Зохиогч: Урлаг

Соёлын тэргүүний ажилтан, “Маск” продакшны жүжигчин Д.Дэлгэрсайхантай ярилцлаа.

-Энэ зун та хаагуур амрав. Хүүхэд байхдаа зуныг яаж өнгө­рүүлдэг байсан бэ?

-Говь-Алтай, Увс, Ховд зэрэг баруун аймгуудаар найзуудтайгаа амраад ирлээ. Аав, ээж минь Говь-Алтайн Тонхил сумынх. Би ч тэнд төрсөн. Төрснөөс цаашгүй ч хүний төрсөн нутаг өссөнөөс илүү дотно байдаг юм байна. Аав, ээжийнхээ үеийнхэнтэй хуучлаад л. Манай нутаг хад асга ихтэй, өндөр сүрлэг уултай. Нутагтаа очихоор өөрийн эрхгүй л сэтгэлийн их эрч хүч авдаг даа. Хүүхэд насаа Партизаны сангийн аж ахуйд бусдын л адил өнгөрөөсөн.

Энэ удаагийн өдрийн зочноор Э.Отгонбаярыг урилаа. Тэрээр Монголоос анх удаа гадаадад байнгын ажиллагаатай галерей ажиллуулж байгаа нэгэн юм. Тодруулбал, Герман улсын нийслэл Берлин хотод хоёр жилийн өмнөөс “Зураг” нэртэй уран зургийн галерей эрхэлжээ. Галерейдаа зөвхөн Монгол төдийгүй олон орны уран бүтээлчдийн 20 гаруй үзэсгэлэнг зохион байгуулсан байна. Жилд арван үзэсгэлэн толилууллаа гэхэд хоёр нь монгол уран бүтээлчийнх байдаг гэнэ.

“Маск” продакшны жүжигчин П.Эрдэнэзааныг фенүүд нь жаахан юм болохоор л марзаганаж, инээд алдаж явдаг мэтээр төсөөлдөг юм билээ. Том биетэй болохоор нь ч тэр үү, зарим хүмүүс түүнийг сав л хийвэл хэн нэгэнтэй ноцолдож явдаг байх гэлцэх нь ч бий. Гэвч тэдний энэ таамаг буруу байж.

Тайзан дээр олны инээдийг бардаг жүжигчин залуу чөлөөт цагаараа гэртээ амрах дуртай нэгэн гэсэн. Тэр тусмаа, хэвтэж амрахаас илүү эхнэр хүүхдээ гарынхаа хоолоор дайлах гээд гүйчихдэг гэж байгаа. Цаг наргүй их ажил, шоу тоглолтынхоо дараа амрах зав чөлөө гарвал янз бүрийн хоол хийх гээд гэртээ “шигдчихдэг” хэмээн найзууд нь түүний талаар хошигнодог аж.

Монгол Улсын Гавьяат жүжигчин Ж.Алтанцэцэгтэй ярилцлаа. Ер нь хэдий хэмжээний хөдөлмөр зүтгэл гаргаж, хэчнээн удаа гадаад, дотоодод аялан тоглолт хийж, ямархуу он жилүүдийг чин үнэнчээр урлагтаа зориулж, урлаг соёлоо хөгжүүлэхэд ямархуу хувь нэмэр оруулсны эцэст төрийн дээд шагналд хүрдэг юм бэ гэдгийг тодруулан ярилцаж, “шинэхэн” гавьяатынхаа амьдралын хуудсаас уншигч таны өмнө дэлгэж байна.

Хүннү гүрний үед үүссэн гэж үздэг энэ хөгжим баруун Монголд үлэмж дэлгэрсэн түүхтэй. Энэ хөгжмийг эрт цагт хөндий хулсаар хийж байсан бол, өдгөө ерийн хөндий модоор хийдэг болжээ. Тохой илүү нарийн хөндий модны дээд оройд нарийн зурвас гаргаж, дээд шүдний аагинд тулгуурлан, сийгүүлэн үлээх маягаар дуу гаргадаг аж.

-Анх 2008 оны сонгуулиар Буянгийн Жаргалсайхан ахын сонгуулийн ажилд нь хөтлөгч хийж байсан юм. Жагаа ах хүмүүстэй уулзалт хийгээд чанга яригчаар яриад явдаг байсан. Нэг ярихаараа хоёр, гурван цаг ярина. Хүлээж суухдаа дагаж хэл­сээр байгаад бүр чихэнд хоногш­чихсон. Өдөр бүр цуг­таа долоо, найман газраар орно. Яриаг нь чагнаж бай­гаад юу ярихыг нь ч сүүлдээ мэддэг бол­чихсон. Тэгээд сонгуулийн дараа гэр бүлийн хүн, найз нөхдөдөө байнга л ингэж ярьдаг гээд элэглэж үзүүлнэ. Бээжингийн олим­пиос Н.Түвшинбаяр Э.Бадар-Ууган хоёр алт авч монгол хүн бүр догдолж байсан үеэр Амбий ах “Азтай Монгол” тоглолтдоо урьсан. Жаргал­сайханыг элэглэчих гэсэн л дээ. Эхэндээ үзэгчид яаж хүлээж авах бол гээд сандарч байлаа. Эерэгээр хүлээж авсанд нь урамшиж, уран бүтээлээ хийж эхэлсэн.

Герман улсын нийслэл Берлин хотод хоёр жилийн өмнөөс ЗУРАГ нэртэй уран зургийн галерей ажиллуулж зөвхөн Монгол төдийгүй олон орны уран бүтээлчдийн 20 гаруй үзэсгэлэнг зохион байгуулсан Э.Отгонбаярын бие даасан “ОТГО арт” нэртэй үзэсгэлэн өнөөдөр нээгдэж байнаэ. Уг үзэсгэлэн Цагаандариум Арт Галерей & Музей-д болох бөгөөд энэ сарын 30-ыг хүртэл үргэлжлэх аж.

Хоймор нутгаас төрөн гарсан хоолойн цараа сайтай, мэргэжлийн дуучдын нэг бол Отгойн Баянмөнх. Тэрээр 2012 оны 8-р сарын 10-нд Боловсрол соёл шинжлэх ухааны яамны шагнал “Монгол улсын соёлын тэргүүний ажилтан” цол тэмдгээр энгэрээ мялаалгалаа. Түүний шагналыг төрийн ордонд УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ гардуулж өгсөн байна.

Сүүлийн жилүүдэд “Street art 2012” улам хөгжиж, мэргэжлийн уран бүтээлчид болон сонирхогчид гудамж, ханан дээр 3D зураг зурах болсон билээ. Энэ нь сэтгэлгээний цар хүрээ, төсөөлөн бодох ур чадвар, гоо зүйн мэдрэмжийг сайжруулдаг болох нь тогтоогджээ.

Залуусын дуртай цав цагаан үдэшлэг долоо дахь жилдээ болох гэж байна. Энэ жил “Эх дэлхийгээ хайрлая” уриан дор зохиогдох “Silence white-2012” шоу энэ сарын 17-нд уламжлал ёсоор “Мишээл экспо” төвд болох юм. “Mongol Mix Project”-ын “Silence White” шоунд электро, транс хөгжмийг Монголын шилдэг DJ нар мэдрүүлэн, нэг үдшийг зугаатай өнгөрөөх нь ээ.

Xилийн чанадад суралцахаар одсон зохиолын дуучин Ч.Бат-Эрдэнэ Лондонгийн олимпийг нутаг нэгтнүүдтэйгээ үзэж сонирхсон байна. Олимпийн медальтнуудтай зураг авахуулах үеэр нь түүнийг харсан монголчууд “Ээнээ мөн үү. Пээ, ямар аймаар таргалаа вэ” гэж уулга алджээ. МУГЖ Ч.Бат-Эрдэнэ лав л арав гаруй кг нэмсэн харагдана лээ. Тэрбээр харьд амьдарч байгаа ч шинэ залуу уран бүтээлчдэд дууны сонголт, PR-ийн зөвлөгөө өгөх зэргээр тусалж дэмждэг.