Хүний хөгжлийн бодит ирээдүйг зөв хөгжүүлэхийг чухалчилж, түмэн олноо сонгодог урлагт дуртай болгох хандлагыг өсгөх зорилго бүхий “La Campanella Quartet” буюу утсан хөгжмийн дөрвөл хамтлагийг “Залуус” буландаа урьж ярилцлаа.
-Та бүхэн хамтлагаа хэзээ байгуулсан тухай сонирхуулна уу?
Б.Энх-Амгалан: Бид таван жилийн өмнөөс хамтарч тоглосон. Харин албан ёсоор хамтлаг болоод удаагүй байгаа. Нийгэмд сонгодог хөгжмийн талаарх ойлголт маш бага байдгаас хүмүүс ямар хөгжим сайхан, ямар нь таарууг ялгаж хэлж мэдэхгүй байна. Тиймээс хүмүүст бага ч гэсэн ойлголт өгөх, энэ хөгжмийн мөн чанарын мэдлэг түгээх, хэрэглээ болгох зорилгоор бид нэгдсэн. Хөгжмийн боловсролд хэдий эрт суралцана төдий чинээ сайн. Хамгийн сайн хүлээн авдаг үе бол бага нас. Тэгэхээр бид бага насны хүүхдүүдтэй илүү ойр ажиллахаар зорьж байгаа. Төлөвлөж буй ажлууд бий.
-Хамтлагийн гишүүд өөрсдийгөө товч танилцуулбал?
-Намайг Б.Энх-Амгалан гэдэг. 1988 онд Хөгжим бүжгийн коллежд элссэн. ОХУ-ын М.И.Глинкийн нэрэмжит хөгжмийн дээд сургуульд профессор Ю.Н.Мазченко багшийн удирдлаг дор магистр хамгаалсан.СУИС-д докторант, Таван жилийн өмнөөс Хөгжим бүжгийн коллежид альт-хийл хөгжмийн багшаар ажиллаж байна.
–Х.Санчир: Би 2001 онд ХБК-д элсэн орсон. Хамаатныхаа хийлч мэргэжилтэй эгчийн зөвлөснөөр сургуулиа сонгож байлаа. Одоо сургуулийнхаа бакалаврын дөрөвдүгээр курст суралцдаг. Гэр бүлээсээ урлагийн зам сонгосон анхных нь хүн.
-Б.Дариймаа: Миний хувьд 2000 онд ХБК- элсэн орж, энэ онд төгссөн. Одоо Улсын филармонид ажилладаг. Мөн ХБК-ийн цөөхүүл хөгжмийн тэнхимд цагийн багшаар ажиллаж байна. Миний аав болон өвөө хөгжим тоглодог байсан. Харин эмээ Цэргийн ансабльд дуулдаг байлаа. Тэднийхээ үргэлжлэл болохоор урлагийн замыг сонгосон.
–Б.Хулан: Дариймаа бид хоёр нэг анги. Зургаан настайдаа сургуульдаа элсч байлаа. Дээд сургуульд орсон жил манайд анх квартет гэдэг хичээл орж эхэлсэн. Тэр үеэс цөөхүүл хөгжмийн мэдэгдэхүүнтэй болсон ба цөөхүүл хөгжмөөр сайн уран бүтээл хийж, хүмүүст хүргэхээр зорьж явна.. Одоо Улсын филармонид хөгжимчнөөр ажиллаж байгаа.
-Хамтлагийн нэр сонирхол татаж байна. Нэрийн утга юуг илэрхийлж байгаа вэ?
-“La Campanella” гэдгийг италиас орчуулбал хонх гэсэн утгатай. Хонх гэдэг аливаа зүйлийг сэрээж, анхаарлыг татдаг зүйл. Тэр утгаар олон газарт хонх дуугаргаж бүгдийг сэрээхээр ийм нэр өгсөн. /инээв/ Харин квартет гэдэг бол дөрвөл гэсэн үг.
-“La Campanella Quartet” хамтлагийг чиглүүлж, заавар зөвлөгөө өгдөг хүн байдаг уу?
– Манай хамтлаг бүрэлдэх суурийг тавьж өгсөн хүн бол бидний багш Ч.Чинбат юм. Багшдаа баярлалаа гэдгээ хэлмээр байна. Квартет буюу дөрвөл хөгжмийн багш маань одоо ч бидэнд зааж зөвлөдөг. Бид хөтөлбөрөө бэлэн болгоод багшдаа үзүүлж, зөвлөгөө авч цааш нь үргэлжлүүлдэг.
-Цөөхүүл хөгжмийн хамтлаг манайд хэр олон байдаг бол?
-Нэр зааж хамтлаг болсныг сайн мэдэхгүй байна. Ямартай ч нийлж хамтран тоглодог хөгжимчид цөөнгүй бий. Дээхнэ үед манай коллежийн багш нарын нийлсэн утсан хөгжмийн дөрвөл байсан. Мөн Ганболд, Мөнхболд, Гансүх, Ариунболд зэрэг чадварлаг хөгжимчид нийлсэн квартет байсан. Энэ төрөл өнөөдрийн төвшинд хүртэл хөгжихөд энэ хүмүүсийн нөлөө их байсныг онцолмоор байна.
-Хөгжимдөө дурлаж түүнийг мэдрэх үе тань хэзээ эхлэв?
-Б.Дариймаа: Морин хийлийн ангид анх ороод хөгжмийнхөө талаар төдийлөн сайн мэддэггүй байлаа. Харин дунд ангид байхдаа энэ чиглэлийн чадварлаг ах эгч нарыг хараад тэдэн шиг болохыг хүсэх болсон. Тэндээс л хөгжимдөө дурлаж, зорилгоо тодорхойлсон. Манайд сайн хөгжимчид олон бий. Тэднийг сонссоноор өөрийгөө хурцалж, илүү эрэл хайгуул хийж, сайн тоглооч болох хүсэл эрмэлзлэл төрдөг юм билээ.
-Хамтлагийн гишүүд цөөнгүй тэмцээнд амжилттай оролцсон юм билээ. Тэдгээрээс сэтгэлд хамгийн том орон зай эзэлсэн нь аль нь вэ?
-Х.Санчир: Миний хувьд нэлээд хэдэн тэмцээн, уралдаанд орж өөрийгөө сорьж байсан. Тэднээс өнгөрсөн онд зохион байгуулсан С.Гончигсумлаагийн нэрэмжит төгөлдөр хуур, чавхдаст хөгжмийн олон улсын уралдааныг онцолмоор байна. Энэ уралдааны программд миний багаасаа тоглохыг хүссэн зохиолууд орсон байсан. Тиймээс тоглолтод оролцохоор шаргуу бэлтгэж тэргүүн I байрыг эзэлсэндээ маш их баярласан. Хулан маань 2013 онд зохиогдсон С.Гончигсумлаагийн нэрэмжит олон улсын уралдаанд тусгай байр эзэлж байлаа. Дариймаа Ж.Чулууны нэрэмжит өсвөрийн хөгжимчдийн уралдаанд тусгай болон I байр эзэлсэн гээд дурдвал олон бий. Хамгийн сүүлд бид бүхэн хамтлагаараа 2014 оны “Chamber Music” цөөхүүл хөгжимчдийн фестивальд “шилдэг квартет” шагналыг хүртсэн.
-Хөгжмөө тоглож байхад та бүхэнд ямар мэдрэмж төрдөг вэ?
-Зохиолоосоо шалтгаалаад янз бүрийн л мэдрэмж төрдөг. Аливаа хөгжмийн зохиолд зохиолчийн ямар нэгэн хэлэх гэсэн утга, санаа дүр агуулагдаж байдаг Хөгжимчид тэр санааг илэрхийлэхийн тулд зохиолчоо судлах, тэр үеийн нийгмийг судлах, зохиолын бичилтийн онцлог хэлбэрийг судлах, г,мэт.Энэхүү судалгаандаа үндэслэн тоглодог. Ер нь хөгжим тоглоно гэдэг аялгуугаар ярьж байна гэсэн үг. Ярианы бүтэц нь хөгжим болж гардаг шиг тэр бүр нь хүний ярианы сэдэв шиг өөр өөр..
-Сонгодог урлагийн боловсролыг хүүхдэд бага байхаас ойлгуулах нь үр дүнтэй гэж хүмүүс ярьдаг. Хүүхдэд хүрч ойлгуулахын тулд ямар алхам хийх ёстой вэ?
Аливаа урлаг, тэр дундаа яруу найраг, хөгжмийн урлаг нь хүний оюуны ертөнцөд сэтгэхүйн ургуулан бодох чадварыг хөгжүүлдэг.Жишээ нь “Хэнтий өндөр уулан” нэртэй зохиол байлаа гэхэд яг тэр ууланд гарч үзсэн , үзээгүй 2 хүний сонсож хүлээж авах нь өөр өөр байх жишээтэй. Тиймээс юуны өмнө мэдлэгийг хүргэх хэрэгтэй. Хүн аливаа зүйлийг мэдэж байж мэдэрдэг гэдэг шүү дээ. Мэдэхгүй бол мэдрэхгүй. Тиймээс хүүхдэд мэдлэгийг өгөх хэрэгтэй. Үүний тулд мэргэжлийн урлагийнхан нийгэмдээ хүрч ажиллах шаардлагатай байна.. Манайд энэ зүйл дутаж байна. Жишээ нь, Улсын филармонид симфони оркестр байгаа ч хүмүүст тэр бүр хүрч чаддаггүй. Нэг зохиолыг хоёр гурван сарын турш бэлтгээд тайзан дээр тавихад маш цөөн хүн үздэг. Үзэж байгаа хүмүүс нь зөвхөн гэр бүл, найз нөхөд, ойр хүрээнийхэн нь байдаг. Филармони гэдэг урлагийг түгээх буюу симфони зохиолыг нийгэмд таниулах түгээх гэсэн утгатай. Улс төсөв гарган санхүүжүүлж үйл ажиллагааг нь дэмжээд байгаа ч харамсалтай нь үр дүн нь алга. Энэ нь удирдлага болон менежмент, маркетингтай холбоотой. Заримдаа энэ асуудлаар харьяа яаманд ханддаг хүмүүс байдаг. Гэвч тэнд ажлаа мэддэг, энэ асуудлыг чухалд авч үзээд ажил хэрэг болгох мэргэжилтэн байхгүй байна. Тиймээс сонгодог урлаг зогсонги байдалд байгаа юм. Далайд дусал нэмэр гэдэг шиг . Бидний хэсэг нөхөд хүсэл эрмэлзлээрээ нэгдэн түмэн олондоо сонгодог урлагийн талаарх бага ч гэсэн мэдлэгийг түгээхээр шамдан ажиллаж байна.
-Танай хамтлагийн хэтийн зорилгыг сонирхож болох уу?
-Ойрын үед бидний зорьж буй зүйл бол аль болох олон хүнд хүрч тоглох , Өөрөөр хэлбэл, хүүхэд багачууд бидний тоглож буй хөгжмийг сонсоод энэ хөгжимд дурлаж, тоглох хүслийг төрүүлэх. Мөн хөгжим сурах чин хүсэлтэй, авьяастай ч боломжгүйгээс сурч чаддаггүй хүүхдүүд байдаг. Тэдэнд зориулсан сургууль нээж, сонгодог хөгжмийн сургалт явуулах мөрөөдлийг тээж явна. Бид хүмүүнлэгийн чиглэлээр ажиллах болно. “Урлагийн гол үүрэг бол нийгэмдээ үйлчлэх явдал юм” гэж урлагийн нийгмийн үүргийг онцолж И.В.Гёте хэлсэн байдаг. Тэгэхээр бид үүнийг зорилгоо болгон ажиллана.
-Залуусын сонгодог хөгжмийн талаарх ойлголт ямар төвшинд яваа мэт санагддаг вэ?
-Б.Дариймаа: Одоо үеийн залуучууд сонгодог хөгжмийн талаар ямарч мэдэгдэхүүнгүй байна. Гудамжаар хөгжмөө үүрээд явж байхад өөрөөсөө том гитар үүрсэн байна гэх зэргээр хэлэх үе байдаг л юм.
-Б.Энх-Амгалан: Гэхдээ тэднийг буруутгаж болохгүй л дээ. Аливаа улсын хөгжлийг урлагийн хөгжлөөр нь дүгнэдэг Гэтэл Оросууд яагаад өдийг хүртэл хүчирхэг байна, манайхаас хэд дахин том филармони танхимд тоглолт болход тасалбар нь олдохгүй байдаг.. Би ОХУ-ын Новосибирск хотын Хөгжимт драмын театр болон Улсын филармонид ажиллаж байхдаа хэсэг хөгжимчидтэй хамтран хотын хамгийн захын хороололын сургууль, дотуур байруудаар явж сонгодог урлаг сурталчлах багт орон ажиллаж явахдаа орос орныг бишрэх, хүндэтгэх сэтгэл төрж, Монголдоо энэ үйл ажиллагааг бий болгох хүсэл төрдөг байж билээ.. Тиймээс бидний зорилго эх орны ирээдүй болсон иргэдээ балчир байхаас нь энэ урлагийг ойлгуулж мэдрүүлэх хэрэгтэй юм.. Ингэж чадвал хөгжимчин болсны хэрэг гарна.
-Тоглолт хийх талаар төлөвлөсөн зүйл бий юу?
-11 дүгээр сарын дундуур бие даасан тоглолтоо хийхээр төлөвлөж байгаа. Утсан хөгжмийн дөрвөлд зориулсан бүрэн хэмжээний зохиолууд тоглохоор бэлтгэж байна. Одоогоор тоглолтын өдөр болон хаана тоглохоо хараахан товлоогүй. Бид хөгжмийн хүмүүс болохоор маркетингээ бага зэрэг орхих тал байна. Магадгүй энэ тал дээр тусалж хамтарч ажиллах хувь хүн байвал бидэнд таатай байх болно.
– Ярилцлагынхаа сүүлийн асуултыг та бүхэнд үлдээе?
-Сонгодог урлаг гэдэг дэлхийн урлаг. Р.Чойном гуайн хэлсэн “дээдийн зэрэгтэй явахыг хүсвэл дэлхийн мэдлэгэс суралц” гэдэг үгийг бас л бодууштай. Ингээд биднийг өдий зэрэгт хүрэхэд тусалж дэмжин, мэдлэг оюун, хайр энэрэлээ харамгүй хайрласан Эцэг эх, мэргэжилийн багш нар , найз нөхөддөө баярлаж явдгаа хэлмээр байна.Мөн биднийг таних бүхий л хүмүүстээ хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсье! Баярлалаа.
