Жаргал Дэлгэр хоёр багын андууд. Цэцэрлэг, ясли, сургуулиа нэг ангид дүүргэж, гэрүүд нь ч нэг орцонд, аав ээж нь ч хоорондоо гэр бүлийн сайн найзууд аж.
Оюутан болоод нэг ангид орсон нь ч Дэлгэрийн ээж Цэцэгээгийн танил талын ач гэлтэй. Улсын сургуулийн томоохон ангид орч нэг жил суралцахдаа тэд нэг охинд сайн болох хувь заяа тохионо гэж хэн таах билээ.
Ангилал: Зохиол
Жалцавын хүү хүүхэн гадны хүний хүүхэд гаргаж гэнэ гэсэн үг хэдэн ч нутгийн дээс дамнасан юм бэ? үгэн салхи хөлөглөсөөр говийн жаахан толгодын өвөрт бөмбийх гэрт нь шургаад орж ирж.
Эмгэн нь “Эвий, эвий. Гадны дотнын гэх ялгаа юу байхав. Манай нутгийн хүн биш болохоор л тэгж ад үзээ биз хөөрхийг хэмээн бөгтөгнөв. Жанлав ч уг зөвшин, хай нутаг холдоо юу л базаав гэж. Манай охин шиг ном эрдэм гээд бас бид хоёр шиг хөгшдийг хөдөө сойж орхисон дамшиг биз хэмээн эмгэнийхээ халааж өгсөн нэрмэлийг шимэн жаргалтай нь аргагүй тамшаалж суулаа
Цээл хоолойтой палдайсан залуугаар цолоо дуудуулан, уужим хөх тэнгэрт элин халин эргэлдэх бүргэд мэт уран сайхан дэвэн байснаа эрвэлзэн гараад бүдүүн өвсөнд бүдрэх мэт нэг шармийсан шар залууд ойччихжээ. Товуу өөрөө ч сайн учраа олсонгүй. Учраа бөхтэйгээ өрж байгаад нэгэнтээ далавчаа сэлгэн займчих зуур наадамчдыг гүйлгэн харвал эгнэн зогсоо олон морьтны дунд улаан хоргой бүслүүртэй цагаан бүрх малгай харагдахад дотор нь баяраар гийн, лавлан харвал, эзэн нь өөр хүн байсанд урам хугаран эргэж өнөө шар залуу руу хандсанаа санах аж.
Нижгэр хурим хийж, нэг гэрт орж байсан нөхөр нь огт өөр хүн болжээ. Тэгэхдээ бүр танигдахааргүй гээч. Болж л өгвөл чанга ширүүн дуугарч, бас өөдөөс нь тайлбар хэлбэл гар далайчих гээд. Оюут эхлээд хэрүүл хийж,
– Чиний хэлээд байсан сайхан амьдрал, сайн хань хаана байгаа юм бэ хэмээн бухимддаг байжээ. Готов:
– Чи өөрөө хүн шиг, эхнэр шиг бай. Битгий элдвийн юм руу савчаад бай. Эрэмбэ дараалал гэж юм байдаг юм бол чи бид хоёрын хэн нь захирал байх ёстой юм бэ… хэмээн хариу барьж, илт барьцах нь түүнд маш хэцүү байжээ.
Би юү ярихаа мэдэхгүй байна даа. Хайр, хагацал хоёр минь энэ түүхэнд сүлэлджээ.
Бид осол гарахаас өмнөхөн гэрлэсэн юм. Гудамжаар явахдаа ч гар гараасаа барилцаж явна. Тэр үед хоёулаа гал командын нийтийн байранд амьдарч байлаа. Тэр шөнө нөхөр маань “Станц дээр гал гарчээ. Чи унтаж бай даа. Би удахгүй ээ” гээд явсан сан. Би дэлбэрэлт болохыг сонсоогүй ч тэнгэр тэр чигтээ улайссан байлаа. Хаа сайгүй халуу дүүгнэ. Станцын дээвэр дээгүүр замын хар асгасан байсан нь шатаж байж л дээ.
Хацрын минь улаан гүйцэд арилаагүй тиймээ би хөдөөний охин
Хотын соёлд уусаж монгол ёс заншлаа умартаагүй
Хөл нүцгэн гүйж,нутгийн чулуудаар тоглож
Тугал ботго буцааж,шувуудын өндгөнд сүүдрээ хүргэж болдоггүйг
Өвгөдийнхөө сургаалиас ухаарсан хүүхэд насаа хөдөө өнгөрүүлсэн
Хацрын минь улаан гүйцэд арилаагүй тиймээ би хөдөөний охин
Найзууд маань тийшээ явчихаад эргэж ирэхгүй болохоор нь би жаахан айдаг байсан.
Ээж ээ? Би уг нь таныг намайг анх дуудахад диваажингийн цэцэрлэгийн солонгын өнгөт хивсэн дээр соно бялзуухайнуудтай хамт тоглож, сахиусан тэнгэрүүдийн хайрын дуунд баясанхан бүжиглэж байсан юм. Гэтэл гэнэт урьд хожид сонсогдоогүй намуухан хоолой “Миний хүү…” хэмээн дуудах нь тэр. Тэрхүү уянгалаг хоолойг сонссон сахиусан тэнгэрүүд дуулалдахаа азнан чагнахад далай давалгаагаа хумин бодолд дарагдсан билээ. Миний явах цаг ирж”. Би дэлхийн хүн болох нь.
“Нисдэг данх” гэхээр “Шандын навтгар саарал байшин нүдэнд харагддаг юм даа” хэмээн Дорноговийн Сайншандад амьдарч байсан түрүү үеийнхэн ярьдаг байна.
Ахимаг настай боловч өндөр хэргэмтэй нөхрөө эзгүйчлэх дуртай нэгэн залуу эхнэр байжээ. Нөхөр ноёр нь хэд хоногийн хугацаагаар анд явж гэнэ. Нэг өдөр залуу хатан хийх, хэлэх юмаа олж ядан, гаран орж гаран, доноголзож зогстол тэднийд нэгэн залуухан бадарчин иржээ.
Бадарчин залуу ч бас яггүй зальтай, хүүхэмсүү эр байж. Залуу хатагтай үе тэнгийн насны зочин ирсэнд ихэд баярлан хоол унд бэлтгэн хонож нойрсоод явахыг хүсчээ. Залуу хатны анхаарал татсан өөр нэг зүйл гэвэл зочин өврөө суйлан ам хэрийн сайхан халиу гаргаж ирээд хацар, нүүрээ арчиж байжээ.
Залуу хатан зөвхөн хормойн явдалд дуртай төдийгүй бас эд мөнгөний шуналтай хүн юмсанж. Тэгээд хос залуу бие биенээ сайн ойлгосон учир шөнийн турш жаргалаа эдэлж хоножээ. Бадарчин ч сэтгэл нэн ханамжтай байсан учир шөнө мөнөөх халиугаа хатанд бэлэглэн түүнээс өндөр үнэлэлт авсан байна.
Аливаа амьд бодьгал бүхэн янз бүрээр амар амгаланг хүсэж байдаг бол оюун санааны өндөр түвшинд хөгжсөн хүмүүн төрөлхтөн туйлын аз жаргалыг хүсдэг билээ. Тэрхүү туйлын аз жаргал нь зайлшгүй хэрэгцээт ахуйн хэрэглээнээс чухам илүү дотоод сэтгэхүйн тогтвортой, амар тайван байдалд хүрэх явдал юм. Аз жаргалын үндэс нь хайр, эелдэг дотно сэтгэл, энэрэн нигүүлсэх, асран хайрлах сэтгэлд байдаг.