уухад хатуухан байдаг аа
Зvрхээр учирсан амрагийг чинь дээ хє
Зуурдаар хаяхад хэцvvхэн байдаг аа.
Эд бараа хуучрахад гарз нь vгvй яа
Эдлээд єнгєрсєн хvний аз гэдэг юм аа
Энхрий сэтгэл хуучрахад гарзтайханаа
Энэхэн яваа насны эз гэдэг юм аа.
Тєрсєн бие vхэхэд гашуудах нь vгvй яа
Тєвєг багатай vхэхийг аз гэдэг юм аа
Тєвлєрсєн сэтгэл мєхєхєд гашуудалтайхан аа
Тєєрч явдаг хайрын эз гэдэг юм аа
Зуны сэрvvхэн бороо
Хєшиг татан зvсэрнэ
Зулын гол шиг цэмцгэр
Хєєрхєн бvсгvй зутарна
Чулуун замгvй газраар
Шулуун явахын аргагvй
Алд хvрэхгvй шалбаагийг
Алхаад гарахын эрхгvй
Гадсан шєвгєр єсгийт нь
Газар шигдэж зовооно
Хєлєє тушсан банзал нь
Хєдлєх аргагvй шарлаана.
Хєдєлгєєн бvхэн хоригдож
Хєгшєхєд бэлдсэнээ ухаарна.
Орчлонд олон хvн мэндэлж
Орчлонг олон хvн гэтэлж
Орлого зарлага хоёр
Ургах мєхєх хоёр
Амсхийхгvй
Алаглах юм даа!
Даан ч гарзтай хvмvvс
Дараа дараагаараа явчих юм.
Огт хэрэггvй хvмvvс ч
Олон мянгаараа тєрєх юм.
Yхэх ч яамай тєрєхийг л
Yр дvнтэй болгомоор юм.
Сургууль элээгээд ч
Сурсан эрдэмгvй
Сул цээжилж єнгєрєєдєг
Суулга шиг хvмvvс байх юм.
Ном уншаад ч
Нотолсон ойлгоцгvй
Нойрмоглон эвшээдэг
Ногоорсон тэнэгvvд байх юм.
Тэгсэн байтлаа бvжигт
Тэлээгээ тасартал гvйж
Дэлгvvрийн арын хаалганд
Дэлvv шиг наалдах юм.
Адгийн тэднийг том тогоонд
Амьдаар нь чанаж болгох сон.
Оддыг шєнє харахад
Олон ч гэж жигтэйхэн
Очтой гэж жигтэйхэн
Одоохон нэг нь ирээд
Орчлонг Икар шиг мєргємєєр
Омголон хурц харагдах юм.
Охидыг єдєр харахад
Олон ч гэж жигтэйхэн
Онгон ч гэж жигтэйхэн
Одоохон нэг нь ирээд
Зvрхийг минь зvсэн хатгах
Зvv шиг хурц харагдах юм.
*Монгол архины бєглєє*
Модны хожуул шиг бєх юм
Хавдаж хєштєлєє балбаад
Хагалах нь холгvй онгойлгох юм
*Московская* – гийн бєглєє
Мєгєєрс шиг зєєлхєн юм
Унжсан сэртгэрээс нь бариад
Урах мєртлєє онгойлгох юм
Монгол хvvхнийг бол
Мориор элдээд ч барьдаггvй
Ондоо зарим нь бол
Оройхон єєрєє ирнэм билээ.
Архи хvvхэн хоёр
Адилхан гэдэг ортой ч юм уу даа.
Хєгшин залуугvй уугаад л
Хєдєє гадаагvй суугаад л
Зон олон маань нэг л
Зовсон шинжтэй байх юм
Ажлын бvтээл багадаад л
Арын хаалга ихсээд л
Улс орон маань нэг л
Унасан шинжтэй байх юм
Дэгжин бvсгvйн цvнхэнд
Дэвтэр харандаа байхгvй
Yнэнч нєхрийн нь зvдрэл
Yр дvнгvй зvтгэл.
Оройн бvжгэн дээр гээгдэх
Онгон улаан зvрх бий
Ядуу шvлэгчийн євєрт
Янчаан тєгрєг байхгvй.
Залуу насны нь зvдрэл
Жаргал vзээгvй зvтгэл
Амьддаа єєрєє сонсохгvй
Алдар гавьяа нь бий!
Их хэргийг бvтээх гэж
Их хvмvvс тєрдєг аж
Иймгvйсэн бол орчлон
Ингэж хєгжих ёсгvй санж.
Манайхан шиг жирийн тэнэгийг
Мандуулж орхиод эцэст нь
Хамаг соёлоо даруулах юм бол
Харанхуй бvдvvлэг байх юм санж.
Хєдєл тэртээ уулс
Хєх л буданд дуниарч
Хєвчин их дэлхий
Хєлєє жийгээд нойрсжээ
Хємсєг байхгvй нvд шиг
Хєлчvv наран дуниарч
Хєх л манхан тэнгэр
Хємєрч аваад ширтжээ.
Хоёр их эрхсийн
Хооронд хавчуулагдсан
Утсан голтой бид нар
Улайсанхан тарчилнам.
Зохиол бичнэ гэж
Зориуд хураасан цаасанд
Золигийн муу бясаа
Зоргоороо єндгєлжээ.
Гэргий минь цэвэрлэж
Гэмтэн бясааг цээрлvvлж
Хэлэх муу vг олохгvй
Хэтэрсэнийг нь гайхаж байна.
Yгvй гэргий минь
Yvнийг хараагаад яахав
Цаасанд салхи оруулаагvй
Цалгар намайг хараа.
Яруу найраг єндєглєєгvй хойно
Явуул бясаа єндєглєх нь тэр!
Жолооч болъё гэвэл чи
Жор номыг нь vзэхээсээ
Зам дээр хэвтээ хадаасыг
Зайлуулж сурах хэрэгтэй
Амьдрал хэмээх гинжинд хєтлvvлж
Авгай хэмээх жанжинд жадлуулж
Алжаасаар гутарсаар харьж яваа
Аягvй салхитай жихvvн єдєр
Намайг гэнэт дуудлаа
Наалинхай болоод ялдамхан
Нас биед минь нэвт шингэсэн
Нарийхан хонгор дуу байлаа.
Эргэж харлаа…Аяа!
Эр л залуу биеийн минь
Эмгэнэл баясал хоёртой
Эгнэгт холбоотой явсан
Арабка минь чи
Арван жил бодсон бодол
Арван жил зvvдэлсэн зvvд
Амрагхан найз минь байлаа!
Аяа би ингэх гэж
Арван жил мєрєєсєж
Аглаг цєлийн аянчин шиг
Ангаж цангаж явлаа
Арван жилийн цангаагаа
Алиман улаан хацар дээр
Шатаж газардсан онгоц шиг
Шархтай зvрхээрээ тайллаа.
Гунихарч бодолд дарагдан
Гудамжны сандалд удтал суулаа
Yлээх салхинд бие зарайж
Yгдэрсэн ханиад босож ирлээ
Гэвч би хаашаа очих вэ
Гэр орон vгvй боллоо
Гэргий Нина байхгvй боллоо
Гэгээн дурлал ийнхvv сєнєлєє.
Єнєєдєр мартын найман
Єєрийн амраг Нина чамдаа
Єгєх бэлэг юу ч алга
Єчvvхэн миний сэтгэл л байна
Яруу найрагчийн сэтгэл гэвч
Ямар ч эрдэнээс vнэтэй билээ
Гардаж авах азтай хvн
Галав эринд ховор билээ
Май! Миний сэтгэл!
Маргааш буцааж авна гэхгvй
Yvрд чамдаа єглєє.
Хvнд нэгийгээ муулж
Хvсэл бахыг нь хангах гэдэг
Дайчин хороогоо буруу захирч
Дайсанд тугаа алдахтай адил
Хурц мэс арьсыг зvснэ
Хурц vгс сэтгэлийг зvснэ.
Аажуухан нэг сар би
Архины лонхонд гvйлээ
Аяа хєєрхий
Амьдрахын тавилан мину!
Алдаа ослоос чиг
Айгаа нь vгvй дээ
Алдрайхан чамаасаа
Уйдаа нь vгvй дээ
Алсын зорилгоосоо ч
Ухраа нь vгvй дээ
Аялгуу дуунаасаа ч
Урваа нь vгvй дээ
Амгалан тэнэг сэтгэлийн л
Алдаа гэмээ нь алдаа даа.
Архины нєхрийг олоход
Аравхан алхах хэрэгтэй
Амьдралын нєхрийг олоход
Арвинхан алхах хэрэгтэй.
Буруугий нь єєрєє ажаад
Бусдадаа зєвийг нь хэлэх гэж
Бугын гуна шиг насаа би
Будан дунд бvрэлгэж явнам.
Хэтэрхий тоогvй явна даа гэж
Хэзээ ч намайг бvv єрєвдєцгєє
Хэрэгтэй бол тvvх єрєвдєж
Хэдэн нулимс хожим дусаана биз.
Шvлгийн дэвтрээ улаанаар хавтасласан нь
Шvрийг бус цусыг дvрсэлсэн юм
Шvvн тунгаасан vг бvхний минь
Yсэг тутамд миний цус буй.
Хамаг бvхэн хаалттай
Хатуу чанд заалттай
Солгой хєгжим шиг vед
Согтуурах шиг жаргал алга.
АМРАГТАА БИЧИХ ЗАХИДАЛ
1.
Yйлийн vртэй зvрх минь
Yхлийн шарханд тарчиланхан
Єргєст цэвдэг замбуулин дахь
Єдрийн одон чамайгаа гэсээр
Ухаан минь дэнтэй дунтай
Урьхан хаврын салхи залгиж
Ууж согтууран тэнvvчилж явнам
Улсаас алдхан уйлж явнам.
2.
Хатуухан тарчиг насны минь
Ханьхан амраг Нина минь
Хархан vс минь цайгаагvй байхад
Хагацлын зовлонг амсцгаалаа даа.
Хаврын сарын арван гурванд
Хайран чиг зvрхээ нийлvvлцгээж дээ
Хагацна гэж л хагацсангvй
Хадмын муугаас хагацлаа даа.
3.
Намайг чи минь
Насаараа ч харааж болох юм.
Найргаараа би чинь
Нартад чамайг дуулна.
4.
Хамгийн сvvлд гудамжнаа
Халуун нулимсаа унаганхан
*Амаржихаар євдлєє* гэж хэлсэн
Аяархан дууг чинь би сананам
Зангираад гарсан тэр нулимс
Залуудаа эдэлсэн зовлонгийн
Хамаг гашууныг шингээсэн юм шиг
Хачин булингартай байж билээ
Аяархан гоморхосон дуу чинь
Аварга бємбєрцєг бvхэлдээ
Євдєнхєн шаналаж байх шиг
Єр зvрхийг минь зvсэж билээ
Аяа vvнийг чинь би санасаар явнам
Алдрайхан бор нvдэн мину!
5.
Далдын зовлонгоо мартах гэж
Дарсны аагт сэтгэлээ хуурч
Дараалан єнгєрєх хоног бvрийг
Хєлчvvрэнхэн туулж явнам.
Орчлон хорвоод сая мэндэлсэн
Охин vрээ нvдэндээ vзэхгvй
Онгон нvvрийг нь ганц vнсэхгvй
Орох ч эрхгvй тэнэж явнам.
Аяа миний бор нvдэн минь
Алдаа бvхнийг минь уучлан давж
Аргадан хайрлаж гоморхон уйлж явсан
Амрагийн дээд амраг минь ээ!
Yхэхээс минь наана уулзвал чи
Yйлдсэн хэргийг минь уучлаарай даа.
6.
Зургаан хvнийн дунд бол
Тэнэгийг нь намайг гээрэй
Зуун хvний дунд бол
Цэцнийг нь намайг гээрэй.
Тэнэг цэцэнг хослуулж
Тэрслvvд тєрєх vйлтэй
Чиний муу Чойном чинь
Чин vнэнч хvн юм сан даа.
Эвдэрч дээ. Гэхдээ намайг
Энхрий чи минь эвдээгvй
Эрхэм нєхєд минь эвдээгvй
Энэхэн vе минь эвдлээ дээ
Хайрт чамдаа би улс тєр гэдэг
Хар дарсан зvvдийг яриад ч яахав!
7.
Нээрэн шvv улс тєр гэгчийг
Нэвтэрхий цайлган санаатай
Амраг чам шиг минь хvн
Амар хурдан ойлгохгvй ээ!
8.
Гарцаагvй хожимдсон тэр цагт
Ганихарч битгий уйлаарай
Гараад ирсэн нулимсаа
Тас зуугаад залгиарай
Нулимс цус хоёрт дуртай
Нууцхан алдрын эздэд
Єєрийнхєє болон миний мууг
Єрсєж битгий vзvvлээрэй
Уйлна гэдэг хуучин юм
Урьд чинь олон эхнэр
Ургах нар шиг хань амрагаа
Улс тєрєєр залгиулж орхиод
Зайсан толгойг ч урсвал урсмаар
Залуу хєгшингvй уйлж явсан юм.
9.
Харин чи сэтгэлээ чангалж
Хан хурмастын гурван дагина шиг
Хайртай гурван охиныг минь
Хамгаалж хvн болгоорой
Будаг шунхаар хєєцєлдєєд єнгєрєх
Булбарай тэнэгvvд болгоно уу
Аавынхаа санааг гvйцээж єгєх
Алдар цуутан болгоно уу
Єєрєє мэдээрэй би чинь
Єєр ертєнцєєс харж байя
Зэмтэй бурууг хийвэл
Зевс тэнгэр болж ниргэнэ шvv.
10.
Амрагхан бор нvдэн минь
Алагхан энэ хорвоо дээр
Чин vнэнч юмгvй гэдгийг
Чи нэгэн цагт ойлгоно
Ойлгосон цагтаа тэнэгvvдтэй
Олон vг солихоос дургvйцэж
Хэн бvхэнд инээх инээдийг
Хэрэггvй гэдгийг чи мэднэ
Нойрноос єєр эрлэг дайсангvй
Номоос єєр эрхэм ханьгvй
Яг ийм болж чадвал чи
Яахав дээ хvн болж гэж бодоорой.
Аяа хайрт минь баяртай!
Ахин учрах болов уу даа!
ШУВТАРСАН ЦАГААН БУМБА
Унтаад бослоо. Толгойноос
Уусан юмны гэг арилжээ
Уудлаад vзлээ. Хармаанаас
Улаан мєнгєний сvvлч нь дуусжээ.
Тєгрєг гуйлаа. Єгєхєєсєє
Тєвєгшєєх хvн олон болжээ
Сав гуйлаа. Айлуудаас
Сайн санаатан ховор болжээ
Хоршоонд орлоо. Єгєхєєсєє
Хойгуураа зарах нь их болжээ
Арайхан оллоо. Уухаасаа
Амьтанд алдах нь их болжээ
Шууд хэлэхэд одоо vе
Шувтарсан цагаан бумбандаа буужээ.
Шvлэглэсэн роман бичлээ гэж
Шvvмжид би бумбадуулсан
Гайгvй хvн гэж намайг магтаад
Гаадамба гуай бумбадуулсан
Сvрхий хээгvй явлаа гэж
Сvрэнжав маань бумбадуулсан
Уух савах нь ихэдлээ гэж
Улаан хамар бумбадуулсан
Алга болоод ирсэнгvй гэж
Авгайдаа Бадарч бумбадуулсан
Ардач vзэлтэн байлаа гэж
Ажлаасаа Нямдорж бумбадуулсан
Дотроо бодолтой хvн бvхэн
Дор дороо бумбадуулжээ.
Хєшиг татсан сэрvvн бороонд
Хєлрєх адил цонхны шил
Усан дуслаар бєнжигнvvлэн
Уйлж байгаа ч юм уу даа
Хєгшид євгийн маань эл хуль нутаг
Хєдєє сумын минь бєглvvхэн тєв
Урьдын бага нас сэтгэлд орж
Уйлмаар ч байгаа юм уу би.
Бороо хураар тэнгэр уйлахуй
Болор шил ч уйлдаг юм уу даа?
Цонхыг уйлахад хvний сэтгэл ч
Цочирдож бас уйлдаг юм уу даа.?
Yvл цонх сэтгэл гурав
Yерлэх усан хэлхээтэй ч юм уу даа!
БОДОЛ
Галбын салхинд элэнхэн
Ганихран сvvмэлзэх толгод
Газар тэнгэрийг тэлэнхэн
Гангаран сvvтэлзэх зэрэглээ
Санаа шvvрс алданхан
Сайхан амраг гэгэлзэх шиг
Цэвэрхэн чєлєєт салхин
Цэлгэрхэн цэнхэр тал мину.
Анх л багын насаа
Амрагийн зєєлєн шивнээ
Архаг тортог суугаагvй
Алсын тухай мєрєєдєл
Сархдын хор шингээгvй
Санаа амархан хайр
Бодлын хар санаагvй
Ботго шиг торомгор vе.
Ээжийнхээ идэр насан
Энэ бvхнээ орхисон
Эртний туульсын єлгий
Ээрэм цайдам тал мину!
Алсын холоос чинийхээ
Алтанхан зэрэглээг ширтнэм
Асар тагт шиг сvмбэрлэх
Борхон толгодоо зvvдэлнэм.
Яст мэлхийн зоо шиг
Ялтсан хуягтай гvвээн дээр
Салхидсан ганц тэмээ
Салж нийлэн сvvмэлзнэм.
Элсэн сайрт замхардаг
Эрэг нь vгvй горхин
Эрчлээд хаясан утас шиг
Эвхэрч хєврєн гялалзнам.
Говийн борхон дэрс
Горхийн хєвєєнд сvvмийнэм
Гоёхон амрагийн минь мєр
Дэрсэн дунд замхарчээ.
Орчлонг анх амсуулсан
Онгон багын Дууяа минь
Онгосон улаан алчуурыг чинь
Одоо болтол харсангvй л.
Хажууханд маань vvрссэн
Хазаарт морины дуутай цуг
Арван зургаатын минь инээд
Арвин талдаа замхарчээ.
Он жилийн алчуур
Олон дахин далласаар
Єнгєрсєн дуртгал дороос
Євгєрсєн зvрх минь догдолном.
Алтан бага нас єнгєрч
Азай бууралтсан тэргvvнээ
Архины шилтэй хамт
Аваачиж нутаглуулна гэхээс
Борлог манхан толгод минь
Босон суун зэрэглээтнэм
Болчимгvй явсан нас минь
Тvvний дундаас тодорном.
Аяа тал минь
Аав л ижий хоёр шиг
Амраг хагацал хоёр шиг
Амьдрал мєхєл хоёр шиг
Чи билээ…
Намайг дуудах
Нарийхан хонгор дуу
Ард минь сонсотном
Ард гэтэл хэн ч алга.
Урд минь сонстов
Урагш хартал бас алга.
Унтах нойрт сонстов
Унтаад сэрэхэд бас алга.
Энэ юу сан билээ? Гэж
Эргэн хурган чагнав
Энхрий бор нvдэнгээ
Санан байж л чагнав
Намайг дуудах
Нарийхан хонгор дуу
Хашаа байшин бvхнээс
Хар зам мод чулуунаас
Утасны шон бvхнээс
Ургамал мод бvхнээс
Уулнаас тэнгэрээс
Уураг тархинаас цуурайлнам.
Намайг дуудах
Нарийхан хонгор дуут
Амрагхан бор нvдэн минээ
Айдаа юу ч гэхэв.
Гэмшин гэмшээд хожимдож
Гэртээ би харьж чадахгvй чиг
Гагцхvv
Намайг дуудсаар байна
Нарийхан хонгор дуу…
ШYЛГИЙН ТУХАЙ ШYЛЭГ
Хаанаас чинь ийм цэцэн цэлмэг vг гардаг юм бэ гэж
Хачирхаж зарим нь тоглоом шоглоомоор асуух юм.
Хаана гоё vг байна гэж эрж сурч яваагvй болохоор
Хариулах vгээ л харин, єєрсдєєс нь гуймаар байна.
Тохойн чинээ нялхаасаа хагацал єнчрєл vзэж
Тоглоом ихтэй орчлонгийн хатуу дарсыг балгаж
Тоост энэ хорвоогийн хар цагааны ялгааг
Томоо суугаагvй мєрєндєє vvрч єссєний минь гэрч
Эрх танхил насыг минь ээрvvл адил эргvvлж
Эмзэг булбарай биед минь ааруул адил шохоорхож
Эгчмэд бvдvvн биеийнхээ нууц бvхнийг таниулсан
Эл дол хvмvvсээр энхрийлvvлж явсаны минь vлдэц
Хол нутгийн усыг аяны замд залгилж
Хорин хэлийн хєвгvvдтэй алаг цооггvй vерхэж
Хор эм хоёрыг амсах асгах зэрэгцэж
Хотын хvйтэн гудамжинд цэнгэж явсаны минь хvч
Алд энэхэн биеийнхээ эрvvл мэндийг сvйтгэж
Алт мєнгєєр vнэлэшгvй залуу насаа шийтгэж
Анир чимээгvй шєнєєр нойргvй суусны минь ач
Ардынхаа цэцэн vгийг дутуухан холбож сурсан юм.
МАРГААШ
Маргааш! Энэ ямар сонстож байна?
Магад танд шинэ єдєр шинэ єнгє сонстоно уу?
Мартсаныг санах vлдсэнийг бvтээх
Маргааш гэдэг яруу єдєр – (тэгвэл) –
Мандтугай!
Эгэл шvлэгч би*тугай*- гий нь хэлэе
Эрхэм нєхєр та*Ура*- гий нь хашгир!
Энэ зуун маань лоозонд дуртай юм
Эсэргэн vеэ л би мандтугай гэнэ!
Єнєєдрийн залгамжлагч нь маргааш билээ!
Єндрийн залгамжлагч нь намайг хэлнээ
Єргєний залгамжлагч гэж нарийныг хэлнээ
Єєрийн залгамжлагч гэж vр хvvхдээ хэльеэ!
Yр хvvхэд гэж эл биеийн минь тасархай
Yйл явдал алдар нэрийн минь хэлтэрхий
Yзэж туулсан жаргал зовлонгийн минь
Yргэлжлэл болж нэгэн охин мэндэлсэн юм.
Цэнгэлээр дульхан энэ баргар єдрvvдэд
Цэцэнд нь магтуулж тэнэгт нь зvхvvлж
Торон цаана замхрах нэр юугий минь зvvсэн
Тохойн чинээ охиноо би Хулан гэж нэрлэсэн
Эмээлт морин гатлаагvй хонгор шар цєлийн
Элсэн долгион дунд од зурах шиг дvvлж
Эрмэг хумбан туураараа говийн судсыг ханаж
Эрдэнэ болсон усыг нь олж хvртдэг амьтан
Салхинаас бусад нь унаагvй атар онгон зоондоо
Сансрын одыг тоолсон дэнсний суман судалтай
Сартай хонгор духандаа самбай шингэн хєхєлтэй
Сажлаа зєєлєн алхахдаа ч санаж сэрэхийн аястай.
Байгалийн эрх чєлєєг унаган хошоортоо зууж
Барын арьсан говьд унахдаа тэмцэж тєрсєн
Уламжит энэ гєрєєсний домог болсон нэрийг
Учир мэдэхгvй нялхсын зvvн чихэнд шивнэхдээ
Алтан говийн хулан шиг эрх дураараа явахгvй ч
Аав шигээ ингэж элдэв дээдэст дарлуулж
Атомын энэ зуунд Ромын боол шиг бєхийх
Ардын бор тавилангаас алхам урагшлаг гэсэн юм!.
Тэгэхдээ миний охин гэдэг миний бие учраас
Тэрэг унаж торго ємсєж мандлаа ч гэсэн
Тэнэг єсєж тэнэж єлсєж гандлаа ч гэсэн
Тэмцэж зорьсон чигээс минь єєр зvгт явж болохгvй.
Аз жаргалгvй энэ хар бор тавилангаас маань
Алхам урагшлахдаан ардаан мартаж болохгvй
Ард гэдэг энэ даруу боловч эрэлхэг хєрснєєс
Анх ургаснаа хаа ч хэзээ ч мартаж болохгvй!
Уян сэргэг бие чинь єдєр цагаар цэцэглэж
Уран Тицианы зурсан єнгєт дагина шиг мандавч
Зvрх судсанд чинь ядуу ардын цус
Зvvд мєрєєдєл бийг мартах эрх байхгvй!
Халиу булган дээлд хааны гvнж шиг булхаж
Хар тэрэгний суудалд хайвж дайвж явсан ч
Халуун хvйтэн хоёрт хувцастай хувцасгvй явсан
Хазгай мурий эцгийгээ мариаж чи болохгvй!
Эцэг чинь хэдийгээр хазгай мурий ч гэлээ
Элэг зvрхний нь тэмvvлэл хазгай мурий байгаагvй
Эхээс анх тєрєхдєє хазгай мурий байгаагvй
Эрдэм бvтээл хоёрт эрvvл мэндээ єгсєн юм!
Хаврын хавсарганд чи орос монголоор харааж
Хамар амаа таглаад оцойж ярвайх хэрэггvй
Хайр хяслын дундуур ээж бид хоёр чинь
Халх нутгийн шороон дунд vнсэлдэн баярлаж явсан юм.
Зvймэл царсан шалтай хан ордон шиг єрєєнд
Зvйл зvйлийн цэцгэс цонхон дээр ярайлгахдаа
Зvдvv ядуу бид хєлсний байр булаалдаж
Зvvрмэглэн чичирч чамайг хєхvvлж суусныг бодоорой
Тэгэхдээ охин минь чи эрх дураараа цэнгэ!
Тэнгэрээр нисэж тэнгисээр хєвж зугаал!
Уран цагаан туфли дээр ээрvvл адил бvжиглэ
Усан болор жvнзэнд алтан сархад залгил!
Согт инээ уйл! Харин хувцсаа бvv тайл!
Солиор алиар цуур! Харин улсаа бvv муул!
Амтлах сайхныг амтлаж, эдлэх сайныг эдэл!
Алдхан биеэ жаргааж хэрэгтэй бол бас зовоо!
Эл биеийн минь тасархай хуруун чинээхэн чамайг
Эрх чєлєєт иргэн Хулан хvvхэн таныг
Энэ хэсэг газар дээр эзэн хvн шиг яваг гэж
Эх эцэг хоёр чинь хатуу ширvvнийг нь vvрсэн юм.
Яруу найрагч байлаа гээд аав чинь энэ газраар
Явган мацаж єссєнєєс авто хєсєг унаагvй
Ял зэмлэл гэдэг сvvдэр шиг дагаж байснаас
Янчаан мєнгєний хэрээр ч ууж ханаж vзээгvй.
Хорин хэдтэй ээжид чинь гоёлын туфли олох гэж
Холын зам туулж Дархан хотын дэлгvvрт
Орос хvнийг царайчилж хаалгыг нь сахиж зогсоод
Олж чадалгvй буцсан нь ганц бус шvv хvv минь!
Хэдий тийм боловч єєрийнхєє энэ vеийг
Хэт нь чиний vзэх єнєр баян цагаар
Дуудлагын эдлэл шиг хэзээ ч би солихгvй
Дутуу хатуу ч гэсэн цаг vедээ хайртай би!
Ховор буурай ч гэлээ миний энэ цаг vе
Хорвоогийн гvн ухааныг алд биед минь хvртээж
Хорин хэдхэн насанд минь авьяас алдар шагнаж
Хор эм хоёрыг хайр гамгvй амсуулсан юм.
Дутуу дулим ч гэсэн шvлэгчийн жаргал эдлvvлж
Дугуй хєлтэй ч гэсэн цэвэр монгол хvvхний
Дур сэтгэлийн сайханд хvvхэд адил эрхлvvлж
Дуутай минь цуг шороот гудамжаар алхуулсан юм.
Аав чинь энэ vедээ хайртай байлаа
Алдаг оног эрх чєлєєндєє хайртай байлаа
Амьдрал тасраагvй боловч ээжид чинь хайртай байлаа.
Архи ном vзэг…Хуландаан хайртай байлаа.
Иргэн Хулан та миний маргааш мєн
Ирээдvй єєд алхах миний хєл минь мєн
Их хаалгыг нь татах миний гар минь мєн
Ийм учраас
Маргааш гэдэг цоо шинэ бvхэн
Мандтугай! гэж би бичье.
ШYЛГИЙН ШИВНЭЭ
(Дууль наймтууд)
ЭРДЭНЭЧИМГЭЭД ЗОРИУЛНА
Цэнхэртээд байгаа хангай л хайрхан чинь
Цээжин талдаа цастай л байна даа хє
Цэвэрхэн чиг тєрсєн Эрдэнэчимгээтэйгээ
Цэцгийг нь гарахаар уулзая даа хє
Зvvн Сэлбийн ус нь болбол
Зvvдэн дундаа нойрсож байнаа хє
Зvйтэйхэн чиг тєрсєн Эрдэнэчимгээтэйгээ
Зvлгийг нь гарахаар уулзая даа хє.
ВСТУПЛЕНИЕ
Хайрын уурхай нээх луужингийн зvv гэмээр
Хав хархан цамцтай цагаан цээж дvvхэлзэв л
Хатир жороо морь шиг усан тэлмэн нvдэнд нь
Хатуу цемент хана халуу дvvгэх шиг санагдав
Зvр шиг сайхан цогцос зvvн хєлєєрєє тэнцэж
Зvv шиг цэмцгэр бэлхvvс хотос хотос гэв л
Зvv шиг цэмцгэр тvvнээс дурлалын долгион тархаж
Зvvн хєлийн нь єлмий зvрхэн дээр минь гишгэв л
ВВЕДЕНИЕ
Ёохор хатирах єлмий зvрхэн дээр минь нижгэнэвч
*Ёо!* гэж vзээгvй эр хvний зvрх сэн
Ёроол vгvй хагацал дээр тvлхэн тvлхэн бєхийлгєвч
*Байя!* гэж хэлээгvй эл дол сэтгэл сэн
Усан тэлмэн харцны чинь пулемёт адил шvршилтэнд
Урьдын шархтай зvрх минь тэсээ гэж vv шvтээн минь!
Уруул амны чинь интоорт, шvлс залгин хорхойсовч
Учир зовлон тоочиж чєлєє гуйдаг юм билvv дээ …
1.
Хонгорхон сэтгэл хичнээн зєєлєн байваас
Хорвоогийн тоглоом тєчнєєн хатуу байдгийг
Yзсэн цэцэн vзээгvй тэнэг хоёрын
Yvрэх зовлон дvндээ дvн ч юм уу даа
Учрыг мэдсэн хvн єєрийгєє захирах гэж
Уураг тархин дотроо битvv зовлон эдэлнэм
Учир мэдэггvй хvн єрєєлийн хойноос vхэж
Улаан зvрхээ зvсэж ужиг зовлон амснам
2.
Онолын цэц хаялаа гэж та битгий дургvйц
Охин хонгор дvvгээс минь ялгаа юу байх вэ!
Орчлонг чамаас нуугаад би хаана нь vлдэх вэ
*Оонын хоёр эврийг ороож барьж болдоггvй юм*
Хатуу хэцvv амьдралд намайг чамтай уулзуулсан нь
Хаа холын ерєєл биш нас биеийн хяслан биз
Хар сайхан мэлмийг чинь харахгvй явах нь яав гэж
Халаг дурсан зовох урьд насны минь vйл байх яая гэхэв!
3.
Зєрvvд хатуу цагийн минь зєгнєл зvvдэнд оролгvй
Зєв буруу хоёрын минь зєрєг зам дээр учрах гэж
Гурван навчис доороо нуугдаж ургасан гvзээлзгэнэ шиг
Гунигтайхан гоо бvсгvйтэн єнгє зvстэй єсєє юv дээ?
Учиръя гэж учраагvй чиний буруу ч юм уу
Учирсанаа мартаж чадаагvй миний буруу ч юм уу
Уул уулын оргил шиг залуу насны оргил хавьд
Уруудах єгсєх хоёр ингэж учрах ч гэж дээ
4.
*Чамгvйгээр би яаж амьдарна даа!*…гэж
Час улаан торго шиг залуу насан гунихардаг
*Надгvйгээр чи яаж ч амжина билээ!*… гэж
Наргил зандан мод шиг ахимаг насан ганихардаг
Одоо тэгвэл би аль ч гунигт нь хамаарахгvй
Орон тоо завсардсан хороо хорины алдуул шиг
Залуу хєгшин хоёрын заагт бэлчих наснаас
Заавал биднийг уулзуулсан заяа тавиланд уурснам
5.
Хажуу дахиа эзлэх гэдэг хаант тєрийн ёс юм
Харснаа авах гэдэг хайр хvслийн жам юм.
Ханагар энэ хорвоод хvний сувдаг сэтгэл
Ханаж цадсан тvvх миний мэдэхэд байхгvй
Учир иймээс чамайг амрагаа болгож авахаар
Ужиг хvйтэн шєнvvдэд янз янзаар бодлоо би
Угаас ер нь эрцvvл тvрэмгий зантай хойно доо
Уучилна биз дээ миний аминч энэхэн яриаг?
6.
. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .
. . . . . . . . . . . . . . .: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.
Yнсэхээс эр нь буцахгvй, vнсvvлэхээс эм нь няцахгvй
Yзэсгэлэн залуу насаа vрэн таран хийхээс ч буцахгvй
Yхэх тєрєхийн завсар дахь vйлт цэнгэлд улайрдаг нь
Yй тvмний ёс хойно гайхах нь ч юу байх вэ!
Цаана нь гэтэл миний амь настай холбоотой
Цагдаж зогсоож болохгvй алс хэтийн зорилт байна
Цанхуй цэцэг шиг чиний амьдрал – дурлалтай холбоотой
Цайруулж уучилж боломгvй айл гэрийн зєрєлт байна
8.
Алиахан бага насны амгай зуузайнд хєтлvvлж
Алтнаас vнэтэй цагаа цэцэрлэгт vрж болохгvй
Анир чимээгvй дvнсийх ажил бvтээлийн єрєєнд
Амрагжин гоогийн нулимсаар шvлэг бичиж болохгvй
Хонгор чиний насанд vзэмж тэгширч єсєєд
Хорвоогийн элдэв ёсыг vнэрлээд єнгєрч болохгvй
Хоол нойроо ч хайрлалгvй бvжиглэж ханах сан гэхээс
Хоёр хєл чинь загатнаж орон гэр чинь давчиднаа.
9.
Агуу их хорвоогийн хууль гэдэг хатуу
Ажил гоёл хоёрын хувцас хvртэл тусдаа
Алтаар сэлэм давтаж, сувдаар шил зvсдэггvй
Алмаасаар шvд бvрж, торгоор бєгж хийдэггvй.
Жирийн харахад ялгаагvй ч тавилан гэдэг амаргvй
Жимс самар хоёр нэгэн мєчирт ургадаггvй
Чимхээр эс бол нэгэн савтай хоолонд
Чихэр давс хоёрыг ханатал нь хийж болдоггvй.
10.
Дагаж явахаас давж болохгvй миний ёс
Дайрч гарахаас тойрч барахгvй чиний нас
Арга ч vгvй ингэж ацан шалаанд оржээ.
Алтан сайхан хормоо алдаж уулзсан хохь нь ээ!
Гудамж зээлийн газраар наргиж тургиж явахдаа
Гуулин хєгжмийн аясаар найгаж найзалж байхуй даа
Гурван навчис доороо нуугдаж ургасан жимсэнд
Гутал шvргэн єнгєрч харалгvй явсан заяа минь
11.
*Дурлал хvчтэй байдаг!* гэж номын цитат хашгирч
Дуугvй ихэмсэг хорвоог духаараа мєргєєд дийлэхгvй
Савангийн хєєс их ч хvн зодож болдоггvй
Сахлын тонгорог хурц ч гуалин зvсэж дийлэхгvй
*Байгалийг хvн захирна!* гэж ажлын лоозон давтаад
Баригдах биегvй заяаг баглаж хvлж барахгvй
Элбэг сархад байлаа ч цай чанаж болохгvй
Эм тан байлаа ч хоол хийж болохгvй…
12.
Орчлонг согтоох vзэмж шvлэг бичихэд нэмэргvй
Орчлонг багтаах ухаан ч бvжиг хийхэд нэмэргvй
Оноож єгсєн тавиланг зєрvvлж хэрэглэж болдоггvйгээс
Од цэцэг хоёр нэг вааранд ургасангvй
– Тэргvvлэгч цэцэг болоосой гэж од доошоо тонгойном
– Тэнгэрийн од болоосой гэж цэцэг дээшээ єндийнєм.
Тэр хоёр гэвч бараа бараагаа л харалцнам
Тэнгэрийнх нь тэнгэртээ, газарынх нь газартаа… Халаг гэж!
ЭПИЛОГ
Жилийн хугацаа арван хоёр сартай билээ дvvхэй минь
Жирийн цаг арван хоёр тоотой билээ хvvхэй минь
Жинхэнэ дурлалын аяганд жимсний дарс дvvргээд
Жимийж тамшаасан шvлэг минь арван хоёр нугалаатай яа
Баяртай хонгор минь би шvлгийн шувуу
Бараахан мэлмийд минь бууж л шумбаад явлаа
Насны минь намар навчсаа гєвєєд горьгvй нь
Нарлаг холын тэнгэртээ ганганасхийгээд одъё уу даа.
ДУУЧНААС БИ ГАНЦХАН ДУУ ХYСНЭМ
Гансарсан зvрхэнд минь яруухан vнэнийг ярих
Ганцхан дууг би танаас сонсох сон гэсэн юм
Ган тємєр уярам гучин хоёртын хэлбэлзэлээр
Гангаран туналзах хоолойг чинь таалан чагнах сан гэсэн юм.
Аравдугаар сарын хорин хоёрын наран
Арван зургаан цаг дєчин минутыг зааж
Алсын цэнхэр хэц дээр алтан мутраараа тулж
*Радиогоор Цэвэлсvрэн дуулна* гэх шиг
Сэвэлзсэн салхи ч чимээ чагнан тогтов
Сэргэлэн болжмор ч дуу хvсэх шиг тогтов
Сэтгэлийн минь барометр – олон шархтай зvрх ч
Сэрvvн тунгалаг яваа даа дуу чагная гэж тогтов
Тог тог гэсээр цагийн савлуур дайвалзана
Тооцоо хэмжээт vе цааш цаашаа дайвалзана.
Тольт зvрхэн дээр минь битvv гуниг зангирна
Торгон тэнгэрт бас намрын будан замхарна
Чихээ мушгиулсан радио чив чимээгvй духайна.
Чийгт байшингийн хаалганд цоожны єнцєг цухуйна
Цэнхэрлэж байгаа агаарт єргєст торны минь дээгvvр
Цэвэлсvрэнгийн дуу єндєр аван цойлно…
Ангир шиг нисэх дууны мянган метрээс шvvрэх
Радио хэмээх шидтэн цоожны цаана чимээгvй
Аюулхай зvрх минь давчидсан миний нэгэн сэтгэл
Ая дуугаар цангаж энгэрээ маажин гансарна
Гансарсан зvрхэнд минь яруухан vнэнийг ярих
Ганцхан дууг би танаас чагная гэсэн юм.
Уул ус тал та биднийг зааглаж
Урлаг соёлын хагацлаар уйтгарт зvрхэн уйлж байна.
1957 ОНЫ ЗУН
Холын тэр алтанхан зун
Хойд нутгийн анхилуун салхи
Хурц нар ширvvн бороо нь
Хурамхан зvvдэлсэн зvvд юм сан уу?
Улаанбаатарын дуу шуугиант
Униар татсан цэнхэр єглєє
Горхийн хєвєєн дэх vдийн халуун
Гомбосvрэн, Бvдээ нар мину!
Хашааны ёроолд багсайж ургасан
Халгай шарилж нь хvртэл нэг л ондоо
Харийн орны анхилуун духинээс
Хамаагvй дотно зvрхэнд шингэсэн
Рашааны хєлийн нарийн гудамжнууд
Айлын хаалганы таван номер
Алтан шар торгон дээлтэй
Амрагхан Роза санагдах нь юу вэ?
Хорвоо ертєнцийн гижиг шиг явсан
Хорин нэгхэн насан дээрээ
Хоромхон амсаад орхисон зун минь
Хожим нь ингэж vнэд орох гэж!
Аяа хєєрхий энэ дэлхий дээр
Амьдралын замыг муугvй тууллаа
Гуниг баяслын алагхан дугарааг
Гучин дєрєв амсаж тогтоолоо
Зун шиг зун, хvvхэн шиг хvvхэн
*Зуурдын цэнгэл нойргvй шєнє*
Зураг шиг байгаль торго шиг зvлэг
Зул шиг нєхєд олныг vзлээ
Тэгтэл цємєєр тавин долоон оны
Тэр зуныг гvйцэмгvй санагдана.
Хамгийн энгийн хамгийн богинохон
Хачин зун байжээ… Бодохоор одоо
Зvрх сэтгэл уяраад ирэх юм.
Зvйлийн бодол ундраад ирэх юм
Уйлсан нулимс дотогшоо урсахдаа
Улайссан зvрхэн дээр шар-р хийх юм.
Олон зунаас тvvн шиг зун
Орчлонд дахиад олдоо гэж vv
Олон хvvхнээс Роза шиг нь
Одоо дахиад учраа гэж vv…?
Тэр зуны тэнэгхэн шvлэг шиг
Тэмvvлэл итгэл цагаан санаа
Тэнгэрлэг aйзам миний шvлэгт
Тэгтлээ одоо дуулдаа гэж vv?
Шувуу шиг явахдаа тvvнтэй учирсан
Шургааг хашааны бєгчим талбар
Шавар байшингийн чийгтэй сvvдрийг
Ямар байгаль орлож чадах вэ?!
Халх даяар дуурссан хойно минь
Ханилсан нєхєд олон боловч
Хаалга гаднаас тvгжиж єгсєн
Хар Гомбосvрэнг гvйцээ гэж vv?!
Зуны наранд цангахаас хашралгvй
Зуурдын бороонд халшралгvй
Хурганы багачуул шиг хєтлєлцєж явсан
Хуруухан чинээ Роза мину!
Холын тэр алтанхан зун
Хойд нутгийн анхилуун салхи
Хорин нэгэн настай минь хамт
Хоромхон зуурын зvvд байж дээ…
Д.РАВЖААГИЙН ДУРСГАЛД
Замбуутивийг элээсэн єв их тvvхийн
Загал буурал санчиг болсон євгєн их найрагчаа!
Зарчим их євгийн минь vхэшгvй мєнхийн хvслийг
Залгамж бидэнд дуулсан євтэгш их ухаантан!
Бийрийн торгон vзvvрээр чулуун янтайг цоортол
Биеийн алжаалыг тэвчсээр, билvvдэн бодон сууж
Билгvvн сэцэн найргийнхаа шад бvрийг хэлхэхдээ
Биднийг гэсэн сэтгэлээ vсэг бvхэнд нь шингээжээ та!
Арван ес дэх зууны феодалын балар vеэс
Алт торгонд хучаастай ноён хутагтын суудлаас
Атомын энэ зууны эрдэмт хvмvvсийг бишрvvлэх
Агуу vнэнийг айлдсан уужим буурал євєє мину
Онгон талын нvvдэлчний морин дэл дээр дамжиж
Он цагийн шалгалтыг бvрэн бvтэн давсан
Олон дуунд бараа сvр тань тод байна.
Орчлонгийн мэргэд дотор яруу дvр чинь сод байна.
Алдарт Гvр – Эмирийг Азийн магнайд духдуулсан
Агра мєрний усан дээр Таж – махалыг цогцлуулсан
Аравын догшин гvрэнд *Сархадын дууллыг* бvтээсэн
Агуу тэр хvмvvстэй зэрэг булаалдах нь магад байна.
Хорол тоонон дор аргал тvлсэн нvvдэлчин
Хорвоогийн сонгодог цэцнийг ариун сvvгээрээ угжсаныг
Хорин зууны тvvхэнд алтан бэхээр тэмдэглэж
*Хоосон ядуу Дулдуйтын Данзанравжаа* гэж бичсvгэй.
БУУДУУЛСАН ШУВУУНЫ ГАНГАНААН
Хэн мэдэх вэ дээ
Хэн гуай л
Дулаахан орондоон
Дугжирч байсан юм байх
Уяхан пvрштэй ор
Усны давалгаан шиг намалзан
Улаан торгон хєнжилд
Ум зандан шиг авхайтайгаан
Хvний орчлонг мартаж
Хvслийн туйлд шартаж
Одеколон хулмас хоёрын
Онцгой vнэр єрсєлдєнє…
Цэнгэлдэн согтож
Цэмцийсэн дэрэн дээрээ
Хоёр амтаар буудуулсан юм шиг
Хос толгой нам унтав гэнэ.
– * Эрхт тэнгэрт дураар цойлсон
Энэхэн биеийг минь буудна билээ л
Энэхэн биеийн минь хэлтэрхий дээр
Эрvv толгой дугжирна билээ л
Жижиг єдийг минь дэрлэлээ гээд
Жигvvр урган нисэх vv дээ та!
Атга махыг минь идлээ гээд
Амьд мєнх явах уу даа та?
Тэнгэрийн хvрээлэнд надруу цацсан
Тэр vхэл єєрт чинь оногдоноо
Усны шувуу хvн гуай хоёрын
Утсан амь дvндээ дvнээ хє
Єєрийг чинь тэгээд арилсан хойно
Єд сєд минь хэвээр vлдэнэ ээ
Муу хvний нэр нь ч vлдэхгvй газар
Сайн шувууны єд нь vлдэх ёс бий!*
Хэн мэдэх вэ дээ
Хэн гуай л
Дулаахан орондоон
Дугжирч байсан юм байх.
Єєр амьтан бол би хvн болохсон гэхсэн
Єєрєє хvн болохоор юу ч гэх билээ
Хvн байх гэдэг бага хэргээ !
Хvслээ бvтээж илvv гарах хэрэгтэй
Гэтэл хvнээс илvv явах цагт
Гэтэж шагайх єстєн дайсан мундахгvй
Эсвэл амьтны адаг явна аа гэхэд
Эцэг эхийн алдар нэрийг хайрлах юм.
НАЙЗ НАРТАА БИЧСЭН ЗАХИДАЛ
Найз л та нартаа би захидал бичихийн учир
Нас л биеийн минь vдийн халуун єнгєрлєє
Найраг шvлгийн минь vvлэн сvvдэр нимгэрлээ
Наргиан даргиан vзэл бодол минь хувирлаа
Yеийн та нартаа би захидал бичихийн учир
Yзэх ёстойг vзэж дуулж болохыг дууллаа
Yг цаг хоёроо хэмнэдэг цаг минь боллоо
Yймээн аймаан багын зан минь хувирлаа
Єєрийн гэсэн vедээ зэргийн нєхдєє олж
Єглєє жиргэх болжморын єрєєсєн жигvvр болж
Єнєр их найргийн тэнгэрээр цойлж явахдаа
Єнєєдрийг бодвол би овоо л явсан байж магадгvй
Намайг ямар байсныг яг л тэр єдрvvдийн минь
Найраг шvлэгтэй хамт сэтгэлдээ vvрд хадгалаарай
Найрын дугарааг орхиж найзын ёсыг огоорч
Нам гvмхэн буланд нарлах цаг минь vлдлээ
Саваагvй нь vнэн гэлээ ч шvлэгч хvний сэтгэл
Салхины чиг заадаг дунд сургуулийн багаж шиг
Єглєє заасан чигээ орой солих учиргvй ч
Єсєх єтлєх хуульд хэмжээ гэж байдаг байна
Хvний мєс гэж би хvнд сайныг боддог сон
Хvмvvсийг гэсээр яваад єєрєє хохирох ёсон байна
Хvртсэн энэ бие олдсон авьяас хоёртоо
Хvнийрхvv явах юм бол амьдрсаны хэрэг юу вэ ?
Амьдрал гэж би залуу цагийн мєрєєсєл
Алдаа оноо алагласан алсын харгуй зам
Амраг бvсгvйн хvзvvн дээрх цус хурсан толбо
Архин дээр унших шvлэг найз нар гэж боддог сон
Эдэлсэн хураасан юмгvй алдрын титэм ємсєх
Эхнэрээ хоолгvй орхиод архидаж завхарч явах
Эрх чєлєєний тухай ам мэдэн дэмийрэх
Энэ бvхэндээн би єєрєєсєє ч хайртай явлаа
Ингэж явлаа гээд гийсэн нь аль вэ ? гэж
Ихэнх хvмvvс асуудагсан ( тэд ч бас тэнэг байж )
Эрэггvй урссан гол шиг хавийн газрыг чийглэж
Элсэн биедээ хvртэл цэцэг ургуулж явсан юм.
Залуу цагийн нєхєдтэй салхи залгиж явсных
Замбуутивийг ойлгож хvмvvсийн ёсыг таньжээ
Зvрхний тольтон дээр минь тонгочиж єсєх шvлгийн
Зvvд зєнд багтамгvй онгод цадигийг олжээ.
Саванд буцалсан юмны гарах нvхийг бєглєвєєс
Санаандгvй нэг газраараа тэсэрч урагдах ёс бий
Сагсуу залуу насандаа дэндvv задгай явсных
Сайн бvхнийг ч оллоо муу нэрийг ч хvртлээ
Одоо яахав надад эрлийн биш бvтээлийн цаг
Олохын тєлєє бус олсон оо эдлэхийн тєлєє vе
Овон товонтой замаар vсээ цайтал тэнэж
Орчлонд гайхуулах юм шvлгийн тєдий vлдэж…
Эсэн бусын дэвэргэл зугаа наадам хэрvvл
Энд тэндхийн vдэшлэг гашуудал талархал дурлал
Элбэг сэтгэл гаргах туслах услах цуслах
Энэ бvхэн баяртай vймж дарвиж ханалаа
Шидийг олох эрдэм хутгийг олох увидасыг ч
Шимтэж сурах сан гэж нойргvй хонохын гарз
Шинээр бичих шvлэгт л нэгэн шад нэмэхгvй юм бол
Шинжлэх ухааны хойноос мацах цаг алга байна.
Хэн нэгнийг гийгvvлэхгvй юм бол ялихгvй туслаад ч яахав
Хэрэв єєрєє хохирох юм бол гийгvvлж туслах ч яамай
Амьтанд балаггvй л явбал агуу тус минь тэр
Аминдаа арчтай байвал алдар гавьяа минь тэр.
Хvнд хvн хэрэгтэй гээд хvртсэн бvхэнтэй наалдсанаас
Хvндлэх ёстой нєхєр тоотойхон байвал дээр
Хэтэрхий задгай нєхєр юу уруу ч тvлхэж магадгvй
Хэт нь тэгээд хvнд зvсэм талх л vнэнч байна.
Сайхан хvvхэн ч гэсэндээ цаанаа ямар хvн бэ
Сар шиг гялгар мєртлєє хvйтэн цэвдэг бол яана
Сав болоод хэмжээ нь бусдын л адил болохоор
Саруул гэгээн дvр нь шvлэгт л хэрэгтэй юм шив.
Шvлэг бие хоёрыг минь хумсын тєдий хvндэлдэг бол
Шvдтэй шvдгvй хамаагvй хар цагаан ялгаагvй
Нойрт жаахан сэргэг амьдралд жаахан vнэнч бол
Номтой номгvй яамай бие нь л бvтэн бол
Эцсийн эцэст тэгээд єєрєє єєртєє нєхєр
Эрслээд ирэх аюулд єєрєє єєртєє vнэнч
Энэнээс бусад нь цєм хуурамч байдгийг ухаарлаа
Эрх чєлєє гэдэг хvнд биш єєрт байна
Аргиж наргиж явсан урьдын нєхєр чинь хувирч
Адайр зожиг євгєн улсын дунд замхарнаа
Алтан сайхан єдрvvдэд миний ямар явсныг
Алаг хонгор зvрхэндээ найз нар минь хадгалаарай
Харин ганцхан юм vvрд хэвээрээ vлдэнэ
Харанхуй шєнєєр очсон ч vvдээ яаран тайлж
Хан хорвоогийн чихэнд чимэг болгон барих
Халх шvлгээр би чинь хэнийг ч гэсэн дайлна.
Урьдын адил би шvлгэндээн vнэнч явна
Унан босон ханилсаных шvлэгтэйгээн vхнэ
Уруулын тухай сархадын тухай хvний тухай бичнэ
Улсын тухай засгийн тухай харин бичихгvй
Найрагч явна гэдэг бусдын харахад сайхан ч
Нас биед цєвтэй хатуу хєдєлмєр юм байна
Хорин хэдэн насныхаа чємгийг дундартал суусан
Хоолгvй єдєр нойргvй шєнєєрєє хорвоод би бахархана.
Буруу ч бай зєв ч бай єврийн хулгар дэвтэр дээрхи
Бусад хэний ч бичээгvй єєрийн шvлгээрээ баярхана
Алдсан ч бай оносон ч бай шvлгийн минь зовлонг хуваалцаж
Архидаж наргиж явсан нєхдєєрєє би омгорхоно.
Насан бага л цагаас миний чиний гэлгvй
Найраг хэмээх ээжийн нэгэн сvvгээр амласан
Биеийн биш сэтгэлийн ахан дvvс минь
Бишгvй их наргилаа жинхэнэ шvлгээн бичье!
ШОРОНГИЙН МЄЧЛЄГЄЄС
Тєрсєн бие эндэж
Тєрийн хэрэгт чихэгдэж
Тємєр сараалжны дотор
Тєєрч будилж суухад
Бусад бусдын дотроос
Буурал ээж минь санагдана
Охид охидын дундаас
Отгонхуар минь бодогдоно.
ЄНГЄРСЄН ШЄНЄ ЗYYДЭНД ЮУ ОРОО ВЭ?
Єнгєрсєн шєнє зvvдэнд юу ороо вэ ?
Єнгєт хархан мэлмийгээр духайсхийж ирээд
Єєдєєс минь дув дуугай ширтэсгээд
Єнийн явдлаар зvрхийг минь яах гэж л хєндєнє вэ ?
Хоёрхон бие хайргvйдээ салсангvй
Холдон холдон алслах харгуй замын эрхээр
Холширхон бага нас л биеийн зоригоор
Хонгор гэнэн сэтгэлээ єнчрvvлэнхэн явсан сан
Орчлон чинь оосор бvчгvй юмаа…
Оноо алдаа хоёрын минь vзvvр харагдахгvй юм
Олон даваатай хувьхан заяаны замаараа
Ойчин босон мацсаар маргааш єєдєє зvтгэх юм
Єнгєрсєн шєнє зvvдэнд юу ороо вэ ?
Єдєт шувууны жигvvр шиг ижилдэнхэн явахдаа
Єєртэй чинь би дэндvv дотно явсан юм байлгvй
Євдєєд байна зvрх минь, євдєєд байна даа сэтгэл минь…
ЦЭРМАА
Хєєрхий дєє миний Цэрмаа
Хєхрєєд байгаа их хотын
Альхан байшингийн ямархан єрєєнд
Амьдран суугаа болдоо миний Цэрмаа
Торонд орсон шувуухай шиг
Шоронд орсон найзынхаа тухай
Дуулаа болов уу миний Цэрмаа
Дуулаад уйлаа ч болов уу даа миний Цэрмаа.
Амьдралын даваа єндєр юм даа Цэрмаа минь
Арван тvмэн нугачаатай юм даа Цэрмаа минь
Адал их хорвоогийн хvсэл хяслын талбарт
Арай ч эрт уулзаж дээ чи бидэн хоёр
Yд дундын сvvдэр шиг хоёр бага амьтан
Yерхэн найгаж явсан хотын бор гудамж
Yvр шєнийн зvvдэнд минь одоо ч гэсэн
Yзэгдээд байх юм даа хонгорхон Цэрмаа минь
Дээс харайж зураас гишгээд
Дэвхцэж байсан мухар гудамж
Гахай чулуудаж, кагор тоглоод
Ганирч байсан зах газар
Ээж аавынхаа тааруулсан мєнгийг
Эвхэж атгаад талханд гvйсэн
Усны гудамж, Тємєрчний гvvр
Улаанбаатар минь санагдаж байна
Эрвээхэй туузаа саяхан авч
Эрээн даавуугаар гоёж явсан
Хээрийн цэцэг шиг арван зургаахан насыг чинь
Хэнээс ч илvv мэднэ ээ Цэрмаа минь
Хєл бємбєгийн хаалга болдог
Хєглєгєр цvнхээ саяхан орхиж
Хєвчийн гацуур шиг ургаж явсан
Хєвvvн насыг минь чи мэднэ ээ
Ааруул шиг чулуугаар Туулын усанд
Арван гурав долоолгон байж
Амьдрал дурлал хорвоогийн тухай
Анхан ярьсан миний Цэрмаа
Цэнхэрлээд байгаа их хотын
Цэлийгээд байгаа олон гудамжны
Альхан талд нь ямархан байшинд
Амьдран суугаа болдоо миний Цэрмаа.
МИНИЙ АЛАГ НОХОЙХОН
БОДОЛ БОДОЖ БАЙНА УУ ДАА
Yдшийн нам гvмд дэргэд минь зогсоод
Yнэнч дагуулын нvдээр єлмийг минь ширтээд
Yл мэдэг зєєлнєєр сvvл юvгээ ганхуулж
Миний алаг нохой бодол бодонхон байна уу даа?
Єнєєдрийн халуунд сvvдэр дор хєрвєєсєєр
Єнгєт торгон зvс чинь баахан тоос болжээ дээ
Саяхан зvvсэн улаан даавуу хvзvvвч чинь
Салбайгаад бvр унжиж санжиж гvйцжээ дээ
Эвий алаг минь сагсгархан шаазгай минь
Эрхлэнхэн наадаж vvгээр тvvгээр гvйгээд
Эр хонгор дуугаар гав гав гэж хуцаач
Эзнийгээ дууриаж бодолд юунд дарагдаа вэ?
Саяхан их цэхэр нvдэн гєлєг байсан даа
Сагсалзсан хєдсєн бээлий шиг амьтан байж билээ
Одоо тэгэхэд том нохой болчоод бодлогоширч суух юм.
Орчлон гэдэг хурдан юм даа алаг минь
Чи орчлон гэдгийг мэдэх vv дээ ингэхэд
Чих ч vгvй сvvл ч vгvй бєєрєнхий юм бий шvv
Чинээлэг ядуу хоёрт чадалтай дорой хоёрт
Чиний зvс шиг алаг юм байдаг юм шvv
Над шиг хvн ч гэсэн чам шиг нохой ч гэсэн
Настай балчир эрдэмтэй тэнэг цємєєр
Нарт орчлонгийн хэлгvй хуульд захирагдаж
Наашаа инээн цаашаа уурлаж явдаг юм шvv дээ
Эзэн чинь одоо vдшийн чимээгvйд ганцаараа
Элгэндээ гараа зєрvvлээд бодлогоширч байна
Алаг нохой минь чиний нvдээр намайг хэрвээ
Анзаарч харвал ямар байгаа бол доо єдийд
Дуу шуу баяр хєєр нь хэдийнэ арилаад
Духаараа шагайж алсын алс єєд гєлрєєд
Дундаа ганц нугарч хоёр хємсєг нь мєргєлдєєд
Дуулим хорвоог огоорсон юм шиг суугаа болов уу
Єнєєдєр эзэн минь юу болчих оо вэ гэж гайхна уу?
Єрєвдєнхєн илбэж аманд минь ёотон хийж
Євчvvг минь мааждагаа яачхаа вэ гэж бодно уу?
Єєрєє тэгээд бодол бодонхон байна уу алаг минь
Нээрэн би уйтгартай байна аа алаг минь нуугаад яахав
Нэгэн сайхан хvнийг мєрєєсєнхєн сууна нэрэлхээд яахав
Нойр хоолноос илvv хvчит нэгэн мєрєєсєл байдаг юмаа
Нохой болохоор чи мэдэхгvй байна аа алаг минь
Над шиг барааны саван адууны мах ханхлуулаагvй
Нартад бас цэвэр цээл амьтан гэж байдаг юм.
Анивчин хоёр хємсгєє салгасхийгээд мишээхээр нь
Наалинхай аашинд нь сэтгэлийн шарх эдгэрдэг юм
Єлєн суугаагvй унаган цагаан магнайг нь
Єнгийж ирээд мушгирсан хилэн хар согсоотой
Євлийн цасанд дуссан улаагана жимсний шvvсэрхvv
Єнгє ягаан уруултай цэмцгэрхэн амьтан байдаг юм
Нахилзах сайхан бэлхvvс нь зулзаган хусны хэвтэй
Нарийн цээл хоолой нь минь лимбэний хєгтэй
Найзтай зєєлєн ааш нь намрын салхины аястай
Насанд ганцхан заяах цэвэрхэн амьтан байдаг юм
Сайхан тийм хvнээс єртєє шуудан дамжиж
Сарын газраас ирэх захидлыг би хvлээж сууна
Сарын газраас ирэх захидал дотор хавчуулаастай
Сархад адил согтоох энхрийлэлийг би хvсэж байна
Ойлгох болов уу даа алаг минь ганцхан нохойд биш
Орчин vеийн хvнд бас энхрийлэл хэрэгтэй
Нээрэн шvv хvний сэтгэл энхрийлэлээр дутагдаж явдгийг
Нэг настай нохой байтугай тавин хэдтэй хvн ухаараагvй юм
Алаг минь дээ чамайг би энхрийлдэг шиг
Амьд хvмvvс амьдыгаа энхрийлж сураасай
Аргагvй л бид нэгэн сармагчингаас vvссэн юм гэж
Амин голоосоо хайрлан энхрийлдэг болоосой
Бvжиг дээрээс vдэш авчирсан хvvхнийг
Бухэл шєнєжингєє энхрийлэх бага хэрэг л дээ
Єглєє нь явуулчихаад хойноос нь нулимж
Єнєєх даавууг нь сэжиглэж сольдог бол ямар энхрийлэл байх вэ?
Yгvй бол амьдад нь аль мууг нь vзээд
Yхсэн хойно нь хоосон энхрийлээд юу хийх вэ
Yнэн бол vнэнээрээ энхрийлэл бол энхрийлэлээрээ
Yvрд мєнх байгаасай даа алаг минь
Анир чимээгvй vдэш оддын шивнээ дуулдам
Арван зургааны саран ойрхон юм шиг харагдана
Алаг нохой минь бас миний боддогийг бодоогvй ч
Амин хувьдаа бас нэгийг сэтгэх мэт зогсоно уу даа !
ЄВЛИЙН ХУВЦАС
Хєєрхий хоригдлуудад євлийн норм
Хєвєнтэй хувцас тавьж єглєє
Эрх чєлєєний маань оронд засаг
Энэ удаа бvлтийтэл гоёлоо
Зvйдэл шиг алаг цоог болохоос
Зvvнээсээ дєнгєж сая гарсан дээлvvд
Хоригдол хvvхнvvдийн элдэв нэрийг
Хойно ємнєєсєє зvvсэн дээлvvд
Тортой хашааны уйдсан эрчvvлд
Торго дурдангаас илvvтэй санагднам
Бvгдээр дамжуулж эргvvлж тойруулж
Бvтэн сайны зах шиг шуугилдана.
Должин, Янжин, Цагаач ч гэх шиг
Долгор, Дулам, Тогооч ч гэх шиг
Цэрэннадмид, Ичинхорлоо ч гэх шиг
Цэвээнсугар, Дуламсvрэн ч гэх шиг
Эрдэнэчимэгээ, Нина, Сувдаа
Эрэнцэнханд, Зина, Роза
Энэ бvхэн єєрснєє ирчихсэн юм шиг
Эр хvн гэдэг бас уяхан ч юм уу даа
Шинэ даалимба хєвєн ханхалсан
Ширvvхэн хувцас нємєрч байхдаа
Тэртээ Луусангийн олон маануудаас
Тэвэрч байх шиг аятайхан санагдана
Хувцас тавиулсан анхны шєнє
Хулгайч бvхэн амгалан нойрсоно
Хорих газрын ядрал уйтгараа
Хоромхон мартаж янагсан зvvдэлнэ
Эрээн алаг ч гэсэн энэ хувцас
Эмэгтэй хvний гараар бvтсэн юм
Хоригдол ч болсон эмэгтэй хvн
Хорвоогийн зовлонг хєнгєрvvлж єгнєм.
YСЭЭ ХЯРГУУЛАХАД БОДСОН ШYЛЭГ
Хадуур барьсан vхдэл мэт
Харгалзагч та
Халиурсан vсийг минь
Авах сан гээд байвал
Ав л даа
Авсан vс ахиад ургана
Ахиад авбал дахиад ургана
Ургасан vсийг та нар авахаас
Ургуулах толгойг та нар
Авах сан гэж бодовч
Авч чадахгvй ээ !
Эрх чєлєєтэй явахдаан
Эрэлхэж
Эмэгтэй хvний нvднээс бємбєрvvлсэн нулимс
Энд амтагдана
Эрэмгий залуу насандаан
Эндvvрч
Эр нєхрийн хамраас дуслуулсан цус
Энд чамлагдана
Ээжийгээн зовоохон
Элгийг нь
Эмтэлж явсан зовлон гуниг
Энд амтагдана
Талын шар тарвагыг
Тарчлааж
Тамлаж алсан нvгэл хилэнц
Энд амтагдана
Энэхvv шорон гэгч гашууны эх оронд
Эрх чєлєєтэйдєєн нулимж явсан бvхний
Эрдэнэ мэт сайхан амт амтагдана
Эр нєхєр гэж
Эндvvрч явсан дайсны
Эхvvн муухай амт амтагдана
Дэргэдээс нь хараад ойлгоогvй явсан ертєнцийн
Гашуун vнэн амтагдана
Дээрээс отсон сэлэмний ирнээс дуссан
Нєхрийн цус амтагдана
ЭВЛЭРЭЛ
Амьдралтай эвлэрээгvй явсан
Атар онгон толгой би
Аймшигт шорон тантай
Албын хvчээр эвлэрье
Булангаас онилсон харуулыг
Буудчих вий гэж айсандаа биш
Нуруу уруу чичсэн жадыг
Нугасалчих вий гэж тэвдсэндээ бус
Єлєн шээс шиг шєлийг чинь
Єгєхєє болих вий гэсэндээ бус
Yмхий зооринд чинь би
Yvрд сууна гэсэндээ ч биш
Гагцхvv vйлийн эрхээр
Гашуун агаад vнэний хvчээр
Тvмнийг залгисан их шорон чамтай
Тvр ч гэсэн гар барьчихъя
Халуун наранд явах цагт
Хамраа чимхээд ч шагаймгvй
Харанхуй ємхий хавчигт чинь
Хавчигдахын эрхэнд эвлэрье
Саруул чєлєєтэй явах vед
Салхин доогуур нь ч оромгvй
Ижлээ худалдсан хулгайчтай чинь
Идэлцэхийн эрхэнд цуг сууя
Тэнхлvvн амьдарч явахад
Тэжээсэн нохой ч тоохгvй
Єлєнгийн шvvс шиг бантанг чинь
Єлбєрєхгvйн эрхэнд амсъя
Наранд явахад дайралдсан газраа
Намалдаглаж баймаар хуягтай чинь
Гараа хvлээстэй дарлуулахгvйн тулд
Гаран гартлаа эвлэрье
Єгнє байхаа гэж горьдсондоо бус
Єршєєнє байгаа гэж сєгдсєндєє бус
Євдєнє зовно гэж айхдаа ч бус
Єчvvхэн амиа аврахдаа ч бус
Yсэн буурал ээждээ
Yнсvvлэх юм vлдээх гэж
Бvлтийтэл харсан амрагтаан
Бvтэн бvрэн очих гэж
Жаргасан нєхєдтэйгєєн дуулах гэж
Зовсон тvмэнтэйгээн уйлах гэж
Дутуу дуугаа тэдэндээ
Дуулахын тулд би эвлэрье !
ШОРОНГИЙН ДУУ
Эль хуль – чимээгvйн дунд
Ужиг хатуу шорон
Эрлэг номун хааны орд мэт
Улсын тєв шорон
Энэ зууны чимээг
єргєст тороор хориглож
Энд гагцхvv
хар тємєр ноёрхоно
Хана хэрмийн тvгжээ
тємєр харжигнанхан
Хаалга vvд бvхэн нилдээ
тємєр тас нясхийн
Хатуу бат цоож цєм
тємєр янхийж
Халуун гарт хийсэн хvйтэн гавны
тємєр шархийнэ
Харуулын хутган жад
тємєр хараалаар харааж
Харгалзагчийн бууны замаг
тємєр тушаалаар тушааж
Хоригдол ачдаг тэрэгний
тємєр чингэлэг цантаж
Хоол ундны аяга
тємєр инээдээр инээж
Бос ! Суу ! гэсэн команд
тємєр авиагаар цуурайлж
Болохгvй ! Хортглоно ! гэсэн vгс
тємєр амьсгалаар давтаж
Бодит орчлонгоос ангид
тєрийн чанга шоронд
Босоо хэвтээ цєм
тємрийн эрхшээлд сєгдєнє
Хvн энд
хэлгvй . . . . . . болон хувирч
Хvйтэн тємєр энд
хэмжээгvй эрхээ эдлэнхэн
Гагцхvv энд л дуулж болох –
Гав гинжний эртний дууг дуулж байна.
ТОД ХАРАА
Нэрэлхэвч нэрийн номоор бага гэгчээр
Нэрийг нь єгєхдєє ч эцэг эх нь
Толгойдоо гэгээ багатайгаа нуталж
Тодхараа гэж хvvгээ нэрлэсэн юм байх …
Бvрэнхий хонгилд бууны нохой шиг єсєж
Бvгчим ємхий агаараар нь хооллож суусаар
Бvдэг хараатай болсон Тодхараа
Бvрэн зэвсгээ агсаад намайг дуудав
Євлийн шєнийн уртыг хороож
Ємхий шоронгийн хонгилд шvлгээ уншихыг
Ємнє нь эсвэл мод шиг номхон зогсож
Єглєє болтол нvдээ ч цавчихгvй байхыг
Хорин минут шаардаад бvтэхгvйд нь уурлав
Хонзон болгож тvvний бvдvvлэг ааш нь дэндэв
Хоригдол хvvхнvvдийн ємнє бvх хувцсыг нь тайчиж
Хойш урагш нь алхуулан бvтэн цаг зугаацав
Гуйх ёсгvй уучлалыг тvvнээс би гуйж
Гудайх ёсгvй толгойгоо тvvнд би бєхийж
Гучин гурван жил хуримтлуулсан соёл иргэншилээ
Гутамшигтайгаар тvvний ємнє тайлж хаяв
Гагцхvv та нарын ємнє би
Гаран гартлаа араатан болон хувирахаас
Yнэн шударгын ємнє та нар шиг
Yvрд араатан болж чадахгvй ээ.
ДУРЛАЛ
Дурлал гэдэг энэ орчуулгын хачин vг
Дуулиан ид хадааж байх тавиад онд
Амраг хайрын тавцанд би гарч
Аминыхаа * Ромео – Жульетт * – г би тоголсон
Єрєєлийг би хэцvvхэн хайрладаг байсан юм
Єєрєє тэр хайрандаан шатчихдаг байсан юм
Єр зvрхээн олон дахин бусдад
Єшиглvvлж хариуд нь єшиглєж явсан юм
Хорвоод хvн vvссэн цагаас эхлээд
Хорьдугаар зууны намайг хvртэл
Дурлал хайр гэдэг ийм л байсан юм санж
Дуурайснаас биш нээсэн юм алга аа !
Гэхдээ хvн хуучрахаас дурлал хуучирдаггvй
Гэнэн сэтгэл элэгдэхээс дур хvсэл хуучирдаггvй
Агаар хоол зvvд нойр шиг давтан давтан
Амтлан жаргаж болдог ид шидтэй эд юм
Дурлал гэгчээр би гэр барьж ч vзлээ
Дун цагаан ордон харш ч бvтээлээ
Дутуу дулим овоохой босгож ч явлаа
Дуусаад нурахаараа бvгд адилхан юм санж
Янаг хайрын тавцанд би олон удаа
Янз бvрийн комеди ч тоглолоо, трагеди ч тоглолоо
Ялж байна гээд ялагдаж ч vзлээ
Ялагдах тусмаа амттай юм билээ
Одоо бодоход тэр тавцан дээр би
Олсон нь бага алдсан нь их байна
Яамай тэгэхдээ хvн алсангvй хvнд алуулсангvй
Ял ч vгvй хувь нэмэр ч vгvй харин
Янаг дурлалын тавцан дээр
Яго болоогvй гавьяа бий
НУТГИЙН ДУУ
Дуулж чаддаггvй мєртлєє дуунд дуртай би
Дуу дууны дундаас тvvнд л дуртай гэж
Дуулим хээр талын ардын сайхан дууг
Дурланхан бахарханхан чагнанаа би
Босоо чихтэй шаргын нь янцгаах дуу шингэсэн
Боржигин хєгтэй хуурын нарийн хялгасан дээгvvр
Бор харцагын дэвэлт шиг суналзанхан дэгдэх
Боргил чийрэг гарын дєрвєн єндгєн доороос
До мажор хэмээх цэвэр сайхан эгшигтэй
Дорнын уужим нутгийн цээлхэн дуу уянгалахад
Дов сондуул дунд нь тоглож єссєн миний
Дотор болоод сэтгэл догдлолгvй яах вэ
Дєрвєлжин чихтэй торхоо тэмээн нуруунд тэгнэж
Дємєн дємєн алхаагаар тэртээх замыг туулж
Амны усанд алхуулдаг нутгийн бор хvvхэн
Айргийн сєнгийн дэргэд хоолой засан суухад
Хулсан алаг лимбэний зургаан нvхэн дээгvvр
Хурын усан дусал шиг vсрэн дэгдэх хуруунаас
Хун цэнгийн дуу шиг яруухан эгшиг дуулдахад
Хуурчин хvvгийн зvрх булиглалгvй яах юм бэ
Дууны нь жигvvр дор залуу насыг амсаж
Дурлал жаргал хоёртоо хєлчvvрэнхэн єссєн би
Дуулим тэр нутагтай судас бvхнээрээ холбоотойгоос
Дуулж чаддаггvй мєртєє дуунд би дурлаж явдаг юм.
ЭХНЭР
Сар шинийн єглєє айлын бvсгvй
Шар дурдан бvсээ алдалж байгаад ороов
Шанх тавьсан vсээ илбэж байгаад тольдов
Шавхийсэн нуруугаа хотойж байгаад эргэв
Дєрвєн босоо нугалаастай хvрэн торгон дээлийн
Дєлєлзєхєєр нь vзэгдэх аржгар хурган дотор
Хажуу талдаа товчтой шєвгєрдvvхэн хром
Хазгайдуухан тавьсан хар минжин малгай
Єндєрдvvхэн нуруунд нь зохино гэдэг нь ванлий
Єчигдєрхєн энэ хvн ямаршуухан байлаа
Єрх гэрийн ёроол дахь нэргvй нэгэн зарцаас
Єнєєх харцуултай чацуухан иргэн болоод гарав
Зочилж ирсэн айлдаа дуу шуутай угтуулж
Зоог єрсєн ширээнээ суу суу гэж уриуллаа
Ихэнх єдрийг дуусан эр хvнээс дутсангvй
Инээж наргив гэнэ. Хундага єргєв гэнэ
Эр нєхрийн хаанчлалт нэгэн хэмийн тэврэлт
Энгэр хормой нь салбарсан тостой дан тэрлэг
Эрх нь дэндсэн хvvхдvvдтэйгээ хашхичиж байдаг хэрvvл
Єргєєд даагдаж єгдєггvй усны том хувин
Єчнєєн шvvрдээд хэвээрээ хог шороотой шал
Єдєржин дуусдаггvй ажил єнєєх хєє тортог
Ард нь холоо хоцорч нуруу нь тэнийх шиг болов
Ахиад тийшээ очихгvй эрх олсон шиг санав
Наран тонгойх vед айлын бvсгvй харив
Нарийн ширийн гоёлоо авдарт эвхэж хийв
Хvрэн торгоны оронд халтар тэрлэг нємєрч
Хvйтэн хар зуухны аман дээр нь бєртєгнєв
Даарч зутарсан багачуул нь уйлан шуугьж бvслэв
Далан задгай ажил гэрт гадаагvй угтав
Даян дээрхийн єндрєєс далайн ёроолд унав
Дараах цагаан сар хvртэл 365 хоног.
Гуч хvрсэн бол та долоон жилийн хойно намайг ойлгоно
Гуч хvрээгvй бол чи олон жилийн хойно намайг ойлгоно
Гуравхан хаврын дараа дєч хvрнэ тэгэхдээ би
Гуниа нь vгvй харин баярлахын учир гэвэл
Залуу зандан явахын хор бvхнийг амсаж
Зартай цуутай явахын тэр бvхнийг эдэлж
Замбуутивийн нvvрэн дээрээс ховх арчуулах дєхсєн
Задгай дураар амьдрал минь саяхнаас тогтож байна
Цагаан жигvvрт цахлай далайн шуургыг хvсэх шиг
Цайлган залуу насанд дарвин наргихыг мєрєєсєж
Цаг хугацаа бvхнээ цаг vе шиг урсгаж
Цагдаж зогсоох аргагvй цанхаалж явсан байх юм
Алдаа оноо ихтэй эх орны минь євєг
Алтны сайхан бvхнийг Хvннvгийн vед хаясан шиг
Аминдаа арч багатай энэ нэгэн бие минь
Амрагийн сайхан бvхнийг залуу насандаа гээжээ
Нойр хоолны оронд хотын гудамж тvйвээж
Ном эрдмийн оронд хортой шингэн залгилж
Нохой явдаг жимийг бурхан явдаг замшиг
Номин дэлхий дээрээс буруугаар шилж явсан
Арван зургаан наснаас гучин гурвыг хvртэлх
Аюултай тэр давааг ахин давахыг хvсэхгvй
Амь дvйтэй шуурга ашгvй жаал намдах
Азай буурал єдрvvд минь алтнаас vнэтэй байна
Гуч хvрсэн бол та долоон жилийн хойно намайг ойлгоно
Гуч хvрээгvй бол чи олон жилийн хойно намайг ойлгож магадгvй
Гулсалт нуралт ихтэй амьдралын зам гэдэг
Гуч бус дєчин даваа байж сая тэгширдэг байна.
БYСГYЙД
Бvсгvй минь та гоо vзэмж гэдэг
Бvтэн тоннын vрлэн бємбєгєє
Р.Чойном гэдэг тусгаар тогтносон
Энэ Бvгд Найрамдах Зvрхэн дээр минь хаялаа
Биеэ даасан амьдралын минь
Сvvлчийн цайз нуран уналаа
Би шатаж байгаа туг шиг ганхлаа
Битгий тамла бvр гvйцээгээд аль
Алаг нvдний чинь учиртай харц
Аюул ихтэй лазерын туяа шиг
Эр биеийн минь тэнгэрт нэвтэрч
Эрх чєлєєт амьдралын минь онгоцыг шатаалаа
Бэлэн шvлгийнхээ тэнгэрээс би чинь
Бэх шиг хар утаа татуулан
Унаж явна хонгор бvсгvй минь !
Унахдаа чам дээр унах нь !
Энэ – Давхилт биш Зогсолт !
Энэ – Дайсагнал биш Дурлал !
Амраг дурлал гэдэг угаас
Амттайхан дутуу vхэл билээ !
Онгон дурлалын дарсанд согтоод
Орчлонг хvн мартдаг юм
Халуун шvлэг хvйтэн компот болж
Харах хараа алдагдан явах чиг хазайдаг!
Хорвоо ертєнцийг би
Хосгvй нарийн хардаг байлаа
Хонгорхон vзэмжээрээ чи
Хоёр нvдийг минь сох хатгалаа
Yvрд чи хєтєлж явах юм бол
Yнэн сохор болсон ч яамай
Ариухан дvрийг чинь харж авснаасхойш
Ахиад би юугаа ч харах гэх вэ !
Тархи толгойгоо ажиллуулахгvй бол
Таргалж хамаг бие нь сэргэнэ
Дотор ухаанаа vргэлж тордвол
Долоон зовлого vргэлж турна
Ядуу ард ихэмсэг сайд хоёр
Яавч нэгэн гэрт багтдаггvй шиг
Хvний бие толгой хоёрын
Хvсэл нь хэзээ ч тохирдоггvй байна.
Дээхнэ vед нэг хvvхэн надад
Дэндvv сайхан харагдсан юм сан
Дэргэдэх найзад минь улам ч илvv
Дээдийн сайхан санагдсан байж
Хувийн жаргалыг нь найзаасаа
Хулгайлах зоригтой байснаас
Замбуулингийн ёсыг хvндэлж
Зайлж єгєх зvрхтэй байя даа гэсэн юм
Эдvгээ гэтэл нэг хvvхэн надад
Энхрий дотно харагдах юм…
Эмэгтэй дvv минь тэр бvсгvйтэй
Надаас ємнє муудсан юм санж
Єстєн хvнийг нь дvvгийнхээ дэргэд
Євєртєлж хэвтээд эвдрэлцсэнээс
Єдий хvртэл болоод явсан юм
Єгєр мод шиг ганцаар явахаас.
Тэнд нэг бvсгvй … жишээлбэл та
Тэнгэрийн дор ганцаараа юм шиг
Идтэй дурлалын хvчтэй цэнгэлээр
Илvvдэж хоёрдож гуравлаж явах юм
Энд нэг хvн тухайлбал би
Эрх жаргалаас хориотой юм шиг
Дурлах дурлуулахын хvчит тэжээлээр
Дутагдаж хоосон хєхийж явах юм
Илvvгий чинь би харж байгаа шиг
Дутуугий минь та бас ойлгоод
Дундаа зохицож болохгvй гэж vv?
Тэндэх илvv эндэх дутуу хоёрыг
Тэгшитгэж єгдєг зоотехник
Тэгэхдээ хvний зоотехник олдоосой …
Хєдєлж юм оролдож байгаа хvн бvхэн
Хєдєлмєрийн баатар мєн !
Хєдєлмєрийн баатрын алтан тэмдэг зvvгээгvй ч
Хєлєрсєн хєлс нь алтан соёмбо мєн!
Алтан соёмбыг Улсын Их Хурал
Арав хорьхон гэж хэмжээ тогтоогоогvй
Ахиад хичнээн л бол тєчнєєн бий
Авах эзэд нь авах хєдєлмєрєє хийцгээж л авна
Яруу хєдєлмєрєєс хэзээ ч ухралгvй
Явж давшиж чадсан хэн хvн
Ялж баатар болно дамжиггvй
Хvн бvхэн харин
Хvссэн зvтгэснийхээ зоргоор
Хvндэт яруу найрагч болчихгvй !
ЗАРИМ ОРОЙ
Тарчилж намайг яаж зовж байгааг
Танил бvсгvй минь мэддэг ч болоосой
Тайван сайхан орой гадаа уулзаад
– Та яагаа вэ ? гэж асуудаг ч болоосой
Хєндлєнгєєс нь чамайг хархад
Хєл чинь газар хvрэхгvй л явах юм
Хєгжилтэй цовоо аашны чинь цаана
Хєндvvр гуниг байдаг ч юм уу хэн мэдэх вэ
Бvстэй бvсгvй хvн бие биеийнхээ
Бvр нарийнийг ямар мэдэх биш
Алаг зvрхнийхээ ёроолыг шавхаж
Аль алиндаа ямар хэлэх биш …
Харин би л чамд яримаар байна
Хайхарч хэрвээ сонсдог сон бол чинь
Урьд харин сонсоё гэсэн хvн байхад
Уудалж ярих дургvй байж билээ …
Одоо би гэрээ санасан хvvхэд шиг
Орой болохоор гадаа ганцаар зогсох юм
Бутархай мєнгєє цувуулж гээсэн хvн шиг
Буруу зєвгvй газар шагайгаад гэлдрэх юм
Хэн нэгэнд єр алдчихсан юм шиг
Хэнгэнэтлээ санаа алдах юм
Хэнтийд биш цєллєгт байгаа юм шиг
Хэцvvхэн ганцаардаж дээ би чинь
Зураг шvлэг ном ч хэрэггvй
Зуун нєхєд байгаад ч хэрэггvй
Хааяа ингэж ганцаардан гиюvрэх
Хачин євчин орчлонд байдаг юм
Орчлон тэгээд адармаа гаргаж
Ойртуулж биднийг дасгахгvй юм
Орой оройдоо чи бид хоёр
Нэг нь гялалзаж нэг нь бvvдийж явах юм.
Сайна уу ? гэвэл
Сайн ! гэчихдэг
Сайхан инээвэл
Муухан ярвайчихдаг
Данхыг нь сэгсэрвэл
Давсгvй цайтай
Дахиад орвол
Давгvй царайтай
Наахнуур яривал
Намжир хаямтгай
Наалдаад ирвэл
Євчин тоочимтгой
Дээлтэй баримал шиг
Дэрийсэн хvvхэнтэй
Дэндvv найзалбал
Дэмий дээ, дэмий.
ШЄНИЙН САЛХИ
Байшингийн гэгээвчин цаана
Бараан шєнє гиншиж байна
Хартай хортой эхнэрийн дотор шиг
Хар салхин исгэрч байна.
Уйтгарт бодлууд намайг бvслээд
Унтах нойрыг минь зулгааж байна
Уйлж vлдсэн хvvхнvvдийн сvнс
Уурсаж нийлээд шуурч байна уу даа ?
ЗАМ
Єлгийнхєє дэргэдээс би холын аянд гарсан
Єнхєрч мєлхєж хєл нvцгэн гишгэж
Єсєж дэгдэж єтєлж бєгтийж
Єєрийн нэгэн замыг нэгэн насаараа хэмжиж явна
Нялуунгvй vнэнийг хэлдэг болохоор
Шулуунгvй бартаат зам оногджээ
Бартаа бvхэнд амь нас минь
Баларч сvйрэх шахаж явлаа
Улс улсаас хаяа тусгаарласан
Уулын орны хилийн зураг шиг
Yй олноос туурга тусгаарласан
Yзэл бодлын минь хил болсон
Атираатай нарийхан улаан замаараа
Амьдрал минь хvнд тэрэг шиг гэлдэрлээ
Аралд нь хатсан ясан хэдрэг морь болж
Аргагvй би биеийн туйлд хvрлээ
Унаган багын цэцэг жимст зам
Ус гаталж уул давсан зам
Улаан галыг зvсээд гарсан зам
Урьд минь биш хойно минь зурайжээ.
Алтан навчис унах намрын ойд
Амраг бидэн хоёрын зам салж
Алхах тутам цас мєс нь зузаарсан
Амьтан хvнгvй замд би ганцаардлаа
Харалган буучид хєлєє буудуулсан чоно
Хан ууланд шархаа хазлан хэмлэх шиг
Хvнд сайн яваад хvнээс олсон шархаа
Хvйтэн цєлд би ганцаар хэмлэж явна …
МЭРЭГ
Алтайн цаадах хасаг заншлаар
Аз заяагаа би мэргэлэж сууна
Тал нутгийнхаа дєчин нэгэн чулууг
Таван толгойд хуваан тасалж сууна
Энэ бvсгvйтэй уулзвал яах бол гэж
Эрээ цээргvй танилцвал яах бол гэж
Эрхэлж бvр дасалцвал ямар бол гэж
Эцэстээ бvр ханилбал ямар бол гэж
Гурав дахин татаж vзлээ
Гурван гурвын ес тасаллаа
Таслах болгонд сайн тєлєг
Таван толгой дvvрэн буулаа
Тэгсэн чинь гол юм аа мартчихаж
Тэр намайг тоох эсэхийг мэргэлэсэнгvй.
ГИЮYРЭЛ
Уужим тэнгэр vvрэглэн дунайж
Уул толгод сvvмэлзэн дуниарч
Улаан наран vvлэнд шингээд
Утаа хvртэл хийсэлгvй тогтох
Обломовын тєрсєн газар шиг
Оройн нам гvмд би ганцаар
Онгон сэтгэлт *Хvний хvvний*
Очих ирэхийг ажиглан суунам
Гайтай мєчийн тавилан дагаж
Гал тогооны нь халаадан завсар
Галзуу хайраа хавчуулаад орхивол
Гарч орохдоо гээчихдэг болов уу
Хол ойроос єглєє оройд
Холхисон залуус тvvнийг минь олоод
Хоорондоо жаахан инээлдэж шоолоод
Хог дээр аваачаад хаядаг болов уу
Амрагтай хvний амрагаас нууж
Асман хуц шиг загная гэвэл
Мєрєєдєл дэврэлээр ч юугаа хийх вэ
Мєргєлдєх эвэр л хэрэгтэй юм сан
Эзэд ихсийн зугаа гаргах
Эртний Ромын гладиаторууд шиг
Эр хvн байж эр хvнийхээ эсрэг
Эмгэнэлийн илд єргєхєд хvрвэл
Хээрийн тосгонд уйдсан эмсийн
Хэл амны загатнаа гаргаж
Улай хvссэн дэггvй багачуулын
Уухай болоод єнгєрєхєєс цаашгvй …
Дуулим хорвоогийн аль ч насанд
Дурлал бvхэн хохирол нэхдэг
Халх байтугай аль ч нутагт
Хайр бvхэн гарз шаарддаг
Тэглээ ч гэсэн нэр бие хоёроо
Тэр чигээр нь гарзанд єгвєл
Тэнгэрийн дагина шиг амраг байсан ч
Тэврэх биегvй хохь нь болбол
Торхтой дарь уруу шvдэнз хавирсан
Томоогvй хvvхдийн vлгэр болох тул
Том гунигийг зvрхэндээ vvрсээр
Тойрохоос яахав энэхэн жаргалыг
YYРЭЭР БИЧСЭН ШYЛЭГ
Yvрээр миний хошуу
Yнсэлтэнд цуцаа юм уу
Yзэг бэх хоёр минь
Yvрэглэн нозоороо юм уу
Ард шvлэгчийн зvрх
Амрагийн євєрт vлдээ юv
Ардаг онгон vгс нь
Айлын гэрт хоцроо юу
Хэлхье гэсэн шvлэг
Хэцvv ч болсон байх шиг
Хэлье гэсэн vг
Хэрэггvй ч болсон байх шиг
Урд хойд айлуудын
Урт хошуутнууд байтугай
Улин хуцдаг нохос хvртэл
Унтаж байдаг цагаар
Хаалгаа тvгжихээр нvцгэн боссон
Хайртай миний амраг бvсгvй
Харанхуй тэнгэрийн зvvн хойд дээврийг
Хатгаж цоолсон цолмон од
Бид гурав л унтаагvй
Бие биеэ гэрчлэн vлдэв
Тэнд энд юу ч гэлцсэн
Тэнгэрийн олмон хэнд ч хэлэхгvй
Ам халаад яаж ч хуучилсан
Амраг бvсгvй минь хvнд ярихгvй
Харин би л шvлэгтээн хэлнэ
Хайрт найзууддаа уншиж єгнє
Нєгєєдєр нь болоход нууц задарч
Нєхєр дайсан хоёр ялгагдахаа болино.
Яахав тэглээ гээд бидний
Яс махнаас хорох биш
Хатан дэлхийд бидэн хоёр
Хайрласан хайраараа бахархана
Хонгор бvсгvйн дээрээс
Yvл манан шиг нєсєрч
Хорин нэгдvгээр зуунаар
Yрлэн бємбєг цацсан
Халх шvлэгчийн махан бод
Хатуу зєєлєн ихийг vзсэн
Хангай говь хvний єєрийнд
Хайраас бусдыг нь дийлж vзсэн
Намрын харз шиг мэл харцтай
Наалинхай амрагаа хожим би
Монгол шvлгээр залуу хэвээр нь
Морьтон арддаа vлдээнэ.
М.ЦЭРЭНДУЛАМДАА
Дасаж янагласан хонгор минь ээ
Дахиад нэг шvлгийг минь уншаач
Даанч би чамдаа хайртай шигээ
Даанч бас богинохон настай шvv
Амраглалын сайханд хууртаад
Аюул бvхнийг мартаж болно
Уран шvлгийн vгэнд хууртаад
Урьдах хойтохоо мартаж болно
Сайхан чамайгаа хараад би
Сартай хорвоог мартаж болно
Муухай хvvгээ хараад чи
Муу бvхнийг мартаж болно
Харин яруу найрагчийн ард
Хариугvй ойрхон ирсэн vхлийг мартаж болохгvй
Хорвоогийн ганц vнэн тэр болохоор
Хоёр чихээ таглаад ч нэмэргvй
Янаг хонгор минь бvv гайх
Яанаа ийнээ гэж бvv гунихар
Ярих юмаа олж ядаад vvнийг хэлээгvй
Янгуурхаж vхлээр далайлгахдаан vvнийг хэлхээгvй
Амьтан бvхэн хориглож байхад
Амраглаж чи бидэн хоёр дассан
Аргагvй амрагийн хориггvй сэтгэлийг
Аймаг сумаараа дийлдэггvй юм билээ
Одоо би чинийх хонгор минь
Орчлонд би єєр хэнийх ч биш
Олны ам сайн ч байсан муу ч байсан
Осолгvй нэгэн шvлэгч чинийх болжээ
Алагтай цоогтой энэ хорвоо дээр
Авьяас адармаа хоёрыг vvрч тєрсєн
Ард шvлэгчийн єнєєдрєєс хойших
Амьдрал, алдаа, алдар, амраглал, амралт
Цєм чиний юм !
Бvгдийг нь чи мэднэ
Бvтээл бvтээлийн дээдээр ургуулна уу
Бvтээлэг даавуун доогуур шургуулна уу
Бvр гэр тэрэгний морь болгоно уу
Бvгдийг нь чи мэднэ.
Харин ганцхан юмыг чи мэдэхгvй
Хайрлаж байсан ч
Хайр нь хуучраад харааж байсан ч
Хардаж, эсвэл чи єєрєє мэхэлж байсан ч
Хайхралгvй нэг л аюумшигт єдєр
Хагацал гэдэг сvрт аюул ирнэ
Тvvнийг хойшлуулж урагшлуулж чи мэдэхгvй
Чин зvрхний хэмжээ харгалзалгvй
Чи vлдэж би явна
Чивэл нvгэлт хорвоогийн бахыг хангаж
Чи минь арчаагvй охин шиг уйлан хайлна.
Тэгээд яруу найрагч алга болно
Тэртээ Батноровын дулаахан харанхуй шєнvvд
Тэмтэрч нуугдаж бие биедээн очдог байсан
Тэсгэлгvй хайрт хvн чинь алга болно.
Багтартлаан чамайг тэвэрч байсан цээж
Баруун шон дээр нь 23/6 гэж сийлсэн тэр гар
Байшингийн ханан дээр зvрх зурсан хуруу
Байн байн чамайг муурч унатал vнссэн хошуу
Байхгvй болно !
Єдєр сар жилvvд
Єнгєрсєєр зузаан гуниг нимгэрнэ
Єнєє зуны нар шиг халуун хайр
Єнє эртний vлгэр домог шиг хоцрогдоно.
Байдал ямар байлаа ч гэсэн тэр цагт чи
Батноровын дэвтрийг минь сєхєх vv ?
Орчлонд ганцхан чамайг гэж явсан шvлэгчийн
Онгироо мєрvvдийг дахин унших уу ?
Цонхыг чинь тогшиход наддаан
Цочирдож байсан шигээ зvрх чинь
Хорин настай бvсгvйн єндєр хvчдэлээр
Хорвоог мартан догдолж чадах болов уу ?
Хэрвээ чадах бол чинь би
Хэцvv vхлийг зуун жилээр хойшлуулж чадна
Чадахгvй гэвэл єнєєдєр ч би
Чамайгаан орхиод нvд анихад бэлэн байна.
Хайрт чинийхээ бєгжийг би чинь
Хамгийн жижиг хуруундаа зvvлээ
Хайр гэдэг vл vзэгдэх бєгжийг харин
Хамгийн том тархиндаан хадгаллаа.
Хvний сайхан vр
Миний сайхан амраг минь !
Яахав бусдын нvдэнд чи
Ямар харагддаг нь хамаагvй
Яруу найрагчийн нvдэнд л чи
Яруу найраг болж харагддаг юм
Єєрийн минь харснаар хараагvй хvн
Єєчлєєд єєчлєєд шvлэглэхгvй
Єєрєєс минь илvvгээр харлаа ч тэд
Єргєж бас илvv шvлэглэж чадахгvй
Олж харснаараа би
Онож чамайгаа шvлэглэнэ
Зургаас амьд шvлгээрээн зурж
Зуун зууныг давуулан vлдээнэ.
Хvний сайхан vр
Миний сайхан амраг минь !
БАТНОРОВТ ЧИ БИДЭН ХОЁР УЧИРЛАА
Уйтгартай газар Батноров л гэх юм
Усгvй модгvй хєгжилгvй л гэх юм
Улаанбаатараас би чамайгаа олоогvй
Учирч энэ л Батноровт даслаа даа
Батноров устай байлаа гээд
Балгах устай нь сэтгэл холбох биш
Батноров модтой байлаа гээд
Баахан модтой нь хайраа хуваалцах биш
Эхнэр хvvхдийн хов жив ихтэй
Эл хуль тєвд нь чамтайгаа даслаа
Эрчтэй салхинд улаанаар эргэдэг
Элсэн дээр нь чамтайгаа даслаа
Хотод бол бульдозерын хусуурааар
Ховх тvрмээр тэр муу байшин
Хоёрхон биеийн минь учран жаргах
Хорвоогийн ганц диваажин минь байлаа
Хавар цагийн євєлжєє шиг клуб нь
Харахад муухай ч тvvн дотор нь
*Халуун цас*- ыг vзэж суухдаа
Хамгийн анхны vvд минь нээгдсэн
Харилцаа холбооны ємгєр байшин
Хайстай мод нэгдлийн контор
Харанхуй шєнє унтардаг гэрэл
Энэ бvхэн биднийг учруулсан…
Баяр, гуниг, аймшиг, тайвшрал
Бараан шєнийн хомсхон жаргал…
Бас гоморхол, хайрлалаа амссан
Батноровыг бид мартаж чадахгvй.
Хоёр жигvvрийнхээ нэгийг таслуулсан шувуу шиг
Хонгор чамайгаа явуулчхаад би
Энэ байшин клуб холбоог хараад
Элэг зvрх шимшрэн гуниглах байхдаа
Урьтаад би явчих юм бол
Учран дассан уяхан чи минь
Усан нvдэлж гав ганцаараа
Уяатай ботго шиг vлдэх байхдаа
Амраг дурлал маань урвах юм бол
Аль ч газраас би Батноровт ирээд
Анхан чамтай vнсэлдсэн газар дээр
Амьсгал юугаа хураах болно.
БОДОЛ
Єчигдєрхєн чи бид хоёр бие биенээ таньдаггvй байлаа
Єнєр олны аль аманд vнэмшиж намайг чи, чамайг би
Єєчилж эсвэл vл тоон, гэтэл бас сонирхон
Єєр зуураа альбомын зураг шиг хааяа нэгнийгээ хардаг байлаа.
Намайг чамтай дасгах хувь заяаны цаг нєхцєл бvрдэж
Чамайг надтай дасгах хором мєчийн бололцоо бvхэн тохирч
Ард найрагч хоёрын хоёр зvрх бие биеэ эрэлд дуудсан
Агуу их єдрийн єчvvхэн агшинг би хэзээ ч мартахгvй
Эхэлж гох мултлах азтай сугалаа чиний зvрхэнд таарч
Рэнчиний хvvгийн зvрх Батноровын нэгэн байшингийн урд орон дээр нь
унасаан
Бууныхаа амыг эсрэг єргєх аргагvй уйлж унасан зvрх минь хєєрхий
Буг ч болсон бурхан ч болсон чамайгаан гэж бємбєрлєє
Найрагчийн зvрхийг хєсєр сєгдvvлсэн чиний зvрх
Надад хосгvй чи єєрєє агуу гайхамшигтай хvн юм.
Алаг нvдний чинь сормуусанд хєтлєгдєн хаашаа л бол тийшээ
Аргагvй би чиний ємнє арчаагvй єчvvхэн амьтан юм.
Тэгтэл зуун жилийн хойно хvн тєрєлхтєн
Тэмдэглэж чиний тухай дуурсах болов уу хайрт минь
Тэвчээр алдаж чамайгаа гэж гvйгээд чамдаа зэмлvvлж байсан
Тэнэгхэн амраг миний тухай дурсаж хєшєє баримал бvтээнэ.
Цемент чулуугаар ихэмсэгхэн боссон аварга бие минь
Цэрэндуламыгаа vгvйлж ирэх зууны ертєнцєд ганцаардан зогсоод
Амрагийг минь дурсаач, яруу шvлгvvд минь тvvний хvч шvv дээ гэж
Ач гучдаа хэлье гэвч ам хєдлєх чадалгvй чулуун нvдэндээ чулуун нулимстай
зогсоно.
Гэвч хожмын хvмvvс надад хєшєє босгохоос би урьтаж
Гэрэлт ховоод хонгор чамайгаа шvлгээрээ тунхаглалаа
Гэмлэж зэмлэсэнч, дэврvvлж магтсан ч хэвээрээ байх миний шvлгvvд
Гэрэл зургууд тайлбар зvvлтэйгээн ном болон vлдэнэ вий.
Мэдээж тэр номд энэ зун надад дурсгасан чиний зураг хэвлэгдэнэ.
*Мэндбаяр овогтой Цэрэндулам найрагчийн амраг* гэж
Зургийн чинь ард наймтын vсгээр товч тайлбар хэвлэнэ.
Зуун жилийн дараах зураг хуар шиг хvvхнvvд чамд минь атаархана.
Азтай хvvхэн бэ гэж
Эрэгтэй нь ч хэлнэ
Эмэгтэй нь ч хэлнэ зургийг чинь шvтнэ.
Агуу их хvн гэж намайг тэд бодно, бас шvтнэ гэвч
Энэ биеийг минь бичсэн шvлэгтэйгээ адил байгаагvйг тэд мэдэхгvй
Эглийн эгэл, ядуугийн ядуу нэгэн ард явсан гэж тэд бодохгvй
Бас чамайг минь авааль нєхрєєсєє салж эс зvрхлэн
Батноровын хєндийд уйлж явсан зовлонтон гэж тэд итгэхгvй
Эмэгтэй нь нєхєртєє зодуулж
Эрэгтэй нь цаг vедээ зодуулсан ядуу хос
Энэ зуунд уйлж явсныг минь ирэх зуунд мэдэхгvй
Тэдний мэдэх нь энэ хоёр ч ёстой жаргасандаа гэж шагшина.
Тэр нь дээр, бvтээлчийн зовлонгоор бvтээлчийн жаргал олддог юм.
Харин чи бид хоёрт энэ зууны маань єгсєн ганц жаргал бол
Харанхуй пин, алд хvрэхгvй гэрт дэлэм хvрэхгvй модон ор
Гучин гурван хоног билээ.
НАМАЙГ ХYЛЭЭ
Гэнэхэн горьдлоор яах юм бэ
Гэгэлгэн гунигаар ч яах юм бэ
Гэргийн биш болзоотийн ёсоор
Намайгаан хvлээ !
Элдэв цуурхал дурдсан ч хvлээ
Этгээд таг чиг болсон ч хvлээ
Энэ хорвоод чи минь эс бол
Хэн намайг хvлээх юм бэ.
Чийгтэй харанхуй шєнє ч
Чимээ чагнан хvлээгээрэй
Хурц нартай єдєр ч
Хувьдаа харуулдан хvлээгээрэй
Сумын бяцхан шуудан дээр
Сураг тавин хvлээгээрэй
Суудаг байшингийхаа цонхоор
Хараа тавин хvлээгээрэй.
Уух халуун цайгаа
Yлээн vлээн хvлээгээрэй
Унтах дулаан нойроо
Yргээн vргээн хvлээгээрэй
Хайрлаж байсан хайрыг минь
Санан санан хvлээгээрэй
Ханилж явсан газруудаа
Дурсан дурсан хvлээгээрэй
Зургаан сар болсон ч
Ирнэ гэж хvлээгээрэй
Зуун жил болсон ч
Итгэл тасралгvй хvлээгээрэй
Насанд ганцхан дурлалын
Нандин бvхнээр хvлээгээрэй
Намайг vхлээ ч гэсэн
Цэвэр хэвээрээ хvлээгээрэй.
УЛААНБААТАРААС ЦЭРЭНДУЛАМДАА БИЧСЭН ЗАХИДАЛ
Алагхан хорвоогийн учир таниагvй
Арван зургаан насны минь зvvд шиг
Ашидхан тайван хєдєє тэртээд
Амрагхан чи минь сайн сууна уу
Нуурын шувуу шиг ижилдэн дассан
Нутгийн зуныг санан санан
Нууцхан гунигаа ганцаараа vvрч
Нулимс юугаа унагаж сууна уу.
Суусан явсан дурсгалт газар
Сумын тєв эл хульхан
Хvv чинь тэнд vгvй болохоор
Хvйтэн баргар байгаа болов уу
Амраглан дассан сэтгэл гэдэг
Аргалж болдоггvй хэцvv болохоор
Аймгаас очдог шуудангийн замыг
Амьтнаас нууцгай ширтэн байна уу.
Зvрх зvссэн шинэхэн шарх
Зvйрлэж болом тэр замын
Холын vзvvрт би чинь чамайг
Хонон єнжин санасаар явна.
Хvний хvнийг санана гэдэг
Хvнд боловч амттай байдгийг
Идэр насандаа анзаарах нь vгvй
Ийм л хэцvv дасдаг юм байна.
Атар талдаа дураар єссєн
Ард шvлэгчийн уяхан зvрх
Алагхан нvдэнд чинь vйж унах
Аавын vеийн ерєєл юм байх
Энэ хvртэл зоргоороо явсан
Рэнчингийн хvvгийн бие сэтгэл
Эрэвгэр хєєрхєн хємсгєнд чинь дэгээдvvлэх
Ээжийн vеийн тєєрєг юм байх
Бум бужигнасан хотын газар
Бузгай охидын давалгаан дунд
Заяаны эрхээр холбогдон урсах
Завины адил ганцаардан явахад
Эрэвгэр хємсєгтэй чамтай минь
Эн зэрэгцэх нь vгvй байна.
Дvрлэгэр нvдэн амрагтай минь
Дvйж харагдах нь алга байна.
Дvvжин холын цэнхэр уулсыг
Дvvлээд гарах чадал байвч
Дурласан зоргоор хайрт чамдаа
Дуулаад хvрэх арга нь vгvй л …
Уужим холын будант хєндийг
Уухилаад гарах тэнхэл байвч
Уярсан зоргоор чам юугаан
Уулзан тэврэх боломж vгvй л …
Алагтай цоогтой энэхэн хорвоод
Азаар дутуу тєрсєн юм байлгvй
Амраг чамтайгаа дураар жаргах
Алхам газар ч олддог болоосой
Хожих дуртай энэхэн замбуулинд
Хоншоор дутуу тєрсєн юм байлгvй
Хонгор чамтайгаа ханатал жаргах
Хонхор хонгил ч олддог болоосой.
Зvйтэй янагийн мєрєєсєл болж
Зvдэрсэн зvдрэлээ хэлье гэвэл хє
Зvvн тийшээ vлээх салхин дээр
Зvрхээ тавиад явуулах юм сан.
Нууцхан амрагийг санааширлаа
Нутлан багтаан хэлье гэвэл хє
Нутгийн vvлэнд нь бол
Нулимсаа дайгаад илгээх юмсан
Жаахан зургийг чинь ширтэн суухад
Жаргалын дунд зовлон амтагдах юм.
Золгож хааяа чамайгаа зvvдлэхэд
Зовлонгийн дундах жаргал амтагдах юм.
Єдрийн бодол шєнийн зvvдээ
Єгvvлж чамдаа тоочъё гэвэл
Бие сэтгэлийн зовол жаргал
Бичгийн дэвтэрт багтахгvй юм.
ЭЭЖДЭЭ АЙЛГАЖ ХЭЛСЭН YГС
Ээж ээ надад юу ч хэрэггvй
Энхрийлэл ч хэрэггvй, зэмлэл ч хэрэггvй
Эм тан ч хэрэггvй
Хутга, туухай ч хэрэггvй
Эхнэр ямар нь ч хэрэггvй
Гагцхvv Цэрэндулам л хэрэгтэй.
Амьдрал цэнгэл нь олдохгvй бол
Адаглаад бараа нь хэрэгтэй
Амраг хайр нь олдохгvй бол
Алаг нvд нь хэрэгтэй.
Алд бие нь олдохгvй бол
Зураг хєрєг нь хэрэгтэй
Амьд vхсэн сураг нь хэрэгтэй
Єєр юу ч хэрэггvй, ээжээ
Єрєвдєєч дээ намайг ээжээ
Єрвийтєл харанхуй шєнєєр
Хvvгий чинь гээд ирдэг байсан
Єнчин янзага шиг тэр амьтныг
Єрєвдєєч хайрлаач эжии минь
Хvний бvсгvй vрийг та эс єрєвдвєл
Хvй дэлхийд ямар ээж єрєвдєх юм бэ.
Хvсэхгvй байгаа бол байг л дээ
Хvvд чинь таны мянган энхрийлэл хэрэггvй.
Амрагийн минь эсрэг хэлсэн ганц vг чинь
Алаг зvрхийг минь зуу огтолж байгааг
Аяа эжий минь та мэдэж байна уу
Аавд минь та урьд хайртай байгаагvй гэж vv.
Хонгор янагийн минь надад тэмvvлсэн хайрыг
Хорин хэдэн насандаа та дайраагvй гэж vv
Хоёр нvднийхээ нулимсыг арчин арчин явж
Хотод хоригдсон аавруу минь очоо нь vгvй гэж vv.
Єєрийг чинь тэгж явахад хэн нэгний ээжий
Єєчилж ингэж хэлсэн бол танд ямар байх вэ.
Хэлvvлэх єєтэй байгаа амрагийн минь буруу юм уу
Хэрэгсэлгvй тэмvvлж байгаа нь миний буруу юм уу.
Цэцэг єргєс алагласан энэ л хорвоо дээр ижии минь ээ
Цэрэндулам vгvй бол хvvгий чинь зvрх цоо хатгуулаад байна аа.
Цэцэн тэнэг холилдсон энэ л замбуулинд ижий минь ээ
Цэрэндулам vгvй бол хvvгий чинь тархи юу ч бодож чадахгvй нь ээ.
Муухай хvv гэж алаг vрийг чинь хvн хэлээгvй байхад
Муу хvvхэн гэж амрагийг минь та хэлж яах нь вэ.
Алдаа дутагдлын минь шарх бvхнийг та элгээрээ хаагаад
Амьтанд хавчигдсан хvний vрийг ингэтлээ юунд єєчлєє вэ.
Хан хорвоод цорын ганцхан ижии танаа би
Хайрлах гомдох уурлах зэрэгцээд байна аа.
Єссєн биеэ эвдэж уйлан хайлан эх хvн болохдоо та
Єєрийнхийгєє хайрлая, єрєєлийнхийг хялайя гэж ээж болоогvй биз дээ.
ЗУСЛАНГИЙН УЯНГАТ ДУУ
Зvйл зvйлийн цэцэг хуараа хє
Зvлгээ дагаад ургаа юу даа хє
Зvйтэй тєрсєн чи минь ээ хє
Зvрхээ дагаад учраа юу даа хє.
Хайтан сэндэр цэцэг хуараа хє
Хангайгаа дагаад ургаа юу даа хє
Халуун журмын чи минь ээ хє
Хайраа дагаад учраа юу даа хє.
Хvжийн vнэрт цэцэг хуараа хє
Хvрээ татаад ургаа юу даа хє
Хуний жаахан чи минь ээ хє
Хvслээ дагаад учраа юу даа хє.
ЗАРИМ ЗАРИМДАГУУДАД ЗОРИУЛСАН ШYЛЭГ
Загатнаагvй ч гэлээ миний гар
Заримуудад зориулж ганц шvлэг бичилгvй горьгvй нь
Замбараагvй дээ биш ч энэ хорвоо
Зарим нэг юмсаар гуа биеэ гутаажээ.
Замбуулин хэдий арвин тусмаа
Заваан юм тєдий элбэг болжээ.
Заримдаг гийгvvлэгч ес байтал
Заримдаг хvн ерэн хувийг нь эзлэхэд хvрчээ.
Єєрснийгєє тэд хэзээ ч мэдэж чадахгvй байж
Єрєєл бусдыг тэд хэзээ ямагт
Єєчилж муучилж ховлож амьдрах нь
Єтєг шивхээр хооллогч єт хорхой мэт буюу.
Дємгvvр ганган явбал дээрд vзэж нударган гэнэ.
Дєнгєж хувцастай явбал доорд vзэж гуйлгачин гэнэ.
Олонтой явбал атаархахдаа завхуул гэнэ
Орь ганцаар явбал аархахдаа зайгуул гэнэ.
Улаан мєнгє єєрєєсєє харамлаад єєрснєє
Ууж чадахгvй явж уусан хvнийг архичин гэнэ
Уу ид гэж зvгээр яваа хvнийг шахаж шахчихаад
Улаандаа гарсан ховдог гэж дэлхий дахинд зарлана.
Авгайгаасаа саллаа гэж єєрєє хаягдсан юм шиг уурлана
Авалгvй ганц бие явбал єєрєє суух албатай юм шиг муулна.
Амар мэндийг нь асуувал ярвалдаад хариу дуугардаггvй байж
Адилхан дуугvй єнгєрвєл их зан гаргалаа гэж уйлчих шахна.
Дориухан алхвал дайрчих шахлаа гэж гомдол тоочно
Доройхон явбал єєрєє дайрчих гээд хєл гар гишгэлнэ.
Мєнгє харуулчихвал гуйж авчхаад эргvvлж єгєхгvй
Мєнгєгvй цагтаа уулзвал нэг нvдээр харахгvй цааш эргэнэ.
Гэтэл энэ маань єєрєє ямар хvн бэ ?
Гэм буруугvй хазгай гишгэдэггvй ариухан амьтан уу ?
Гэвэл бас vгvй ээ ! Энэ хорвоод тєрєєд
Гэтэж, тагнаж, ховлож, хутгаж явахаас єєрийг сурсангvй.
Ний нуугvй хэлэхэд булай бvхнийг vйлдээчин
Нийгмийн бєєс болж бусдын талхыг vмхээчин.
Зарим ийм заримдагчуудад зориулж єєрсєн шиг нь
Заваан шvлэг нэгийг бичлээ хайран ч гар минь !
МУУР
Айлын хаалга тэсгээдэггvй ногоон Доо гуай шиг
Айхтар хулгайч муур хаяагаар шургав.
Амьсгаадсан Доо гуай Хандтайгаа саймшрах шиг
Ам чєлєєгvй муур шалир шалир зажлав
Хэрэггvй ч гэсэн хэрэгтэйдээ хэрэгтэй
Хэн гуайн Хандыг Доо гуай аваад явчсан шиг
Хэт сайхан биш ч єчигдєрхєн чанасан
Хэсэгхэн зайдсыг минь муур аваад явчлаа.
Ирсэн шуудангаар над дээр
Их бууны сум дэлбэрэв
Ижий минь дарийг нь нухаж
Дvv хvvхэн маань тусгалыг нь тааруулжээ.
Гаргуундаа гарсан муу шvлэгчийг
Газар дээр нь vнсэн товрог болгочихоод
Эх охин хоёр єдийд тэнд
Эрхэм гавьяатан шиг цайлж суугаа.
Аальгvй хvvхэн хєхрєх шиг гєлгєн нохой
Ам чєлєєгvй яргин хуцав.
Архи уусан хvн хурхиран унтах мэт
Алс бєглvvд *Иж* мотоцикл пажигнав.
Нєхєр нь эзгvй явсан Халтар хvvхний
Нєхєєстэй хаалга ёслолын буудлага мэт тас няс !
Нєгєєх мотоцикл тэр л хавьд дуугаа хурааж
Нємєрсєн хєнжил шиг хэн хvнгvй таг чиг !
Элгэн тvмнийхээ зовлон зvдvvрийг цуглуулж
Эгэл шvлэгч хуудас цаасан дээр зовдог юм.
Ядуу чадуу бvхний жаргал цэнгэлийг нийлvvлж
Яруу найрагч хvн хундага дарсан дээр жаргадаг юм.
Бишид хvний нэгэн насандаа амсахыг
Бичгийн хvн нэгэн суудал дээр амсдаг юм.
Иймийн учир хєєрхий бидний нас богинохон
Илvv харагчдад єєлvvлж чичлvvлэх нь хамгийн тvрvvнд !
ХYYХЭД МИНЬ
Усны шувууны ангаахай шиг
Улаан цурав нялхаас чинь
Уцаарлаж vглэж явсныг минь
Уучлаарай хvvхдvvд минь
Дэргэд чинь байхад та нарын
Дэггvй, зvггvй, бvтэлгvй, бодолгvй нь
Дэндvv юм шиг санагдаад
Дэглэж сургах гэж зvдэрсэн сэн
Томоо суух чинь удаадаад
Тоглож шуугих чинь ихдээд
Барьсан тавьсан чинь дандаа л
– Байг ! Битгий ! гэж зандчуулж
Тарьсан хэрэг чинь тоо байхгvй
Татсан асгасан чинь тойм байхгvй
Хийсэн бvхэн чинь дутуудаад
Хий л аав чинь уурладаг сан …
Гэсэн атлаа та нарыг
Гэрээс гаруутаа санадаг сан
Хол ойр хєндий явахдаа
Хоёр дахь шєнєєсєє зvvдэлдэг сэн.
Томоогvй багын тэнэгхэн явдлууд чинь
Том хvний цэцэрхэлээс ч сайхан
Хашхираан, шуугиан, уйлаан чинь
Хаанахын ч хєгжмєєс илvv санагддаг.
Гадна бие минь тэртээд явавч
Дотно бие минь гэртээ vлдээд
Yдэш єглєєгvй намайг чангааж
Yргэлж яарсаар гэрээн зvглэдэг …
Хэрvvлийн нэмэр гэж мэдсээр байж
Хэврэгхэн тоглоом, харандаа, цаас
Элдэв чихэр цvнхэндээ чихэж
Эцэг хvний ачаа хvндэрдэг …
Харааж загнасанд минь гомдоо болов уу гэж
Халуун байвал халаа болов уу гэж
Хайрам хvйтэн бол даарч байгаа болов уу гэж
Харанхуй байвал айж байгаа болов уу гэж
Хувцас хунар нь хиртээ болов уу гэж
Хуруу гараа тvлээгvй байгаа гэж
Єлсєж цангаж суугаа болов уу гэж
Єдєр шєнєгvй боддог юм.
Халыг минь та нар марталгvй гоморхож
Хайрыг минь ойлгоогvй ч байж болно.
Зvсийг минь та нар андахгvй ч гэлээ
Зvрхийг минь таниагvй ч байж болно.
Yглэдэг эрvv маань далд орлоо гэж
Yvрд чєлєєтэй амар боллоо гэж
Балчир цагийнхаа гэнэхэн ухаанаар
Баярлаж ч болно миний хойноос …
Надаас хойш алдаж оноход чинь
Нартаас би олдохгvй ч байж болно
Эсвэл надаас цэцэн аав ч олдож болно
Энэ нь надад хамаагvй ээ !
Гарыг чинь ганзаганд
Хєлийг чинь дєрєєнд хvргэж
Одоо давгvй боллоо гэдгийг нvдээрээ vзээд
Орхихдоо сэтгэл амар нvд аних гэсэн юм.
Эцгийн энэхvv бодол минь биелбээс
Эцсийн мєч хувийн vхэл минь яамай !
Энэхэн бие минь та бvхэн болоод
Эргэх хорвоод залуусан vлдэх юм чинь !
Усны шувууны ангаахай шиг
Улаан цурав нялхаас чинь
Уцаарлаж vглэж явсныг минь
Уучлаарай хvvхдvvд минь.
БИ ТИЙРЭН БОЛЖ ЗYYДЭЛЛЭЭ
Би тийрэн болж зvvдэллээ
Биеэсээ том алтыг єргєж байна гэж зvvдэллээ.
Бишид хvмvvст тvvнийгээ хувааж єгч байна гэж зvvдэллээ.
Би чи гэж хэрэлдэхийг нь чагнанхан зvvдэллээ.
Алт авсан нь намайг vнсэж байна гэж зvvдэллээ.
Алт аваагvй нь намайг vх гэж байна гэж зvvдэллээ.
Алт хvнээс vнэтэй байдаг гэдэг
Аанай л бас хэвээрээ л юм байна даа.
Би тийрэн болж зvvдэллээ.
Бийрээр зуршгvй гоо дvрийг олж зvvдэллээ.
Билгvvн цагаан сарнай шиг бvсгvйд очиж байна гэж зvvдэллээ.
Битгий яваачээ гэж гуйхыг нь сонсож байна гэж зvvдэллээ.
Надтай ойртсон нь учран хайж байна гэж зvvдэллээ.
Надтай ойртох гэж бусад нь уралдаж байна гэж зvvдэллээ.
Нарийн ухаанаас єнгє царай илvv байсан гэдэг
Намдаагvй дордоо юм шив дээ.
Би тийрэн болж зvvдэллээ.
Бичсэн номоо єєрєє хэвлэж байна гэж зvvдэллээ.
Бишид нєхєдийнхєє бvтээлийг ботилж байна гэж зvvдэллээ.
Бишгvй олон мянгаар нь хувилж байна гэж зvvдэллээ.
Шvлгийг минь дарж байсан хvмvvс vнсэж байна гэж зvvдэллээ.
Шvvмжлэн дайрч байсан хvмvvс намын *Yнэнд* магтаж байна
гэж зvvдэллээ.
Зvтгэлээс зусар нь vнэтэй байсан гэдэг
Зvгээр болоогvй улам дордоо юм шив дээ.
Би тийрэн болж зvvдэллээ
Бишид хvмvvсийг чадах гэж
Далай тивийн эм мангастай
Даамай амраг ханиллаа гэж зvvдэллээ.
БУХ
Аадрын хар vvл шиг
Аварга хар бух
Арханд минь ирээд
Аянга шиг хvржигнэв.
Сvvдэр туссан уул шиг
Сvрлэг хар бух
Сvргээ харамлаж ирээд
Сvнс зайлтал урамдав.
Голын усанд хувцсаа угааж
Гон биеэрээ нvцгэн суугаа
Би бол бухын дэргэд
Бичгийн харандаа шиг єчvvхэн амьтан.
Сvрдэж айхдаа тохойн чинээ
Сvvдэр минь ч арилах шиг
Чимээ дуунд нь нам цохиулж
Чих минь томорч, бие минь жижигрэх шиг
Бухны сvр улам нэмэгдэж
Бут сєєгийг эврээрээ онгилж
Булга татсан шороо чулууг
Булиа сэрвээн дээгvvрээ самран цацав.
Дохионы гэрэл шиг час улаан нvдтэй
Долоон тоннын самосвал шиг сvрт бух
Хонины дайтай хуухнаг унжуулж
Хот айлд хавтгайд нь агсам тавив.
Олон жил сайд явсан эр шиг
Овор бvдvvн тас хар бух
Ойчтолоо уусан архаг бєх шиг
Олиггvй тэнэг хар бух
Yнээнvvдээ надаас биш
Yржлийн зоотехникчээс харамлахаа
Yнэхээр мэдэхгvй болохоор чи
Yхрийн хvv vхэр юм даа!
ЄВГЄН БОЛЛОО БИ
Нээрэн энэ чинь юv вэ ?
Нэрэлхээд яах вэ
Нэр тєр бие бялдар зvс царай
Нэг vеэ бодвол євгєн болжээ.
Yнэндээ нэг vе ч мєн
Yдийн нар шиг явж гэм
Yй олон шvлэгт тэр vе минь дvvрэн болохоор
Yvн тухай vл єгvvлэн єгvvлэх нь :
Хорьтой залуусын жавхаа
Хонгорхон охидын инээдэм
Хоорондоо хэлцэх дэврvvн хєнгєн яриа
Хорвоогийн амьд толь энэ байна.
Єчигдєрхєн би ийм явснаа
Єнєєдєр би ийм байгаа юм шиг санаж
Єнєд би ийм л байх юм шиг бодож
Єдєж шуугих гээд тэднийг vргээв.
Халуу дvvгсэн бvжгийн хvрээлэнд
Хамт эргэх гээд хєл минь цуцав, хєлс минь дуслав.
Хан уулын эгц оргил єєд
Хамт авирах гээд тэнхээ минь дутав, тэндээ хоцров.
Ар талаас минь тvрж ургасан
Атрын цэцэг шиг анхилуухан залуу vе
Араггvй намайг гvйцэж тvрvvлэв.
Архаг хайлаасархуу би vлдэж хоцров.
Yс зvс ямар болж вэ гэж
Yзэж тольдох хэрэггvй
Yзэсгэлэнтэй залуусын гал хархан нvд
Yнэнийг vзvvлэх толь шиг байна.
Єєрєє би ийм явлуу ?
Єєрийн маань vеийнхэн ийм байл уу ?
Єнєєх шуугин цалгиж байсан миний тэнгис
Єнєр єтгєн залуу найзууд минь хаа байна ?
Нарны ганцхан сардаа улайран шаргалтсан арын мод шиг
Найз л олон нєхєд минь зvс даран буурцгаажээ.
Намрын ганцхан єглєє цавцайж ирсэн цагаан хяруу шиг
Найз бидэн ялгаагvй vс даран бууралтжээ.
Ган цvvц шиг шvлгээр хатуу хорвоог хэлтэлж
Галзуу нохойн аманд гараа хиймээр явсан
Гал дєлтэй нєхєд минь єрх гэр толгойлж
Гадаа гэртгvй шуугисан, нусгай бяцхан иргэдийн аав болжээ.
Гутлын єндєр єсгийгєєр мєндєр бороо шиг товшиж
Гунихыг мэдэхгvй явсан лусын охин шиг хvvхнvvд
Гурвалжин алчуур хийгээд vнэртэн єнгєтнєєн арчиж
Гурав дахин бvдvvрээд гэрийн мухар сахижээ.
– Эд маань ийм хойно би арга байж уу гэж
Элэг зvрхний гvнд битvvхэн гуниг ундравч
Эр хvн болохоор би єтєлснєєс vхсэн биш гэж
Эргэж хурган уулзаж наргиан цэнгээнд єдлєє.
Урьд сайхан зуны галзуу юм шиг наргиан
Улайж байгаа хэр нь асаж єгєхгvй сvvмэлзэв.
Улс орны байдал хvvхэд шуухдаа ярьсан
Учир мэдсэн иргэд намуун дуугаар хvvрнэлдэв.
Тэр жилийн бидний тєрхгvйтэж явсан газраар
Тэгдэг ёстой насандаа хойч vе минь шуугив.
Тэнэгхэн болоод амттайхан цэнгэл уруу
Тэд яарч бид холдох нь зєв байна.
Айлын найрт ємссєн туфли шиг яваад
Аян дайныг туулсан бахиал шиг vлдэвч
Азай буурал нас гэдэг ухааны нэр болохоор
Алдсан оносон хоёроо боддог цаг минь энэ байна.
Нас хэмээх шатны бvх л гишгvvр элээсэн
Найз нєхєдтэйгєєн би хамт єтлєх ёстой.
Эс тэгвэл би хойч vе дунд багтахгvй
Эргээд очъё гэвч хуучин суудал зайгvй илvvдэл болно.
ЗYРХ МИНЬ
Зvдрэл догдлолын хэмжvvр
Зvрх минь чи уучлаарай
Зvйтэй амьдралын зvйгvй єдрvvдэд би чамайг
Зvгээр нэг ч байлгасангvй уучлаарай
Єнєєдєр чи эмнэлэгийн vvдэнд
Євчтєний бvртгэлд нэр бичvvлж
Харь хийцийн цахилгаан багажийн
Хариу хvлээж суух чинь аргагvй ээ!
Yvлэн чєлєєний нар шиг амьдралд
Yздэгээ чи vзлээ ядарлаа
Yй олон учрал тохиол цvнхэлд
Yхчихээгvй чинь их юм.
Газрын єєд єгссєн хvний зvрх нь ядардаг бол
Ганц олдсон нас минь тэр чигээрээ єгсєлт байсан юм чинь
Яруу найргийн дуут єндєр єєд бvх насаар авирсаар
Ядрах чинь тvмэн зєв миний зvрх.
Аюулт дайнд орсон хvний
Атгасан зvрх нь зовдог бол
Амьдрал минь бvхлээрээ тулалдаан байлаа
Алаг зvрх минь зовох нь зєвєє.
Илэрхий магтаалд хvний зvрх хєєрч зовдог бол
Ид насны минь гучин гурван хавар тэр чигээрээ
Иж бvрэн магтаал, алга ташилт, цайллага байсан юм чинь
Ингэж ядрах нь миний зvрхний тvмэн зєв.
Байлдааны сум бємбєгєн дээр
Балталзаж айсаар хvний зvрх євчилдєг бол
Yзэл суртлын бємбєгєєр єдий их бємбєгдvvлсэн миний зvрх
Yхчихээгvй нь их юм євчлєх бага хэрэг.
Зvдрэл догдлолын хэмжvvр
Зvрх минь чи уучлаарай
Зvйтэй амьдралын зvйгvй єдрvvдэд би чамайг
Зvvгээр хатгуулж явсангvйг минь уучлаарай.
Янаглах эрхийн vнэмлэх
Ямар ч хvний урд байдаг гэвч
Миний зvрхийг хайрлаж даахгvй
Хvний хvvхэнд єгч байгаагvйг минь уучлаарай.
Дайсагнаж єгсєн хvндэлж барьсан
Дарсны амт адилхан боловч
Хуурмаг гараас бялдуучлалын дарсыг
Хувь илvv хvртсэнийг минь уучлаарай.
Зvрх минь чамайгаан би нэг ч жаргаасангvй
Зvрх минь чи намайг нэг ч зовоосонгvй
Хорвоогийн vнэнд аргагvй гvйцэгдлээ
Хоёул эмнэлэгийн хаалга татъя даа.
БЯЦХАН СУРГААЛ
Тунгааж бодоогvй юуханд ч гэсэн
Туйлын дvгнэлт битгий хий
Тусдаа єєрєє толгойтойн учир
Тулгарсан юманд сvvлд нь дуугар.
Хvний амьдралд чухаг мєртєє
Хvvхэд хэлдэггvй сургаал гэж бий
Хvй ертєнцєд элбэг мєртєє
Хvvхэнд хэлдэггvй vг гэж бий.
Єнєє vдэш голсон хоол
Єглєє босоход эрдэнэ болдог
Єсєхийн цагт хайхраагvй янаг
Єтлєхийн vед бурхан гэгддэг.
Зун цагт новш болсон юм
Зудтай євєл аминд орох ч бий
Хот газар булаацалддаг зvйл
Холын хєдєєд хог дээр хэвтэх ч бий.
Хадтай газар хадуур хэрэггvй
Модтой газар савар хэрэггvй
Морьтой хvнд бензин хэрэггvй
Мотоциклтой хvнд ташуур хэрэггvй.
Аргалын эвэр тэмээнд хэрэггvй
Адууны сvvл ямаанд хэрэггvй
Архины лонх шувуунд хэрэггvй
Алтан бєгж сармагчинд хэрэггvй.
Бєєгийн хэрэгсэл ламд гай
Бєхийн зодог эхнэрт лай
Бурхан тахил чєтгєрт дараа
Буу саадаг чавганцад тєвєг.
Байгаль болоод хvний ёсонд
Байх байр зохицох зохицол гэж бий
Амьдрал болоод номын ёсонд
Арцаж болдоггvй орон зай гэж бий.
Хэн бvхэн балчир хvvхдийг єхєєрдєвч
Хээр тааралдвал айж зэвvvцнэм вэ
Хэвтэж байхдаа амьтны яс сонин ч
Хэл ороод босож ирвэл аюул гэдэг тэр.
Ууланд байхад мод гэдэг vзэсгэлэн ч
Унтаад босоход гэрт ургасан байвал ямар вэ ?
Усанд байхдаа загас гэдэг хєєрхєн ч
Уртын замд шєнє морьтой загас таарвал ямар вэ ?
Оронд тэврэхэд бvсгvй хvн тааламжтай ч
Олны газар тэр шалдан харагдвал ямар вэ
Од мичид огторгуйдаа чимэг
Ойчоод тvрвэл нь дэлхий юу болох вэ.
Хєлийн оймсыг гарт ємсєгвєл ямар вэ
Хєхєєний дуугаар нохой донгодвол ямар вэ
Хєхний даруулгыг нvдэндээ зvvвэл яах вэ
Хєрсний анжисаар дээл эсгэвэл яах вэ.
Зохицохгvй юмыг зохицуулах гэвэл
Зовлон болохоос ашиг болохгvй
Зохицох ёсон гэвч дотроо бас
Зориуд тааруулсан єєрийн цагтай.
Yлгэрлэвээс єглєє галлах эхнэр
Yд єнгєрєєж босвол хэрэг юун
Yерхэж явсан нєхєр туслах тусаа
Yхсэн хойно санавал тус юун.
Yелзvvр залууд гоёж явсан гоёл
Yсэн бууралтахад инээдэм тєдий
Yймээний жил тvмнийг аварсан зэвсэг
Yе нь єнгєрєхєд тvvхийн дурсгал тєдий.
Учир иймээс амьд сэрvvн цагтаа
Урьд хойныг нь бодож юм бvхнийг зохицуул
Улс амьтны ёс горимыг дагаж
Ул суурьтай зvйн дотор яв.
Бусдыг хэлэхээсээ єєрийгєє урьтаж шинж
Буруу зєвєє ухаант хvнээс асуу
Цагийн юмыг цаг алдалгvй хэрэглэ.
Цагаас урьтаж элдэвт битгий сvйд.
МОРЬТОН БYСГYЙ
Залуу насны хорвоогоор зайж явсан миний
Зам мєрийг хєндлєн чагт тавин дарах шиг
Монгол тvмний жавхаа явган надад хvндэднэм
Морьтой нэгэн бvсгvй дайрчих шахаад єнгєрлєє.
Хар суран жолоог тас атгасан бvсгvй
Хасаг ташуур шиг харцаар нvvр ороолгоод єнгєрєв
Хангал тарган морины гучин градус ташааг
Хагас тохой ташуураар зад гуядаад єнгєрєв
Єлмийдvv жийсэн дєрєєнд нь нар тусаад ойхдоо
Єнгє аархал хоёроор хамар сєргєх шиг санагдав
Єндєр хээр морьтны нь давхиа доороос дэгдсэн
Єлєн тоос нь намайг буурал болтол дарав.
Шаавай тєрсєн бvсгvй намжир хаян одохдоо
Шантгардуухан хамраараа нарыг єргєх шиг vзэгдэв
Шар дурдам бvсээр хvрэн торгыг ороосон нь
Шармал алтан цалмаар зvрхийг уургалсан мэт харагдав.
Эрчлэн хийсэх газар морины сvvл хоёр
Эртний дайчин гvрний жанжин туг шиг сvртэй
Эмэгтэй тєрсєн атлаа эр л морийг захирсан нь
Эрцvvл биднийг ялгаагvй унаад гуядсан шиг дvртэй.
Хvрэн торгон дээлийн чинь сэжvvрийг нємєрье гэвэл
Хvvхэн чамайг гvйцэх унаагvй юм шиг байна уу.
Хvлэг цуцах газар шvлэг цуцаа гэж vv
Хvсэл цуцах алсад бие чинь хvрээ гэж vv.
САЛХИТАЙ ШЄНИЙН БОДОЛ
Дээвэр балбасан шуургыг
Дэлсэх хєгжим гэж ая татъя
Дэргэд байгаа ганц лааг
Дэгжин бvсгvй гэж хань татъя
Гадаах шуурга улам ширvvсэх нь
Галзуу фокстрот наадах адил
Гэр дэх лаа дєлєн урсах нь
Гэнэхэн бvсгvй итгэн уйлах шиг
Нэг байтугай нэг хэсэг лаа
Нэмэн нэмэн урсаж дуусавч
Аагтай шуурганы эрч сулрахгvй
Арилах л хэмжээндээ арилна.
Бvжигт донтож хичнээн ч хvvхэн
Бvхэл амьдрал биеэн сvйтгэвч
Дагшаа хєгжим тэднийг хайхрахгvй
Дараа дараагийн аялгуугаа тоглоно.
Салхи шиг хєгжимд лаа шиг бєнжигнєх
Сайхан бvсгvйд нємєр нь болох гэж
Энэ бие минь чилж явсаар
Эргийн хайлаас шиг тахийсан байна.
БЯЦХАН СУРГААЛ
Хvн болж тєрсний учир чи
Хvн бvхнийг хvндэлж яв.
Хvнээс хvчтэй амьтан энэ ертєнцєд vгvйн учир
Хvнээс чи айж болгоомжилж яв.
Буруу биш зєв сэтгэлтэй явбал
Бурхан биш хvн чамайг аварна.
Булзаж мэхэлж хорон санаатай явбал чинь
Буг биш хvн чамайг ална.
Цэцэн ч бай тэнэг ч бай хvний сэтгэл
Цэцэглэн ургахдаа амархан хvчит хєрс юм.
Хэрвээ чи єєрт хэрэггvй зvйлээр ч гэсэн
Хэн нэгнийг ядарч явахад нь баярлуулсан бол
Тэр хvний сэтгэлд чиний тєлєє цэцэрлэг ургаж
Тэртээ хожим чи vр шимийг нь амсах болно.
Алив бvхэн ганцхан єдрєєр дуусдаггvй
Аавын хvvтэй ганцхан уулзаад єнгєрдєггvй
Амьдралын олон давааны чухам ямархан оройд
Азтай буюу эзтэй тааралдахыг мэдэхэд бэрх
Зурвасхан тохиолыг vvрд vл мартан
Зуун жилийн хойно ч гаргаж ирж болно
Аар саархан юманд vл хайхран
Аягvй нэгэн ул мєр хvний сэтгэлд vлдээвэл
Он жилийн уртад тэр чиний эсрэг
Ой хєвч болтлоо ургасаар явна
Ярвагар явахдаа хэрхсэнээ чи мартан
Ядрах нэгэн єдрєє тэр ойд орно
Гарах газаргvй хорт ширэнгэнд мухардаж
Гашуун бэрх шийтгэлийг хожимдсон хойноо амсана
Хєрєнгє зєєр нэр алдар албан тушаал
Хєгшдийн буян залуугийн тэнхээ найз нєхєд
Аль нь ч гэсэн єнєє байвч, маргааш хоосон
Алга дарамхан улаан нvvр л хэзээ ч хэвээр
Дайсан нєхєр хоёрын аль нь ч гэсэн
Дандаа уншиж явах амьд хуудас
Yхэн vхтэл гагцхvv чиний нvvр мєн
Yvний учир тэр хуудсанд инээмсэглэлээс єєр юм бvv бич
ЗYYДЛЭЭГYЙ ЗYРХ
Анх багаас єнєєдрийг хvртэл би
Айж, баясаж, сандарч, тайвширч
Асар олон зvvдийг, vнэгvй кино шиг vзжээ
Євгєрч, залуурч, хоёр хувь болж ч зvvдэллээ
Євчилж, эдгэрч, ан амьтан болж ч зvvдэллээ
Єндрєєс унаж, усанд живж ч зvvдэллээ
Єєрєє vхэж, єєрийгєє оршуулж ч зvvдэллээ
Хvний хvvхэн чамтай ханилж ч зvvдэллээ
Хvvхэд багачуул тєрvvлэн найрлаж ч зvvдэллээ
Харин чамайг тєчнєєн их хайр амлаад
Хайхрахгvй болчихно гэж огт зvvдэлсэнгvй
Уухилж байсан шуурга гэнэт намдах шиг
Ургаж байсан мод оргvй шатах шиг
Ундарч байсан булаг мєргvй ширгэх шиг
Ужиг хатуу хувиралт чинь зvvдэнд хvртэл багтсангvй
Авчрах жаргал чинь гэрт багтсангvй
Алтанхан бие чинь євєрт багтсангvй
Ааш зан чинь зvvдэнд багтсангvй
Алс хожим чинь сэтгэлд багтсангvй
Учир иймээс чи бид хоёрын
Улсаас нууцгvй бяцхан дурлал
Богинохон ч гэлээ, энэ насны минь
Бодитой тvvхэнд минь бас багтсангvй
ШYЛЭГЧ ТАНАА
Найргийн жигvvр ургасан шvлэгч танаа
Найзын ёсыг бодож нэгэн зvйл хэлье
Ард минь байгаа зам урд чинь байгаа учраас
Ахын ёсыг барьж хоёр зvйлийг захъя
Яруу найраг гэдэг мэргэжил биш
Яв цав гvйцэтгэдэг цэрэгжил биш
Яг баримтлан заалгадаг сургууль биш
Яс маханд заяасан торгууль юм
Алдрын зовлон эдлэх гэж шvлэгч хvн тєрдєг юм
Алдар гэдэг єєрєє авьяасыг тvшиж ирдэг юм
Авьяас гэдэг єєрєє онолыг дагуулж ирдэг юм
Анхнаасаан чи бусдаар заалгах хэрэггvй
Оноё гэснээ оносон анхны шvлэг яахав
Овооны ганц наадамд тvрvvлсэн морины дайтай
Ойр хавиар тvрхэрсэн ахиц муутай магтаал
Онгироо багахан шvлэгчийн нvдийг боодог ёсон бий
Дурлалт хvvхний сэтгэлд шvлгээр нэвтрэх нэг єєр
Дугуйлангийн хэмжээнд шvтээн болох нэг єдєр
Бvхэл бvтэн аймагт зар тарах бас нэг єєр
Бvгд найрамдах улсад нэр гарах бvр ч єєр
Ийм нэгэн vе шvлэгчийн насанд ирэхэд
Идээний дээж архи, суусан газраас олдоно
Идэрхэн явсан сэтгэлийн жолоог алдан архидаж
Их хvн болох залуус багадаа сєнєснийг санаарай
Улсын цаана улс бас бий
Уужим дэлхийн таван их тив бий
Урт удаан наслах тvvхийн чигнvvр гэж бий
Урьтаж баясах явдал шvлэгчийн vхэл мєн
Заавал чамайг хєнєєнє гэж
Занасан дайсан байхгvй ч
Зайлуул, чамайг тэтгэнэ гэж
Залбирсан хvн байхгvй шvv
Шvнгэнэж дvнгэнэж явлаа гээд
Шvлгээ хулгайд алдахаасаа
Шvvрхий мулгуу загнаад
Шvлэгчээ алдаж болно шvv
Аль ч уншигч, номыг чинь
Амтархан уншиж байхдаа
Танихгvй ч гэлээ чамайг
Тагнай шогшрон магтана
Уншиж дууссан номтой хамт
Уншигч магтаалаа цааш нь тавина
Гурав хоноход, унаа булаацалдаад
Гудамжинд чамайг элдвээр хараана
Залуу байгаад мандаж явахад
Захидал зурвасаар хvvхнvvд булна
Орой болохоор болзсон хонгорууд
Орон тооны илvvдэлд орно
Ганц удаа шvлэг чинь доголж
Галтай шvvмжлэгч гуяа алагдахад
Хайртай гээд уйлж байсан хvvхнvvд
Хаврын турлиах шиг шуугилдан муулцгаана
Эгэл уншигчид бол, шvлэгч хvний
Эргvvлэг ихтэй хєлгvй тэнгис юм
Євчvv завь шиг холбиромтгой шvлгээрээ
Єєрєє чи єєрийгєє авч явна.
Єнєр дэлхийд, шvлэгч хvнээс єєр
Єєртєє эзэн болдог чадалтан ховор
Єєрийгєє шvлэгч єєрєє тєрvvлдэг юм
Єєрийгєє, аягvй бол єєрєє устгадаг юм
ХОНГОР ЧАМДАА ХЭЛЭХ YГ
Хонгор чамдаа хэлэх vг минь
Хосгvй хайрын тухай биш
Хойд зуны амралтын тухай биш
Хожид урьд бодож vзээгvй бодлын чинь тухай
Yнэндээ, бvсгvй хvн, юу эс бодох вэ
Yзэсгэлэн гоо баяр цэнгэл
Гал тогоонд хэрэгтэй бvхэн бэлэн байх тухай
Гар дээр нь хэдэн тєгрєг байнга байх тухай
Эр нєхєр нь архиддаггvй байх ч тухай
Элдэв хvн цувж, шалыг нь халтартуулахгvйн тухай
Толгой шvд нь євдєхгvй байх тухай
Толины урд хайрцагт аналгин бий эсэх тухай
Дэргэдэх айлын нь бvсгvй, нєхрийг нь
Дэндvv зєєлєн харсан тухай
Ер нь тэгээд юу эс бодох вэ дээ
Ертєнц заримдаа,
Гал тогооны єрєєнд багтдаг юм чинь
Одоо чи, намайг ноолоод эрхэлж байна
Оройн нам гvмд, муурын зулзага шиг нялуурч байна
Одод тэнгэрийг цонхоор хараад инээмсэглэж
Орчлонд, хамгийн жаргалтай хvvхэн байна
Тэгвэл, яг єдийд хонгор минь
Тив дэлхийн хэчнээн олон аавын хvv
Хань ижил, хамаатан саднаа орхиод
Халуун зэвсэг барин хил манан зогсоно вэ
Дэндvvлж хэлэх юм бол
Дэлхийн бємбєрцєг бvхлээрээ
Эсрэг эсрэг, хилээ манасан
Эр цэргээр дvvрэн байна
Янагхан чиний vсийг илбэж байгаа
Яг миний гар шиг, хэчнээн сая гар
Аюулт зэвсгийн гохон дээр бэлэн
Амьсгал даран зогсож байна вэ
Намуухан єрєєнєє тэврэлдэн суугаа
Намайг, чамайг vнсэлдэж амжаагvй байхад
Аль нэг хил дээр буу дуугарах юм бол
Аймшигт 41 он, єндийж ирэхэд бэлэн байна
Єнєє vдэш, чамтайгаан эрхэлж суусан би
Єглєє гэхэд, чулуун царай царайлж
Цэмбэ, тємєр хоёроор євч бvрэн тоноглосон
Цэргийн их цуваагаар хил рvv явахад бэлэн байна
Энэ тухай, хонгорхон чи минь уучлаарай
Эрт орой ч гэсэн ер нь бодож vзсэн vv
Эрхлэх, жаргах, хардах, хэрэлдэх юм бvхэн маань
Энгvй их vнээр чи бидэнд олдож байна
Олдсон энэ жаргалаа алдахгvйн тєлєє
Орчлонд дахиад 41 оныг єндийлгєхгvй тєлєє
Айлын бvсгvйг биш
дайныг чи хардах хэрэгтэй
Yvнийг, та нар л чадна
Yнэндээ та нар
биднийг дийлдэг шvv дээ
БЯЦХАН СУРГААЛ
Булаг усны цутгалан сєргєж ордог жамгvй
Буунаас гарсан сум сєєргєє ирдэг замгvй
Булт олны ёсыг ганц бие зогсоохгvй
Буруу зєв хоёр нэгэн дор шийдэхгvй
Бузрын нvх рvv єєрийгєє єєрєє тvлхэх хэрэггvй
Буян завшаан хоёроос мэдсээр зугтах хэрэггvй
Алт алт гэвч алт хэвээрээ ургадаггvй
Арслан, заан гэвч хvчтэй хэвээрээ тєрдєггvй
Амьд байгалийн хуулийг хvний хvv тэрсэхгvй
Алс одоо хоёрыг ганцхан орой шийдэхгvй
Алдаа ослоос айж биеэ тамлах хэрэггvй
Алдсан хойноо харин тvvнээ давтах хэрэггvй
Би л айдаггvй хvн гэж сармагчин мэт загнасаар
Бие амьдрал хоёроо дэмий сvйтгээд ч яахав
Алдаж буруудах вий гэж юм бvхнээс айсаар
Ахиж олдохгvй насаа аргамжиж хvлээд ч яахав
Наргих ёстой газраа наргисан шиг нарги
Найман настай балчир шиг бодох юмгvй жарга
Сэргэх ёстой газраа сэргэсэн шиг сэргэ
Сэхээ муутай юмсыг ниргэсэн шиг ниргэ
Хvсэл бvтээл хоёртоо эзэн нь болж сур
Хvн урьд нь бvтээснийг заавал давуулахыг зорь
Мэдлэг бvхнээс амсаж мэдэхийн дайтай мэд
Мэдсэн хvний дэргэд ч мэргэдийн дайтай зэрэгц
Єєрєє тамхи татдаг бол бусдаас битгий гал гуй
Єрєєл чинь хэрэв гуйвал ялихгvй битгий харамла
Євєр тvрий хоосон бол шалигийн зvйл битгий шохоорх
Єр ихтэй бол нэгэн газар бvv суу
Архинд хэрвээ дуртай бол уухын эрдмийг бас сур
Амьтан бvхний тvрvvнд унахын эрдэмийг бvv vзvvл
Алган дахиа хоословч лонхон дахиа хоослолгvй
Ахиад маргааш єглєє нь дотор засахаа бод
Эхнэрт хэрэв дуртай бол энхрийлэхийн эрдмийг сур
Эрэгчин адгуустай адил зайдагнахаа бvv яар
Энэ шєнє єнгєрєвч ертєнцийн маргааш олон
Эргээд хэзээ ч магадгvй уулзана гэдгээ бод
Ав гэсний нь зоргоор хvнээс юм авахдаа чи
Авдар савыг нь хоослоод бvгдийг нь авахгvйн учир
Аль гэсний зоргоор хvнд юмаа єгєхдєє чи
Ар талд нь бас єєртєє vлдээхээ бод.
Єєрийн нутагт явахдаа хvний хvнийг хайрла
Хvний газар явахдаа нутгийн нэрийг хайрла
Эцэг нь vгvй хvvхэд хvнээс тєрєх ёсон байвч
Нутаг нь vгvй хvн хорвоод байдаг учиргvй.
Єєрєє цадах тусам єлєн хvнийг єрєвд
Єлсєх цагтаа харин цатгаланд бvv хогзогно
Єнгєтэй хувцас ємсєєд тостоос холуур яв
Єєрєє тостой бол харин єнгєтєєс бvv дєл.
Нэг идэх хоол бол хугас єдрийн хань
Нэг ємсєх хувцас бол хагас жилийн хань
Нэг олдох нэр бол хамаг насны хань
Нэр vлдэж бие vхдэгийг бvv март !
ГЭРЭЭСЛЭЛ
Yнэн шvv битгий гайхаарай
Yхэл гуай нэгэн цагт
Yvд тогшино тэгэхэд би
Yлдэх хvмvvст ингэж гэрээслэнэ.
– Єндєр жааны эрэмбэ хойно
Єєрийн минь хойноос бvv уйлаарай
Биеийг минь авсанд тааруулалгvй
Биед минь авсыг тааруулаарай.
Суусан бол суусан чигтээ
Суниасан бол суниасан чигтээ
Yvрд би оршихыг хvснэ ээ
Yvнд минь нєхєр авс захирагдвал зохино.
Хєгжим жагсаал хэрэггvй
Хєлтэй цуглаан ч хэрэггvй
Хєдєєний ард намайг
Хєдєєний зангаар л
Хєдєєлvvлээрэй
* Хойлогийн найр * гэж архи дарс
Хоосон гашуудлаар юу хийнэ
Хоорондоо агсарцгаавал яс булаалдах
Хотны ноходоос юуны єєр.
Харин хєдєє булшин дээр минь
Харахад сvр бараа багатай
Эмтэлж засаагvй чулуу босгож
Элгэн талд нь ингэж бичээрэй.
* Дуусан амьдарч чадаагvй
Дуучин Чойном энд нойрслоо.
Тєдєєс тєдєн он. Цэг *
Тєлєвхєн даруухан байг.
Унаган биед минь бурхан багш
Уянгат дуучны хоолой хайрлаагvй
Учир иймээс амьддаан би
Улсын ємнє дуулж яваагvй.
Тэгэвч би сэтгэлээрээ
Энэ зууныхаа дуучин явлаа
Тив бvхэнд Поль Робсонтой
Эсвэл Робертинотой цуг дуулж явлаа.
Багад нутгийн ах нарыг минь авч одсон
Балагт дайныг бvv гараасай гэж
Эгнэгт би хvсэж явсан хvн
Энэ л хvслийг минь Поль Робсон дуулсан юм.
Зvдэг амьдралд vсэн бууралтавч
Зvрх сэтгэл минь балчирхан хэвээр
Эрх чєлєєгєєр дуурсаж явлаа
Энэ л єнгєєр минь Робертино дуулсан юм.
Мах цусанд минь хувьсгалын
Марш ритм шуугьж явсан юм.
* Магнаг vсэгтэй туг * болгон
Манай партизан цэрэг дуулсан юм.
Идэр насны минь гуниг
Ихэнх амьдралд нь цуг явлаа.
Ичинхорлоо гуай Гоолингоо гэж
Ийм л гунигийг дуулсан юм.
Ухаан бодол минь хvсэл минь
Уурга шиг шулуун, тал шиг уужим байлаа.
Уртын дуугаар Норовбанзад
Уянгалуулж vvнийг минь дуулсан юм.
Найраг шvлэг минь цагтаа
Наран саран хэлбэлзтэл жороолж байлаа.
Нарт хорвоод миний шvлгийг
Нансалмаа морь болгож дуулсан юм.
Єнєєдрийн амьдралын аар саарыг
Єєрєє би єєртєє дуулсан
Амрагийн болоод хувийн шогоо
Архины ширээнд согтуу дуулсан.
Дуу надгvйгээр тєрсєн гэвч
Дуугvйгээр би тєрєхгvй байлаа
“ Дуучин Чойном энд нойрслоо ” гэж
Дурсаж яваг миний ард тvмэн.
ЧАМДАА
Гэрэлт цагаан царайг чинь
Гэтэж нууж хааяа харахад
Гээгээд олоогvй амьдын жаргал минь
Гэнэ гэнэхэн vзэгдэх шиг болох юм.
Тормолзон харах нvдэнд чинь
Тоотой насны минь алтан єдрvvд
Тоонотой гэрийн амьдрал цэнгэл
Тодрон тодрон ирэх шиг болох юм.
Ямархан нутгийн тэнгэр дор чи
Янагхан хайрын амьд эрдэнийг
Халхын шvлэгчид гардах ерєєлийг
Хаа холоос євєртлєн тєрсєн юм бол.
Уулын хормой Туулын хєвєєнд
Унаган мєрєє гаргахаас эхлээд
Учрах золгох єнєєдрєє хvртэл
Урт нь эс ч ээдрээт замаар
Заяаны намайгаа эрсээр ирсэн
Жаахан хєлд чинь би хайртай
Амрагаа хуурвал би энэ хєлєєр чинь
Аман дээрээ гишгvvлэхэд бэлэн
Зуурдын vхлийг тойрон тойрон
Зууны газраас биесээн эрэхдээ
Амрагхан жаргалын шидэт дарсыг
Асгал vгvй єргєсєєр явж
Учралын дайсанд хугалуулаад тэссэн
Уяхан гарт чинь би хайртай
Эцсийн удаа аз жаргалаар амьсгалж
Энэ гар дээр нойрсохыг хvснэм.
Тэмдэглэлийн дэвтэрт энэ шvлгийг
Тэнгэрийн дуутай хольж бичлээ
Залуу цагийн минь шvлэг шиг бороо
Зам татуулан асгарч байна.
Амраг минь чи бидэн хоёрын
Амьдралын маань дуут бороо
Аргагvй дєхлєє удаан ганг тайлж
Ахиад хэнз зунаар цэцэглэнэ.
Хvний жаргалд хvн жєтєєрхєж
Хvйтэн vер урсгах нь зайлшгvй
Yзэсгэлэнт хємсгєєр чинь гvvр тавьж
Yерлэсэн урсгалыг гатлаад гарна.
Аль ч хааны батлаагvй хуулиар
Амьдралын хяслан биднийг цагдаж
Хvслэн хайрын минь отгон галруу
Хvйтэн ус цацаж магадгvй.
Улсаас гуйгаагvй шинэ амьдралын
Ууган хуулийг хоёулаа зохиож
Улаан уруулаар чинь тамга даруулж
Урдаас нь тулгаад ялж гарна.
Батноровын уйтгарт гацааг
Баяртай гээд vлдээхийн цагт
Энхрий хайрынхаа єчvvхнийг нь ч гэсэн
Энд харин vлдээчихэж болохгvй.
YYРЭЭР БИЧСЭН ШYЛЭГ
Yvрээр бичсэн шvлгийн
Yнэр нь ямар байдаг юм бэ ?
Yнэнээр хэлхсэн vгсийн
Єнгє нь ямар байдаг юм бэ ?
Дуутай шуутай олны
Дуг нойрон дундуур
Дурлал хардлага хоёрын
Дуу нийлэх газраар
Тархи дvvрэн шvлэгтэй
Танхай хархvv яваагvй
Зvрх дvvрэн дурлалтай
Зvдvv шvлэгч явлаа.
Зуны дунд сарын
Арван гурваны саран
Зууван улаан мєнгє шиг
Алсын хэц дээр тонгойж
Жаваргvй єглєєний vvр
Жаран мєнгєний сvv шиг
Баахан цонхигор цагаан
Бараг хойноос оньтоно.
Бvрэг бараг єрєєндєє
Бvсгvй хонгор нойрсон
Бvтэн мєчийн vнсэлтийг минь
Бvvр тvvрхэн ухаарна.
Цав цагаан дэрэн дээр
Задарч унасан гэзэг нь
Цаасны энгээр дvvрэн
Бэх асгасан шиг харлана.
Хар бэх шиг гэзгэн дунд
Хасын царай туяарна.
Амраг хvний явдал
Амттай болоод хvндхэн.
Тэмтэрч ємссєн хувцасны
Тэлээ товч нь бултана.
Тэдний хаалга дуутай
Тэнд эндгvй цуурайлна.
Байшин бvрийн цонх
Бараан нvд шиг ширтэж
Анир авав уу гэмээр
Алсад нохой хуцна.
Ахан дvvс минь унтацгаа !
Амар тайван нойрсоцгоо !
Амраг хоёрыг зовоолгvй
Амин хувьдаа жаргацгаа !
ХYЙТЭН ШЄНИЙН ЗУРАГ
Намрын хvйтэн бороо
Нарийн ширхэгээр зvсэрч
Єтгєн бараан шєнє
Єрхєн дээрээс дарна
Харанхуйн хvйтэн салхи
Хаяан доогуур сэнгэнэнэ.
Халширч залхуурсан нохой
Хааяа хуцах сонстоно.
Хоргогvй лааны гал
Хойшоо урагшаа єдлєнє.
Хоёр баганын сvvдэр
Холдон ойртон хєдєлнє.
Гэрийн дотор зэврvvн
Гэгээ муутай зэврvvн
Гэмтэй ялаад бээрэн
Гэдрэг харан унана.
Томоо нь vгvй жаал
Тохь алдан уйлагнана.
Орон дээрээ ээж нь
Оймсоо тайлан бєртєгнєнє.
Хаяаны намхан орон дээр
Хадам ээж нь нам
Булга унасан хожуул шиг
Буурал толгой нь сэгсийнэ.
Энэтээ талын оронд
Эрээн хєшиг татаастай
Єдєн дэрний нь наагуур
Єтгєн гэзэг унжаастай.
Гучин долоон номерын
Гутал гэмээ нь гутал
Орны нь наана хоёулхан
Оймс татуурга тєдийхєн
Зутруу хvйтэн намар
Эргэн тойрон сэнгэнэвч
Зуны гуравхан сар
Энэ л орон дээр vлдсэн мэт.
Хvмvvс хонь алж иддэг
Хvй балрын зуршил болохоор
Утсан амийг нь инээлдэн тасалж
Улаан гараа тоомсоргvй арчина.
Хорвоод нэг удаа хонь
Хэн нэгнийг барьж идвэл
Хєдєє хотгvй тvрхрэн шуугиж
Хєєрхий хонийг хvйс тэмтэрнэ дээ.
Мєрєн гол бvхэн архи болчихоод
Мєндєр бороо бvхэн спирт болчихоод
Цэнхэр шилэнд архины оронд
Цэнгэг ус худалдах юм бол
Авгай хvvхнvvд хорин зургаан тєгрєгтэй
Архины лангуунд шуугилдан шавж
Харцуул баргаараа хувин бариад
Хавийн ус уруу цувах байх даа.
Орчлонд огт архигvй бол сайхан аа гэж
Олон эхнэр санааширч явдаг байх даа.
Олон харцуул тэгвэл уйтгар тайлах юмгvй болоод
Оронд нь эхнэрээ зодож эхэлбэл сайхан уу даа ?
Єнєє єглєє босоод
Єєрийгєє тольдсон чинь
Би алга!
Єнєєх мурийсан хамар
Єрєвгєр vс сахал
Цєм алга !
Гагцхvv хоёр том далай
Газар дээрх цэнгэл зовлон хоёроор
давалгааланхан байв.
Энэ нь миний хоёр нvд юм санж.
Хорвоо гэдэг нарийн чигнvvрийн
Хоёр таваг тэнцvvхэн байлаа.
Хоёр тавгийн нэгэн дээр нь
Хонгор чинийхээ зvрхийг тавилаа.
Єєнтєгч хорвоогийн дэнсний нуруу
Євсний толгой шиг бєхийгєєд явчлаа
Єєрийнхєє зvрхийг тэнцvvлье гэтэл
Єр зvрхийг минь чи аваад явчжээ.
Дээшээ єргєгдсєн энэ хорвоогийн
Дэнсний таваг дээр би зогслоо.
Дэвтэр харандаа алдар хєрєнгєє
Дэлгэж тавиад ч би дийлсэнгvй.
Хэрвээ чинийхээ сэтгэл зvрхийг ойлгохгvй бол
Хэзээ ч би ийм л хєнгєн явах нь дээ…
Хvсэл мєрєєдєл ихээрээ гайхуулна.
Хvртэх жаргал багаараан гайхуулна.
Хvйтэн євєл цасаараа гайхуулна.
Хvний хvvхэн хємсгєєрєє гайхуулна.
Хожимдсон дурлал хяслаараа гайхуулна.
Хоорондын хvмvvс соргогоороо гайхуулна.
Хотын зам холоороо гайхуулна.
Хоёрхон бие сэтгэлээрээ гайхуулна.
Амьдралыг чи алтаар vнэлбэл
Амьдрал чамайг алтаар мялаана.
Эс тоож сохор зоос шиг хандвал
Эргээд амьдрал чамайг бас
Элсний ширхэг гэж vзээд vлээчихнэ.
ХYYХЭД БОЛ ХЄГЖИМ ЮМ
Хvvхэд бол хєгжим юм
Хvний жаргал тєєрєгдєл
Хvчит гуниг уйлалт
Yхэл гомдол цємийг тоглодог
Yнэхээр хосгvй хvvхэд бол хєгжим юм.
УРГАА МОД
Алтан дэлхийд хаа яагvй ургадаг модны ижил
Амьдралын хєрсєнд ургасан нэгэн мод буюу би.
Учралын ногоон навч ургуулж хагацлын шар навч унагалж
Урган ургасаар би гучин євлийг єнгєрєєжээ.
Ойн модны аль цэмцгэрийг нь шилж бие дээр нь
Овилгогvй зарим нь хутгаар элдвийг сийлдэг шиг
Єєрийн минь ч гэсэн зvрхний минь vйсэн дээр
Єдий тєдий дэмий балай зураас сорви бий.
Хувиа бодож зарим нь нялх ногоон модыг
Хулгайгаар хєрєєддєг шиг намайг ч хєрєєдсєн бий.
Мєчир дээр минь дан ганц алтан гургалдай ч биш
Мєхєсхєн шувууд хар хэрээ ч сууж байсан удаатай.
Сvvдэрт минь дандаа амраг хос цэнгэн суугаагvй
Сvvлтэй эвэртэй мал навчийг минь бас идэж vзсэн
Эх газар байгаа цагт би vндсээрээ шим авч
Энэ бvх гарзыг нєхєн нєхєн ургасан юм.
Ургасан бvхэн тэнгэр тулах албагvй нь vнэн
Унасан бvхэн авдарт хадгалуулах учиргvй нь vнэн
Цэл ногоон хэвээрээ булгарч унахгvйг би хvсдэг
Цэцэглэж нэгэнт дууссан ч ургаа хэвээрээ vлдэхийг би хvсдэг.
Зэллэн ниссэн галуу шиг нvvдэл суудалт амьдрал минь
Зэрвэд энэхэн насыг хє газар холдоо тараав аа
Зэргийн олон нєхєдтэй шуугьж явсан сэтгэл нь
Зэврvvн намрын салхиндаа гэгэлзэнхэн vлдэв vv дээ.
Цанхуй цэцгийн адил гунхаж явсан нас минь
Цаст цагаан хєндий уруу гудайсхийгээд орлоо доо
Цаашаа яарах газаргvй сvvлчийн энэ єдрvvдэд
Цаг бололцоо хоёроо сvйтгэж л байж наргия
КОНТРАСТ
Зvvдэнд ч ороогvй хvний нэгэн vр
Зvрхэнд ч багтаагvй хайраар намайг хайрлав.
Сэтгэлийн минь тогоо, зvрхний минь дєл дээр
Сэвлэж болохгvй даргилж, бялхан бялхан дэврэв.
Амьд явахдаа хvн гэдэг
Алтан аяганаас ууж vздэг байна.
Уурлаж болохгvй цор ганц хvн маань
Уучилж болохгvй хар санаа гаргажээ.
Сэмхэн цогцлуулсан итгэл хайрын минь суваргыг
Сэтгэлийн минь аянга салам ниргэж нураав.
Yхээгvй цагтаа хvн гэдэг
Yзээгvй юм аа vздэг байна даа зайлуул …
Торгон элсийг хичнээн vнэрлэвч
Тоос vнэртэхээс тос vнэртэхгvй
Тоомсоргvй дэгжинг хичнээн vнсэвч
Торго vнэртэхээс хvн vнэртэхгvй.
Зэвхий тємрийг хичнээн долоовч
Зэв амтагдахаас жимс амтагдахгvй
Зэрлэг зантай хvний vрийг хичнээн дасгавч
Зэм гэм хоёр vзэгдэхээс хайр vзэгдэхгvй.
Хєр цасыг хичнээн vмхлэвч
Хєргєж хайрахаас хоол унд болохгvй.
Хєлд нь салхи орсон амрагийг хичнээн аргадавч
Хєнєєлийг нь амсахаас энхрийлэлийг нь амсахгvй.
Барьснаа учир мэдэлгvй ам уруугаа хийдэг нь
Балчир болоод тэнэг амьтны ёсон буй заа.
Харснаа хэнийг нь мэдэхгvй дагаж гvйдэг
Харанхуй болоод зорилгогvй хvний зан буй заа.
АРХИ
Урт єдрийн наранд
Умдаан болохгvй умдааныг
Ужиг холын замд
Хоол болохгvй идээг
Урьсан зочилсон айлууд
Уу хэмээн барив.
Урьдын танил нєхєд
Угж мээм шиг шахав.
Шимэн шимэн суухад
Шимийн идээний дээж
Шилэн шилэн уухад
Ширvvн хар архи
Шижгэр залуу насны маань
Шийтгэл болон тохиосон
Шилэн лонхонд бєглєєстэй
Шингэн биетэй чєтгєр.
Аагий нь хэлэх юм бол гучин найман градус
Аашийг нь хэлэх юм бол гучин найман алдаа
Аядуухан хэлэх юм бол гучин найман нас
Ахиухан хэлэх юм бол гучин найман vхэл !
Ууж эхлэх цагтаа би хамгийн цэцэн
Улайж халах vедээ би хамгийн баян
Унтаад сэрэх цагт мєнгє ч vгvй нєхєд ч vгvй
Ухаан бидэн хоёр бие биенээ олохгvй.
ЦАС
Тэр хvний орж ирэхтэй хамт
Тэнгэр бvvдийн бvvдийн бvрхэв.
Єєрт нь ч хэрэггvй надад ч хэрэггvй яриагаараа
Єрхийг минь бvтээж орхих шиг санагдав.
– Амраг чинь хотод тэгж явна билээ гэж
Аминчилж хэлсэн vг бvхний нь тоогоор
Энэ хvн бид хоёрын хооронд
Эрэг ганга улам улам томров.
Царцуу vгс шиг нь эмх цэгц муутай
Цасны ширхэг гэрийн тооноор булав.
Yгэнд нь итгээгvй миний зvрх шиг зууханд
Yл хvрэн хайлан хайлан замхрав.
Урилгагvй зочноон vдэж гаргаваас
Унах цасанд газар шороо сааралтав.
Ханиа итгэхгvй бол ганцаар євгєрнє гэх шиг
Хар бараан хєрс орог буурал болжээ.
Орог буурал газар дээгvvр тэр хvн
Олон хар мєр vлдээсээр холдлоо.
Орчлонд хар мєр байх ёсгvй гэх шиг
Орох цас улам зузааран дарлаа.
Yйрмэг цасанд тэр хvний мєр дарагдахад
Yгийг нь хvнтэй нь цуг би ч гэсэн мартлаа.
Yймvvлж хутгасан зун байсан дорвол
Yнэн шулуун євєл байсан нь дээр юм.
Архи ууж суугаа хvн бусдын
Алдааг ч бvv хяна оноог ч бvv дvгнэ.
Хvний биш гагцхvv єєрийн чинь амьдрал
Хvйтэн лонхон дотор ємнє чинь байгааг сана.
Єєр бусад хvн алдаж байж болно.
Єєр шиг чинь амь насаа уугаа ч билvv vгvй ч билvv.
Хаа нэгтэй хvн худлаа хэлж явж болно.
Халамцаад бусдад юм амладаг шиг чинь худал хэлээ ч билvv vгvй ч билvv
Амраг хоёр нэг нэгэндээ vнэнч биш харагдаж болно.
Авгайнхаа нулимс єєрийнхєє инээд хоёрыг
Нэгэн хундаганд хийгээд цуг залгиа ч билvv vгvй ч билvv
Нээрэн шvv хvнийг та биш таныг хvмvvс зэмлэх ёстой.
Хатсан талх мэрж усан шєл оочивч
Харамсаж би бусад хvмvvст атаарахдаггvй
Хатуу бvхнийг бvтээж дутуу бvхнийг гvйцээдэг
Хайрт тvмэн минь цатгалан явбал би цатгалан
Гэтэл би єєрєє хоолны сайныг идэхдээ
Гэм хийсэн юм шиг сэтгэл жаахан зовдог
Нарлаг эх орондоо илvv ихийг бvтээсэн атлаа
Надаас дор хооллож байгаа хvн хаа нэгтэй байвал яана ?
Єєрийнхєє хайр сэтгэлийн тухай
Євєєгєєсєє очиж битгий асуу
Ээдрээтэй дурлалынхаа учрыг
Эмээгээсээ битгий шалгаа
Аль хэдийн тэд чинь vздэгээ vзэж
Алддагаа алдаж ондогоо оносон юм.
Орчлонг тэд бидэнгvйгээр туулсан юм
Ойлгодог шийддэг цаг нь єєрсєнтэй нь цуг одсон юм.
Єнгєрсєн хаврын нарыг авчирч
Єнєє зуны цэцгийг ургуулж болохгvй
Єчнєєн зам туулсан их нvvдлийг зогсоож
Єєрийнхєє ачааг чи хvнээр vvрvvлж болохгvй.
УНШИГЧ ТАНАА
Цаг уурын товчоо яагаад
Цасгvй шуургагvй бороогvй
Хорин градусын дулааныг vргэлж зарладаггvй юм бэ гэвэл
Хорвоогийн vнэн гэдэг тэрээ.
Yнэхээрийн яруу найрагч яагаад
Yхэлгvй зовлонгvй уйтгаргvй
Аз жаргалын магтаалыг дандаа бичдэггvй юм бэ гэвэл
Амьдралын vнэн гэдэг тэрээ.
Уяхан дуугаа ганцхан аяар жиргэдэг
Улирлын дуучин шувуу би биш
Уншсан хvнд шvлэг бvхэн маань нэгийг хэлэхгvй юм бол
Урлаг бидэн хоёрын хэрэг юун
Чин vнэний энээхэн хуулийг мэддэггvй бол
Чи миний шvлгийг битгий уншаарай !
ХYЙТЭН ШЄНЄ
Ганхирсан сэтгэл шиг их талын дунд
Галзуу шуургатай тас харанхуй шєнє
Далайгаасаан тасарсан нэгэн загас шиг
Дассан чамаасаан хол миний нойр хулжив
Гэр дээр єрх дэрвэнэ
Дэр дээр зvрх шимширнэ
Хар будаг шиг хар шєнийн дунд
Шар цэг шиг итгэл минь сvvмийнэ
Єргєн хєнжлийн буланд хохийж
Євєр дотуур салхи сэнгэнэнэ
Єчнєєн бодол од шиг єнгєц
Єглєє болтол хот шиг хол оо.
ХЭРЛЭН
Єссєн нутгийн минь дундаршгvй салхи
Єргєн цэнхэр Хэрлэн мєрєн минь
Єнє эртээс єнєєдрийг хvртэл
Єнєр тvмний минь дуулсан дуу юм
Цэцэн хааны нутаг уужим болоод
Цээл сайхан хоолойт дуучин сайтай
Цэцгийн гурван сардаа Хэрлэн мєрєн
Цэнгэлийн сайхан дуугаар цэлэлзэн урсана
Улсын наадам болохуй дор дуу хуур ихсэж
Уяран хайлах сэтгэл, сормуус чийглэн баясана
Урт сайхан Хэрлэн, тэр л дуугаар vерлэж
Урд хойд эргээ даван даван мэлмэрнэ
Алтан намрын хуучаар, гvv тавих цаг
Ая дуу шингэрч ажил явдал ихсэнэ
Амгалан цэнхэр Хэрлэн, усан биеэ татаж
Аянчин олон шувуунд дуугаа хvртээж явуулна
Цастай цагаан євєл, хvний дууг хvлээж
Цантай эргэн дундаа хэрлэн мєрєн саатна
Єнгєрсєн зуны дуу, удаах зунаа хvлээж
Єргєн хєндийд дvvрэн, болор єнгєєр хатуурна
Хvйтэн хvйтнээс айгаагvй, шинэхэн хоёр янаг
Хvслийн дуугаа дуулахыг, хэрлэн мєрєн сонсоод
Идэр есийн шєнє, мєсєє зад тийрээд
Ижийн чанасан цай шиг уур савсуулаад бялхана.
Наахнуур бодвол, амьдрал гэдэг
Насалмаа Юндэн хоёр юм.
Хойноос нь зvvлттэй хэрэгцээ нь
Хоролмаа юм.
Байнга зовоодог хєрєнгє нь
Балган юм.
Амьдралдаа энэ жvжгийг хэр найруулснаар
Аж тєрєхийн нас сvvдэрт тооцогдоно.
Аян замын алтан тоос хєдєлгєж
Алс нутгаар би, наснаасаа олон явлаа
Алжаал тайлж, бор хоног єнгєрєєх гэж
Айлын хаалгыг мєн ч олон татлаа
Идээ ундаа нь элбэг сайхан атлаа
Ирсэн гийчэнд тансаг ор засавч
Ихэмсэг хvйтэн, цэмцгэр айл байх юм
Ийм айлд, алжаал улам нэмэгдэх юм
Хоол унд нь хомс ядуухан атлаа
Хоноцод дэвсэх илvv гудсаар маруухан ч
Ядаж хvлээсэн садан тєрєл шиг айл байх юм
Яг тийм айлд, ядаргаа бvрэн арилдаг юм
Зуун зууны єнгєрєєсєн буурал уул
Зургийн морины дэл шиг сvмбэрлэнэ
Хагас зууныг ч наслаагvй би тэгэхэд
Хашин морины сvvл шиг унжиж болох уу даа
Эрин галавыг элээсэн хэрлэн мєрєн
Эрэг дvvрэн мэлтийж урссаар байна
Энэхэн залуу насандаа би тэгэхэд
Эрмэлзэл зорилго vгvй ширгэж болох уу даа
Та, миний хайр сэтгэлээс
Татгалзах эрх байна уу
Зvйрлэшгvй энхрийллээс зугтах
Зvрх сэтгэл гэж байдаг юмуу
Шугуйн мод, модноосоо зугтдаггvй байхад
Шувуу, шувуунаасаа зугтана гэж vv
Хvсэл, хvслээсээ зугтдаггvй байхад
Хvн, хvнээсээ зугтана гэж vv
Зугтах хэрэггvй битгий зугт
Зугтсанаас, угтсан нь дээр
Зургийг минь галд хийлээ ч гэсэн
Зургаар улаан дєлvvд, хайртай гэж дvрэлзэнэ
Зуун хэсгээр захидлыг минь ураад хаялаа ч гэсэн
Зуу дахин бий хайртай гэж гасална
Хvнд, хайраа єгєхєєс илvv
Хvндтэй гавъяа гэж байхгvй
Хар нvдэн минь, битгий эргэлз
Хайрыг хайрлах хэрэгтэй юм шvv
МИНИЙ МОНГОЛ ТЄРХ
Газрын зураг дээр биш
Гар дээр минь миний монгол байна
Гашуувтархан, говийн усаар чанасан цай
Ганган шаазанд бус, модон аяганд байна
Хvрэн болтол хуурсан цулхир хийгээд
Хvйт бvрдний ам нь хужраар амталсан
Ингэний сvvтэй цай, эмээгийн нvvр шиг єрємтєн,
Их утаа ханхалсан
гэрийн сархинаг тооно тvvн дотор харагдана
Баруун талд хажуулсан Мял богд шиг туранхай євєє
Бараан царай, цагаан сахал, цагаан санаа нь
Хєтєлгєє морь шиг хоёр том ээтэн гутал нь
Хєндийд байгаа Дайчин улсын vеийн урт хар буу нь
Урьдны их бурхдаас авдар дээр нь vлдсэн
Утаанд баригдсан бойпор, зэс гэртэй хvрд
Дэргэд нь байгаа, хотод суудаг охины нь
Дэндvv биеэ барьсан, царай муутайхан хєрєг
Уяан дээгvvр vvрсэж байгаа эмээлт морины дуу
Унийн дунд оршиж байгаа оройн нар
Урд гол дээр шуугьж байгаа хvvхэд мал хоёр
Улаан хvзvvвчтэй улаан халтар нохой
Миний монгол энэ.
