Түүх зарим талаар тайлагдашгүй оньсого хэвээр ажээ. Төрсөн жилийн төөрөг гэж монголчууд эртнээс хэлэлцэн ярьж ирсэн нь түүх судлалтай ихээхэн холбогдолтой байсан, одоо ч олон хүний гайхлыг татсаар байна. Хүчит лууг тэнгэрийн амьтан гэж Азийнхан билэгшээн ярьдгийг бид мэднэ. Гэтэл тэнгэрийн их элч луу нэртэй жил нь зарим түүхэн хүмүүсийн амьдрал, тэмцэл, үйл ажиллагаанд санаанд оромгүй нөлөө үзүүлж байсныг тайлбарлахад хэцүү юм. Мөнх Тэнгэрийн хүч хүмүүст илч гэрлээ өгч дэмждэг нь үнэн ажээ. Монголын нам, төр, засгийг 44 жил тасралтгүй удирдсан Ю.Цэдэнбалын амьдрал тэмцлийн хамгийн гол үйл явдлууд нь зөвхөн луу жилд л болж байсан нь судлаачдын анхаарал их татдаг.
Ангилал: Бусад
Нэрт хөгжимийн зохиолч, удирдаач, Монгол Улсын Ардын жүжигчин,Төрийн шагналт Самбын Гончигсумлаа нь 1915онд Баянхонгор аймгийн Өлзийтсүмын нутаг Ихэн хашаатын худаг гэдэг газар төржээ.Хошууны баг сургууль болонЦэцэрлэг мандалын дунд сургуульд хоер жил суралцаад 1930-1933 онд Улаанбаатар хотын Багшийн сургуульд дэвшин суралцахдаа хөгжимийн бүлгэмд элсэн орж,дуу хөгжимийн багш О>Дашдэлэгээр үндэсний хөгжим тоглох аргыг заалгажээ.1933-1937онд ЗХУ-ын Эрхүү хотод мал эмнэлгийн теxникумд сурч байхдаа Орос ардын найрал хөгжимийн дугуйланд явж,улмаар Эрхүүгийн радиогийн найрал хүгжимд хүгжимчин болсон байна.
Төрийн соёрхолт яруу найрагч Цогдоржийн Бавуудорж 1969 онд төрсөн.Сэтгүүлч, утга зохиолын ажилтан мэргэжилтэй.1990 оноос уран бүтээлээ эхэлсэн. 1996, 1998 онуудад “Бүгээн анир”,”Гүмүда” номуудаараа Гомбын Сэр-Одын нэрэмжит “Од” шагнал, 1999 онд “Салхин зүгээс цэцгийн цагаан цоморлиг шүхэрлэнэ” номоороо МЗЭ-ийн шагнал, 2006 онд “Сарны шүлгүүд” номоороо Д.Нацагдоржийн нэрэмжит шагнал, 2011 онд “Хүннү туульс” номоороо “Алтан өд” шагнал, 2010 онд ”Аvery big white elephant” /2007 он/, ”When humans become grass” /2008 он/, ”Un ojoen la palma de mi mano”/2009 он/ номуудаараа Дэлхийн Урлаг Соёлын Академийн ”For poetic excellence” шагнал, 2012 онд “Монголын их амар амгалан”,”Дорно” ,”Хүрэл чоно” шүлгүүд, “Агай”, “Хүннү туульс” найраглалын бүтээлүүдээрээ Монгол улсын Төрийн соёрхол тус тус хүртжээ.
1928 онд Ховд аймгийн Дарви сумын нутагт малчин ард Дашийн тавдугаар хөвүүн бол мэндэлжээ.Монголд шинэ урлаг, соёл хөгжиж байсан тэр үед ардын олон хөвгүүдийн нэгэн адил бага, дунд сургуульд суралцаж байхдаа мондалин хөгжим тоглохыг сурч улмаар анги
ЗУУНЫ МАНЛАЙ ХӨГЖМИЙН ЗОХИОЛЧ, Чойбалсангийн Нэрэмжит шагнал (1948, 1951), МУАЖ (1975)
1926 оны зургадугаар сарын нэгэнд Хэнтий аймгийн Баянхутаг сумын нутагт, Зүүн хашаатын “Яндаг худаг” гэдэг газар төрсөн.1932-1937 онд Сэцэн хааны Цагаан эргийн хийдэд /одоогийн Өндөрхаан хот/ шавилан сууж төвд ном,
Энэ зууны эхээр одоогийн Сэлэнгэ аймгийн Хушаат сумын нутагт ард Доржийнх гэгдэх нэгэн айл амьдран байжээ. Дорж Долгор хоёрын амьдрал туйлын ядуу дорой байсан учир хот газар орж олон түмнээ бараадья хэмээн явсаар
Ринченгийн Чойном 1936 онд Хэнтий аймгийн Дархан суманд төржээ. 1946-1950 онд сумын бага сургуульд сурч төгссөн байна.
БямбынРинчен 1905 оны 12-р сарын 21-нд Сэлэнгэ аймгийн Бул Сарай гэдэг газар төржээ.
Сэмбийн Гончигсумлаа нь 1915 оны хоёрдугаар сарын 18-нд Баянхонгор аймгийн Өлзийт сумын Ихэн хашаатын худаг” гэдэг газар төржээ.1928-1930 онд Баянзүрх уулын хошууны бага сургуульд, 1930-1933 онд Багшийн сургууль, 1933-1937 онд Эрхүүд сурч байхдаа